EKONOMIA 05.10.08r

- Zbiór wykładów J. Wersiak - „ekonomia”

- prof. Milewski - „wprowadzenie do ekonomi”

- można kożystań z każdej książki wydanej po 1990r.

Wykład I

Teman: Zarys rozwoju ekonomi:

- Arystoteles użył poraz pierwszy pojęcia „ekonomia”, ekonomia stanowiła część filozofii,

- nazwa Ekonomia wuwodzi się od greckiego OKIS - gospodarstwo domowe,

oraz NOMOS - prawa. Na początku ekonomia zajmowała się sprawami funkcjonowania

gospodarstw domowych,

Proces gospodarczy: składa się z: - produkcji,

- dystrybucji,

- konsumpcji.

- produkcja: człowiek przetwarza produkty materialne aby uzyskać nowy przedmiot

materialny, który nazywamy środkiem produkcji.

Aby uzyskać produkt potrzebne do tego są:

- środki produkcji - to czynniki którymi posługuje się człowiek w roli narzędzi

(służą do przetworzenia przedmiotu pracy),

- przedmioty pracy - są przetworzone w nowe wartości materialne (surowce

materialne, półprodukty)

- Dystrybucja: to podział tego co uzyskaliśmy w procesie produkcji,

wyróżniamy trzy formy dystrybucji:

- dystrybucja bezpośrednia - polega na tym że to co wytworzymy zostało

podzielone na tym co to wytworzyli i tych którzy dostarczyli surowce, jest

ona określana mianem: dystrybucji naturalnej. ma ona na celu zaspokojenie

potrzeb ludzi którzy uczestniczą w procesie produkcji.

- gospodarka towarowa - od kilku wieków funkcjonuje dystrybucja oparca na

wymianie towarowo - pieniężnej (działalność handlowa) dzięki niej produkty

trafiają od producenta do konsumenta. motywem tej działalności jest

zarobkowanie, osiągniecie zysku.

- …………

KONSUMPCJA- polega na zaspokojeniu potrzeb ludzi, konsumpcja posiada dwojakie

znaczenie:

- hedonizm (konsumpcja pracuje)

- ekonomiczne - w rezultacie konsumpcji ludzie odtwarzają swoją

zdolności do pracy bez tego niemożliwa była by produkcja (odtwarza

czynnik produkcji)

DOBRO - przedmiot materialny służący do zaspokojenia ludzkich potrzeb.

Dobra dzielimy na 2 rodzaje:

- dobra wolne - ludzie pozyskują je ze środowiska, nie wymagają nakładów pracy,

np. woda, powietrze.

- dobra ekonomiczne - są rezultatem pracy. Oznacza to że we współczesnym

świecie jest coraz mnie dóbr wolnych i człowiek musi je pozyskiwać poprzez

prace i produkcję.

W starożytności i średniowieczu wszystko opierało się na gosp. domowych bo były samowystarczalne. działały jak prymitywne manufaktury ich głównym celem produkcyjnym były zaspokajane własnych potrzeb. w tych czasach były inne potrzeby życiowe. Arystoteles np. napisał tekst w jakim wieku powinno się zawierać małżeństwa.

„NAUKA O EKONOMI JEST ODZWIERCIEDLENIEM GOSPODARKI”

W sposób rozwinięty. Na początku ekonomia rozwijała się powoli bo i rozwój był powolny, zmieniło się to dość niedawno w oktesie średniowiecza.

pobudzenie i przyśpieszenie rozwoju nastąpiło przez:

- wynalazki techniczne,

- nowe środki produkcji,

- odkrycie nowych kontynentów, krajów (kolonializm),

- rozwój handlu.

