Temat: Rola i funkcje państwa w gospodarce rynkowej.
Czas trwania: 1 godzina lekcyjna (45 min).
Przedmiot zajęć:
1. Główne funkcje państwa.
2. Przyczyny i formy ingerencji państwa w gospodarkę.
3. Główne funkcje ekonomiczne państwa.
4. Poglądy i koncepcje na temat stopnia ingerencji państwa w gospodarkę.
Cele zajęć
1. Cel ogólny - zapoznanie uczniów z podstawowymi zadaniami państwa w gospodarce
2. Cele operacyjne
a) wiadomości:
Uczeń zna:
- główne funkcje państwa
- formy i przyczyny ingerencji państwa w gospodarkę
- poglądy na rolę państwa w gospodarce
b) umiejętności:
Uczeń potrafi/ umie:
- posługiwać się pojęciami: państwo, interwencjonizm państwowy, niedoskonałość rynku
- uzasadnić konieczność ingerencji państwa w gospodarkę
- przyporządkować określoną czynność do jednej z trzech funkcji ekonomicznych państwa
- analizować teksty i dane ekonomiczne
- przedstawić argumenty za i przeciw ingerencji ekonomicznej państwa.
c) postawy
Zrozumienie przez uczniów dużej roli państwa w gospodarce z jej zaletami i wadami.
Metody:
1. Elementy pogadanki i wykładu.
2. Burza mózgów.
3. Praca z tekstem i podręcznikiem.
4. Dyskusje - argumenty za i przeciw.
Środki dydaktyczne: podręcznik, foliogramy lub ich kserokopie, fragment tekstu podręcznika do ekonomii: red. R.Milewski „Elementarne zagadnienia ekonomii”.
Przebieg lekcji:
I. Część wstępna
Nauczyciel nawiązuje do wiadomości uczniów z lekcji wiedzy o społeczeństwie.
Zadaje pytania:
Co to jest państwo ?
Jakie są główne funkcje i zadania państwa ?
Po uzyskaniu odpowiedzi nauczyciel podkreśla konieczność istnienia państwa.
II. Część główna
1. Burza mózgów
Nauczyciel prosi uczniów o podawanie przykładów ingerencji państwa w gospodarkę. Odpowiedzi zapisywane są na tablicy, a następnie usystematyzowane. W podobnej formie dochodzi do ustalenia przyczyn i ingerencji państwa w gospodarkę.
W formie podsumowania tej części nauczyciel prezentuje uczniom foliogram przedstawiający przyczyny i formy ingerencji państwa w gospodarkę (załącznik nr 1) Wyjaśnia jednocześnie dwa nowe pojęcia: interwencjonizm państwowy i niedoskonałości rynku.
2. W formie wykładu, posługując się foliogramem nauczyciel przedstawia trzy główne funkcje ekonomiczne państwa podając ich zakres i przykłady (załącznik nr 2). Dla utrwalenia tej wiedzy uczniowie wykonują ćwiczenie (ćwiczenie 1).
3. Nauczyciel zwraca uwagę, że poziom ingerencji ekonomicznej różnych państw w różnym czasie był zróżnicowany. Podkreśla, że istnieje spór wśród ekonomistów i rządów co do zakresu interwencjonizmu państwowego.
Uczniowie otrzymują tekst opisujący dwie koncepcje zaangażowania państwa w gospodarkę: etatystyczną i neoliberalną (załącznik nr 3). Połowa uczniów otrzymuje tekst z koncepcją etatystyczną, połowa z neoliberalną, w celu wykonania ćwiczenia (Karta pracy ucznia nr 1, ćwiczenie 2).
Celem zadania jest porównanie zasad i argumentów obu koncepcji ekonomicznych. Po wykonaniu ćwiczenia następuje prezentacja i ocena argumentów na forum klasy.
III. Część końcowa
W formie pytań i odpowiedzi następuje krótkie podsumowanie wiadomości. Nauczyciel zwraca uwagę na rolę państwa we współczesnych gospodarkach. Rola ta dokonuje się przede wszystkim poprzez politykę fiskalną czyli budżet i podatki oraz politykę monetarną państwa.