1. PEDAGOGIKA JAKO NAUKA - CHARAKTERYSTYKA
PEDAGOGIKA należy do kręgu nauk społecznych, nazwa pochodzi od greckich wyrazów: pais - chłopiec i ago - prowadzę. Ich syntezą - paidagogos - posługiwano się w starożytnej Grecji dla określenia człowieka, przeważnie niewolnika, którego pieczy powierzono chłopca w jego drodze do szkoły, w czasie pobytu w szkole i powrotu do domu. Powierzono mu więc kierowanie (prowadzenie) dzieckiem. W późniejszych wiekach pedagogami praktycznie przyjęto nazywać osoby pełniące w stosunku do młodego pokolenia funkcje opiekuńcze, wychowawcze i nauczające, a od czasu wyodrębnienia się pedagogiki jako samodzielnej dyscypliny również teoretyków - znawców i twórców tej nauki (Jan Amos Komeński pierwszy sformułował problemy badawcze dla pedagogiki nowożytnej).
PEDAGOGIKA nauka o wychowaniu, której przedmiotem jest działalność wychowawcza, mająca na celu wyposażenie całego społeczeństwa a przede wszystkim młodego pokolenia w wiedzę, sprawności ogólne i zawodowe, zainteresowania, systemy wartości, postawy i przekonania oraz przysposobienie do oddziaływania na własny rozwój. Działalność tę, zw. Wychowaniem, dawniej utożsamiano z celowym, świadomym i zorganizowanym oddziaływaniem jednych ludzi na drugich, w zasadzie starszego pokolenia na młodsze. Do głównych instytucji takiego wychowania zalicza się rodzinę, przedszkole i szkołę. W XX w. przedmiot pedagogiki - wychowanie pojmowane jest szerzej, obejmuje również samowychowanie i samokształcenie, a przy tym świadome i zamierzone oddziaływanie takich czynników jak organizacje zwłaszcza młodzieżowe, środki masowej komunikacji, zakłady pracy, kluby czy teatry oraz problematykę wychowania i kształcenia ludzi dorosłych.
Pedagogika jako nauka spełnia następujące funkcje:
- diagnostyczną - polegającą na badaniu i opisywaniu sytuacji zastanych w dziedzinie wychowania,
- prognostyczną - obejmującą projektowanie stanu postulowanego na podstawie analizy stanu istniejącego,
- techniczno - instrumentalną - sprowadzającej się do opracowywania procedury przekształcania sytuacji zastanej na postulowaną.
Podstawowe zadania pedagogiki:
1.Badanie, analizowanie, opisywanie i uogólnianie istniejącej lub byłej (udokumentowanej w materiałach źródłowych, dokumentach) rzeczywistości pedagogicznej i gromadzenie na tej podstawie wiedzy pedagogicznej.
2.Wyjaśnianie względnie trwałych związków zachodzących pomiędzy zjawiskami wychowawczymi a określonymi zjawiskami społecznymi, psychofizycznymi, ustrojowymi oraz wykrywanie i uzasadnianie prawidłowości przebiegu procesów wychowawczych i formułowanie ich w postaci norm, reguł.
3.Analizowanie danych o rzeczywistości gospodarcze, politycznej, społecznej i kulturowej oraz formułowanie celów wychowania odpowiadających aktualnemu modelowi społeczeństwa.
4.Wyjaśnianie jak należy działać wychowawczo aby wykorzystując znajomości wymienionych prawidłowości realizować ustanowione cele.
Gromadzona w ciągu wieków wiedza o rzeczywistości wychowawczej powoduje najpierw usamodzielnienie się pedagogiki, a następnie jej podział na dyscypliny bardziej szczegółowe.
Kryteria, które decydują o tym podziale:
- charakter zjawisk pedagogicznych ze względu na stopień ich ogólności i sferę, do której w obrębie pedagogiki należą,
- populacja, której badane problemy dotyczą.
Swój początek w pedagogice mają m.in. pedagogika ogólna, teoria wychowania, dydaktyka (ogólna, szczegółowa), pedag. kształcenia zawodowego, pedag. specjalna, pedag. społeczna, andragogika, pedeutologia, pedag. szkoły wyższej, pedag. systemów oświatowych, pedag. porównawcza, historia oświaty i wychowania oraz historia myśli pedagogicznej.
Ze względu na przedmiot pedagogiki jest ona ściśle powiązana z naukami współdziałającymi, zwłaszcza z filozofią (m.in. logika, etyka, metodologia nauk społecznych), psychologią (m.in. psychologia rozwojowa, psychologia społeczna), socjologią wychowania.
Do metod badań, którymi posługuje się pedagogika zaliczamy:
- eksperymentalne,
- badań terenowych,
- porównawcze,
- historyczne.