Pojawiła się nowa klasa społeczna „kupcy” byli coraz bogatsi, przez kupców gospodarka zmieniła swój sposób handlu na TOW- PIEŃ. co spowodowało znaczne zmiany i przyśpieszenie rozwoju. te przemiany które dokonywały się w XVI i XVII w. nie uszły uwadze tym którzy zajmowali się ekonomią. dostarczyło to pytania: „Przyczyn bogactwa narodu”. aby odpowiedzieć na to pytanie analizowano i interpretowano sytuację i zastały sformułowane trzy odpowiedzi każda z nich była rużna:

1. orientacja fizjokratyzmu - stanowiły nurty fizjokratyczne. fizjokraci opierając się na doświadczeniu ludzkości że główną przyczyną bogactwa jest produkcja rolna ( bo rolnictwo było głównym dostarczycielem produktów).

2. orientacja menkratylizmu - zwolennicy tej orientacji byli przeciwni poglądom fizjokratów, mówili że to handel jest główną przyczyną bogactwa natomiast formą przejawiania się bogactwa były pieniądze (złoto, srebro)

Te dwie szkoły filozofii opierały się prawom historii.

właściwa ekonomia zaczeła się od punktu „3”

3. orientacji klasycznej - Adam Smith (1723-1790) i David Ricardo (1772-1823) dwaj Brytyjczycy - w sposób twórczy pogodzili te dwie orientacje, według nich:

podstawą bogactwa jest wykorzystanie trzech czynników: ziemi, kapitału i pracy. (oni pierwsi wskazali na „PRACE”)

Smith i Ricardo stworzyli nową orientacje która była nazwana gospodarką wolno konkurencyjną, oparta na wymianie tow-pień. w której rynek stał się głównym regulatorem (popyt, podaż, cena)

Popyt - jest to ilość towaru którą chcą i mogą nabyć kupujący,

Podaż - jest to ilość towaru oferowana do sprzedaży po danej cenie,

Cena - odzwierciedla wartość towaru wyrażoną w pieniądzach.

np. jeśli rośnie popyt wtedy cena też,

jeśli rożnie podaż wtedy cena spada.

te procesy zachodzą samoistnie (niewidzialna ręka rynku)

Smith i Ricardo stworzyli system wiedzy o współczesnej gospodarki ognich zaczyna się współczesna ekonomia. Są twórcami pierwszej szkoły „klasycznej” dzięki nim stała się samodzielną nuką.

Gdy zaczęły powstawać monopole zaczęły wpływać kontrolować rynek (wpływały na cene, kształtowały podaż odtąd zaczęły się pojawiać kryzysy. kryzysy w gospodarce rynkowej były powodowane nadprodukcją.

1929-1934 - kryzys zwany „WIELKIM” produkcja na całym świecie spadła o 50% oznaczało to że mechanizm rynkowy okazał się w nowej sytuacji niesprawny. spowodowała ona interwencję państwa (INTERWENCJONIZM PAŃSTWOWY) założeniem tego interwencjonizmu jest generowanie popytu. sposób wyprowadzenia z nadprodukcji był program „nowego ładu” (New deal) zakładał on wyprowadzenie z nadprodukcji poprzez roboty publiczne, budowano infrastrukturę, dlaczego on okazał się skuteczny: potrzebne były surowce, maszyny, praca co nakręciło gospodarką (reakcja łańcuchowa) jaki skutek miał ten kryzys i program „New deal” dał doświadczenie!!!.

John Keynes w jego opracowaniach przedstawił przykład skutecznego pobudzania gospodarki przez państwo. Gdy państwo wyprodukuje dużą ilość 1 dol. i zamknie je w skrzyni i zakopie je gdzieś w ziemi a potem wydzierżawi i to zaczęłoby znów tzw. reakcje łańcuchową jak w NEW DEALU ale to nie znalazło uznania.

Kejs stworzył system funkcjonowania gosp. która funkcjonuje do dziś (tze. kejsjonalizm).

Po II wojnie światowej obserwujemy bardzo intensywny rozwój gosp. największe znaczenie odegrał w gosp. nurt liberalny. głównym założeniem ekonomistów liberalnych jest to że im mniej państwa w gosp. tym lepiej. w ekonomi liberalnej największe znaczenie odegrała tzw. monetaryzm. jego twórcą był M. Friedman był on doradcą prezydentów USA.

