Okulistyka

C 26.03.2006

Budowa i zasada działania rogówki i worka spojówkowego

Rogówka ma kształt wycinka kuli; jest jak szkiełko od zegarka wprawione w twardówkę, jest to przezierna tkanka zupełnie nieunaczyniona.

• W rąbku rogówki znajdują się komórki macierzyste, które są materiałem na komórki rogówki lub spojówki. W zależności od tego w jakim kierunku pójdą tworzą się komórki rogówki lub spojówki.

• Komórki zlokalizowane w nabłonku rogówki muszą być przezierne, nie mogą mieć naczyń.

• W komórki zlokalizowane w nabłonku spojówki mogą wrastać naczynia krwionośne.

• Przesłonięcie rogówki naczyniami w związku z zamieszaniem w przechodzeniu komórek odbiera pole widzenia.

_O2

_{←
film łzowy}

^{← komórki nabłonka rogówki}

^{← błona podstawna (błona Bowmana)}

^{← istota właściwa (miąższ) 0,5 mm}

^{← błona Descemeta (blaszka graniczna tylna)}

^{← śródbłonek}

^{← komora przednia (2-3 mm); glukoza}

Budowa rogówki:

1. Komórki nabłonka lokują się na błonie podstawnej mocno się trzymają, dzieląc się tworzą kolejne warstwy - zawsze jest 5 rzędów. Cykl tworzenia się komórek aż do całkowitego złuszczenia 5 rzędów trwa około 7 dni. Nabłonek łuszczy się przy każdym mrugnięciu. Eliminuje się ostatni rząd i cały czas tworzą się kolejne warstwy.

2. Błona podstawna - regeneruje się 180 dni.

Okulista usuwając ciało obce posługuje się mikroskopem. Usuwając ciało obce igłą uszkodzi tylko ten nabłonek, który regeneruje się szybko. Natomiast osoba która nie ma mikroskopu włoży tę igłę głębiej (> 0,5 mm) i uszkodzi warstwę poniżej 5 rzędów i błonę Bowmana. Błona ta do regeneracji potrzebuje 180 dni. Nowy, świeżo wytworzony nabłonek jest wówczas ciągle zrywany do momentu aż zregeneruje się cała błona podstawna. Takie oko należy ciągle nawilżać.

3. Istota właściwa stanowi 90% grubości rogówki (0,5 mm) ma ściśle określoną budowę - składa się z ogromnej ilości włókien kolagenowych ułożonych w blaszki leżących równolegle w odległości mniejszej niż długość promienia światła.

4. Błona Descemeta - błona podstawna dla komórek śródbłonka (nie ulega regeneracji) jest tylko jedna od momentu urodzenia.

5. Śródbłonek jednowarstwowy leży na błonie Descemeta. Śródbłonek pilnuje by płyn z komory przedniej nie wchodził w rogówkę

4 tyś komórek 1mm² mają noworodki; osoby starze tych komórek mają mniej niż 1 tyś w

1 mm^2..Gdy komórek jest około 800 w 1mm² oko nie może być poddane żadnemu zabiegowi bo tak ilość komórek nie będzie w stanie zabezpieczyć oka. Może dojść do dekompresji rogówki - zniszczenia.

Komora przednia - źródłem płynu komorowego jest glukoza.

Każde mrugnięcie jest jak oddech dla gałki ocznej. Po nocnym przebudzeniu mamy 4% obrzęku - jest to spowodowane niedotlenieniem oka.

• Gdy oko jest uszkodzone, opuszczone powieki i założony opatrunek - ograniczona jest ilość tlenu. Opatrunek należy ograniczyć do minimum by nie dusić rogówki aby zachodził procesy regeneracyjne.

• Glukoza z płynem komórkowym - potrzebna do regeneracji + witamina C by wytworzyły się włókna kolagenowe.

• Oparzenia wapnem: zakładamy rozwór i przepłukujemy otwarte oko glukozą z vit. C.

