W. DILTHEY - ROZUMIENIE

HERMENEUTYKA - od imienia greckiego boga Hermesa (był on opiekunem kupców oraz przede wszystkim posłańcem - jego zadaniem było dostarczanie wiadomości między bogami a ludźmi, co wiązało się ze znajomości wielu języków);

Sztuka przekazywania na język zrozumiały tego, co zakryte; początkowo związana była ze sferą sakralną;

Hermeneutyka oznacza tłumaczenie, rozumienie; jest to dziedzina zajmująca się problematyką rozumienia.

hermeneutyka

teologiczna (związana z reformacją) humanistyczna (teksty antyczne)

(dotarcie do miarodajnego sensu Pisma św.)

Hermeneutyka - dotyczy także zwykłych rozmów, jest to sztuka rozumienia.

Dilthey chciał uprawomocnić nauki humanistyczne, trudności, jakie napotkał:

1. naukowiec badając przyrodę ma przedmiot badania w ręku; humanista nie ma takiej możliwości; badacza i przedmiot dzieli dystans, np. czasowy;

2. humanista bada rzeczywistość, jaką sam sobie jako człowiek tworzy.

Dilthey twierdzi, że do poznania potrzebne jest patrzenie z zewnątrz.

STOSUNEK DO ŚWIATA - wyraża się w nadawaniu światu sensu, a sens przeobraża się w kulturę;

KULTURA jest sposobem na zadomowienie się w świecie, zaś zadomowienie się w świecie jest sensem życia.

Człowieka nie można zrozumieć inaczej, jak przez historyczność (świadomość historyczną)

przedmiot humanisty - ŻYCIE

metoda nauk humanistycznych - ROZUMIENIE

coś ukrytego - ujawnia ROZUMIENIE

Rozumienie zależne jest od tego, kto ma rozumieć

MATERIAŁ DLA HUMANISTYKI - EKSPRESJE ŻYCIOWE (zewnętrzny wyraz życia duchowego)

EKSPRESJE ŻYCIA
3 GRUPY
POJĘCIA, SĄDY, WIĘKSZE TWORY MYŚLOWE np. twierdzenia matematyczne; zaleta: są takie same, wada: nic nie mówią o wnętrzu człowieka	DZIAŁANIA cel: osiągnięcie zamierzonego skutku; pozwalają na pewną wiedzę o człowieku, który te działania podejmuje	EKSPRESJE PRZEŻYCIA między nimi a głębia duchową jest najsilniejszy związek

Przeżycie:

• mówi nam o stosunku człowieka do rzeczywistości

• ujawnia sposób, w jaki człowiek angażuje się w rzeczywistość

• nie jest czymś świadomym, a z drugiej strony nie jest czymś przypadkowym - wynika z całego kontekstu życia;

• każde przeżycie dąży do ekspresji, zaś ekspresja do materialności

OBIEKTYWIZACJE ŻYCIA - niosą w sobie coś ogólnie ważnego, dzieła sztuki; są dla humanisty tym, czym przyroda dla przyrodnika - są materiałem.

To, co ważne dla mnie nie musi być ważne dla wszystkich - jest czymś trudno uchwycalnym.

Sens w dziele sztuki jest:

• trwały,

• uchwycony,

• można do niego wracać dowolną ilość razy;

Dzieła sztuki są autentycznym wyrazem głębi samego życia, pozwalają dotrzeć do sedna życia.

ELEMENTARNE I WYŻSZE FORMY ROZUMIENIA

ELEMENTARNE FORMY ROZUMIENIA:

• charakterystyczna jest oczywistość

• rozumieć na tym poziomie może każdy

• proces rozumienia świata zaczyna się od urodzenia

• medium rozumienia - wspólnota

• zrozumiałość pewnych słów, gestów jest zależna od kontekstu wspólnoty;

Rozumienie rodzi się przede wszystkim z potrzeb życia praktycznego. W tej sferze ludzie skazani są na pozostawanie ze sobą w kontakcie. Muszą dążyć do wzajemnego zrozumienia się. Jeden człowiek musi wiedzieć, czego chce drugi. W ten sposób powstają najpierw elementarne formy rozumienia.

Elementarna forma rozumienia zakłada możliwość przejścia ku formie wyższej.

WYŻSZE FORMY ROZUMIENIA:

• pojawia się niepewność

• powstają, gdy formy elementarne nie są wystarczające;

• np. uśmiech to nie zawsze życzliwy gest;

• bariera językowa utrudnia rozumienie tekstu

ROZUMIENIE w swych wyższych formach wnioskuje ono na podstawie indukcyjnego ujęcia danych współwystępujących w dziele lub w życiu, o układach, struk­turach dzieła, osoby, stosunków życiowych.

PROCES ROZUMIENIA

ZADANIE ROZUMIENIA: ODKRYCIE SENSU, SEDNA, WYKRYCIE UKŁADÓW ŻYCIA, CZYLI TEGO, CO WAŻNE.

3 ETAPY ROZUMIENIA:

1. wniknięcie w obiekt

2. transponowanie - przenoszenie (siebie oraz czegoś w swoje życie); wnikając w obiekt odkrywamy w nim życie, które było pierwotne dla jego powstania; odkrywamy w dziele sztuki życie, które powołało je do życia;

3. odtwórcze przeżycie - bezpośredni kontakt z przeżyciem pierwotnym wobec dzieła, czyli z przeżyciem autora; jest możliwe dzięki empatii.

Całość rozumienia jest irracjonalna, - ponieważ materiałem rozumienia są ekspresje przeżycia (a one wykraczają poza sferę rozumową)

---