Monetaryzm - akceptuje ogólne twierdzenie teorii liberalnej z jednym wyjątkiem „rynku pieniądza” według nich państwo jest odp. za rynek pieniężny. Państwo wprowadza pieniądz do gosp. i odpowiada za jego wartość. bo pieniądz to tzw. „sztuczna krew”

TEMAT: Przedmioty i metody ekonomi

Jak skutecznie pokonywać rzadkość dóbr:

zapotrzebowanie dnia dzisiejszego generuje nowe zapotrzebowania. w ekonomi angielskiej nazywa się ją „nauką smutną” ponieważ wciąż tych dóbr będzie mało!!!

Gdy mówi się o ekonomi mówi się o nie jako nauka POZYTYWNA i NORMATYWNA.

POZYTYWANA - opisuje się w niej rzeczywistość,

NORMATYWNA - próbuje odpowiedzieć na pytanie jak powinno być/wyglądać.

najlepszym połączeniem jest połączenie obu tych nauk.

Ekonomia stara się rozwiązać braku dóbr poprzez badanie procesów ekonomicznych.

Prawa ekonomiczne - są to stałe powtarzające się relacje które występują w procesie gospodarczym. nie uważa się za prawa ekonomiczne zdarzeń przypadkowych, jednorazowych lecz te które się ciągle powtarzają.

Prawa ekonomiczne - są to takie które nadają im charakter.

cele:

- statyczność,

- stochastyczność,

- charakter historyczny,

- obiektywizm działania,

- żywiołowość.

można je zauważyć przy dużej liczbie zdarzeń przy ciągłej obserwacji.

Historyczność praw ekonomicznych:

- że się powtarzają, ale to nieznaczny że są niezmienne, zmieniają się w wraz z nim prawa ekonomiczne.

- Prawo Kopernika - (wielki filozof) - zajmował się również gospodarką, jego badania dotyczyły funkcjonowania pieniędzy na rynku. sformułował prawo w którym pieniądz lepszy wypiera pieniądz gorszy. w jego czasach pieniądze miały jeszcze wartość wewnętrzną. Gdyż wtedy pieniądze robione były ze złota i srebra. zaczęto wypuszczać pieniądze z mniejszą zawartością złota i srebra, tzw. pieniądze gorsz. więc pieniądz gorszy byłe magazynowany i na rynku pozostawał pieniądz lepszy (z większą zawartością złota) ale to się zmieniło na pieniądze papierowe i prawo Kopernika przestało istnieć.

Obiektywny charakter praw ekonomicznych:

- działają one bez woli ludzi (czy im się to podoba czy nie, czy o tym wiedzą czy nie)

Żywiołowość:

- prawa ekonomiczne ujawniają się jako żywioły ekonomiczne. Jeśli tak jest to oznacza to że ludzie nie potrafią ich kontrolować.

KLASYFIKACJA PRAW EKONOMICZNYCH:

Klasyfikacja według charakteru Praw:

1. Prawa przyczynowo - skutkowe - gdy dwa lub więcej zdarzeń mają miejsce jedno po drugim, jedno zdarzenie jest przyczyną a drugie skutkiem, no prawo popytu. w przypadku prawa przyczynowo - skutkowego pojawia się następstwo czasowe najpierw przyczyna a dopiero po czasie skutek.

2. Prawa współistnienia - gdy dwa lub więcej zdarzeń mają miejsce w tym samym czasie np. prawa produkcji - przy danej technologii wytwarza się ściśle określoną ilość produktów, i ściśle określoną ilość odpadów, można je nazywać prawami STRUKTURALNYMI gdyż tworzą strukturę zdarzeń .

3. Prawa funkcjonalne - dotyczą relacji między zdarzeniami ilościowo - wymiernymi, można je przedstawić za pomocą funkcji matematycznych. np. prawo popytu - bo można je przedstawić za pomocą funkcji matematycznej.