Nad rogówką znajduje się produkt ochronny film łzowy (określenie łez).

Warstwy filmu łzowego:

• warstwa śluzowa

• warstwa wodna

• warstwa tłuszczowa

1. Warstwa śluzowa (zielona) - śluz produkowany przez komórki kubkowe leżące w spojówce pod powiekami. Ma specjalne haczyki trzyma się rogówki i warstwy wodnej - jest łącznikiem. Jeśli śluzu braknie (oparzenie, substancja chemiczna) wtedy łzy spadają za szybko oko pozostaje gołe. Warstwa ta wygładza powierzchnię rogówki i umożliwia łatwiejsze rozprowadzenie warstwy wodnej po powierzchni oka.

2. Warstwa wodna (niebieska) - wydzielina gruczołów łzowych, główny składnik: woda i lizozym. Ma znaczenie ochronne dla oka (bakteriobójcze). Czyści powierzchnię rogówki i jest dla niej ważnym źródłem tlenu i składników odżywczych.

3. Warstwa tłuszczowa (czerwona) - chroni przed odparowaniem, zapewnia odpowiednie nawilżenie. Warstwa tłuszczowa produkowana jest w tarczkach gruczołów Meiboma.

Wydzielina tłuszczowa przy każdym mrugnięciu pokrywa film łzowy, blokuje odparowanie. Zapewnia ochronę przed infekcjami i zapobiega wypływaniu cieczy łzowej poza powieki.

1. Trzy elementy narządu wzroku:

• Dno, drogi wzrokowe, korowe ośrodki wzroku (17 pole Bowmana)

2. Trzy elementy tworzące oko:

• Gałka oczna, aparat ruchowy, aparat ochronny oka.

3. Trzy kości tworzące wejście do oczodołu:

• Kość szczękowa, kość jarzmowa, kość czołowa.

4. Dwie najsłabsze ściany oczodołu:

• Ściana dolna i przyśrodkowa.

5. Ściany gałki ocznej tworzą:

• Rogówka i twardówka.

6. Przezierne struktury gałki ocznej

• Rogówka, soczewka, ciało szkliste, błona owodniowa.

7. Grubość rogówki - 0,5 mm

8. Przestrzenie komunikujące oczodół z jamą czaszki:

• szczelina oczodołowa górna

• szczelina oczodołowa dolna

• kanał nerw wzrokowego

Szczyt oczodołu jest bardzo słaby - osłabiony przez trzy przestrzenie. Za szczytem leży ośrodkowy układ nerwowy - bardzo szybko może dojść do uszkodzenie mózgu.

9. Który element aparatu łzowego jest najważniejszy dla pacjenta i dlaczego?

• Najbardziej narażony na uraz jest kanalik łzowy dolny (przyśrodkowy); zbiera 80% łez, uszkodzenie powoduje ciągłe łzawienie.

10. Jakim naczyniem jest tętnica środkowa siatkówki ?

• Naczynie końcowe, nie ma możliwości podłączenia do innego układu. Jest czerwonym światełkiem dla organizmu, może dojść do udaru niedokrwiennego za chwilę , za godzinę za dobę. Dzieje się tak dlatego, że nie ma krążenia obocznego.

11. Gdzie spływa krew żylna z gałki ocznej i oczodołu?

• Do zatoki jamistej (leży za oczodołem).

12. Który nerw czuciowy unerwienia gałkę oczną ?

• Nerw oczny - pierwsza gałąź nerwu trójdzielnego.

13. Co to jest worek spojówkowy ?

• Utworzony jest przez spojówkę powiekową, załamek i spojówkę gałkową.

14. Schemat postępowania z pacjentem:

• Wywiad

• Oglądanie

• Sprawdzenie ostrości wzroku

• Badanie palpacyjne

• Udzielanie I pomocy

® 2006 AŁ

---