Klasyfikacja obszarów występowania i przyczyn działania praw ekonomicznych:

1. Prawa postępowania ludzi - związane są z działaniem i występowaniem bodźców. BODŻEC - stymuluje ludzi do określonych zachowań (płaca, zysk, dochód, jaka płaca taka praca). bodziec na rynku wpływa na ekonomiczne działanie człowieka.

2. Prawa splotu działań ludzkich - ten rodzaj prawa wiąże się z kooperacją (współdziałaniem ludzi w procesie). Ludzie wykonują działania których efekty są stymulowane przez nich i innych ludzi. Sprowadzają się one do działań wymiernych nawet nieświadomie.

3. prawo techniczno - bilansowe - są to prawa bilansowe stosowane z danej techniki. BILANS - jest to dwustronne zestawienie nakładów i wyników.

Odkryte przez ekonomistów prawa ekonomiczne łączą się w określone systemy i w ten sposób tworzone są modele ekonomiczne. np. teoria handlu zagranicznego - oparta jest na zasadach prowadzenia wymiany z zagranicą.

………………

1. Mikroekonomia - bada prawa ekonomiczne które dotyczą zachowań podmiotów gospodarczych:

- teoria zachowania konsumenta,

- teoria zachowania producenta (teoria przedsiębiorstwa)

- teoria rynku czynników produkcji - to rynek wyodrębniony przez Smitha

i Ricardo (praca, ziemia, kapitał).

2. Makroekonomia - bada ten sam proces gospodarczy co mikroekonomia ale z innego punktu widzenia. Bada gospodarkę ekonomiczną danego kraju jako całość:

- procesy rozwoju i wzrostu gospodarczego,

- procesy równowagi gospodarczej,

- problemy koniunktury gospodarczej (kryzys, interwencjonizm, handel zagraniczny).

Mikro i Makroekonomia są dziedzinami wiedzy relatywnie dobrze rozwiniętej.

3. Mezoekonomia - bywa określana jako ekonomia pośledniego rodzaju. Między mikro a Makroekonomią ukazuje ona jak zachowują się grupy podmiotów lub wyodrębniona dziedzina gospodarki.

4. ekonomia globalna - jest traktowana jako ekonomia światowego systemu gospodarczego. jest najmniej rozwiniętym działem ekonomi ponieważ jest to bardzo złożony (konglomerat) system gospodarek narodowych.

PER CAPITA - to dochód narodowy przeliczany na jednego mieszkańca.

osiągnięcia ekonomi globalnej - sprowadzają się do sporządzenia raportów o sytuacji globalnej gospodarki.

KLUB RZYMSKI - stowarzyszeni ekspertów z różnych dziedzin którzy zajmują się sytuacją gospodarki świata i wyzwaniami czekającymi na nią.

Nauka ekonomi jest nauką społeczną i w eksploracji zjawisk które są metodą badania ekonoma wykorzystuje metody konwencjonalne które sprowadza się do trzech metod badania:

1. etap abstrakcji - polega na formułowaniu ogólnych praw, formuje się ją w oparciu o rzeczywistość. np. prawo popytu - sformułowano je obserwując konsumentów.

2. etap stopniowej konkretyzacji - polega na sprawdzeniu jak konkretne prawo sprawdza się w konkretnych warunkach. np. na dobra podstawowe wzrosły ceny, powoduje to zmniejszenie popytu ale nie w taki sposób jak na inne dobra niepodstawowe.

3. etap stopniowej weryfikacji - występuje gdy po etapie obserwacji i konkretyzacji jest czas na weryfikacje, ale czasami występują anomalie; np. gdy rośnie cena popyt również i aby to wyjaśnić trzeba to scharakteryzować na podstawie istniejących już praw.

P

P1

P2

D1 D2 D

P - linia ceny

D - linia popytu

P1-D1 - duża cena mały popyt

P2-D2 - niższa cena większy popyt

---