URAZY PŁODU I CIĘŻARNEJ
W większości zgony ciężarnych powodowane są przez urazy głowy i wstrząs. Występuje większe ryzyko pęknięcia śledziony, powstania krwiaka zaotrzewnowego po tępym urazie brzucha, rzadko urazy jelit. Złe rokowanie po ciężkim urazie ciężarnej związane jest ze spadkiem ciśnienia, urazem płodu i narządów miednicy, macicy i łożyska oraz zgonem.
Tępy uraz brzucha - w III trymestrze ciąży naraża macicę na bezpośrednie uszkodzenia i działanie sił wynikających z gwałtownego hamowania. Najczęstszą przyczyna zgonu płodu jest śmierć ciężarnej, jeśli kobieta przeżyje śmierć płodu następuje na skutek przedwczesnego odklejania łożyska. Tępy uraz może powodować bezpośrednie uszkodzenie macicy - pęknięcie; poród przedwczesny.
Działanie amortyzujące płynu owodniowego powoduje, iż bezpośrednie uszkodzenie płodu po tępym urazie brzucha spotyka się rzadziej. Większość przypadków ran płodu stwierdza się w ciąży zaawansowanej - stosunek objętości płynu owodniowego do rozmiaru płodu jest mały, główka przyparta jest do wchodu miednicy, tułów płodu spoczywa powyżej miednicy kostnej. Najczęściej występują: pęknięcia czaszki i krwawienia śródczaszkowe.
Podczas ciąży występują łagodne urazy brzucha - wynik upadku. Najczęściej następstwa nie są poważne, ale zdarzają się przypadki przedwczesnego odklejania się łożyska.
Po poważnym urazie brzucha można podejrzewać krwawienie do jamy brzucha.
Diagnostyka i leczenie urazów wen. Brzucha jest takie samo jak u kobiet nieciężarnych. Obowiązuje monitorowanie stanu płodu.
Penetrujący uraz brzucha - w zaawansowanej ciąży macica jest narządem wewnątrzotrzewnowym, najczęściej narażonym na uraz penetrujący: rany postrzałowe i kłute.
Rany postrzałowe brzucha nie powodują zgonów ciężarnych. Kula o małej prędkości uderzając w ciężarną macicę traci dużą część swojej energii w jej błonie mięśniowej, dodatkowo zmniejszając prędkość i zdolność penetracji innych narządów jamy brzusznej. Rokowanie dla płodu jest złe: 41 - 71 % śmiertelności i 59 - 78% urazów.
Leczenie ran penetrujących u ciężarnych należy indywidualizować - zależy ono od typu i miejsca urazu, stanu płodu i ciężarnej, czasu trwania ciąży.
Gdy stan ogólny ciężarnej i płodu dobry, nie stwierdza się objawów krwawienia do jamy brzusznej, a rana znajduje się poniżej dna macicy leczenie zachowawcze. W innym przypadku - laparotomia.
Rany kłute obarczone są mniejszą śmiertelnością. Rany górnej części brzucha ciężarnej niosą ze sobą wysokie ryzyko uszkodzenia trzewi.
Urazy klatki piersiowej - leczenie zasadniczo takie samo jak u nieciężarnych. Z uwagi na zwiększone ryzyko niedotlenienia płodu przy upośledzeniu czynności oddechowej ciężarnej - wczesne udrożnienie górnych dróg oddechowych i leczenie odmy opłucnowej lub krwawienia do opłucnej.
Rurki do torakostomii zakłada się w 1 lub 2 przestrzenie międzyżebrowe wyżej niż zwykle (uniesienie przepony przez ciężarną macicę).
Urazy głowy - leczenie zasadniczo takie samo jak u nieciężarnych. Uraz może być przyczyna drgawek lub śpiączki. Często występuje nadciśnienie, białkomocz i wzmożone odruchy ścięgniste. Podejrzenie rzucawki leczy się siarczanem magnezu.
Postępowanie w przypadku urazów ciężarnej i płodu:
wstępne postępowanie resuscytacyjne prowadzi się z myślą o matce ,a nie o płodzie, zapewnia to przeżycie kobiecie a tym samym dziecku.
W II i III trymestrze ciąży ciężarną transportuje się w pozycji leżącej na lewym boku lub (gdy kręgosłup wymaga unieruchomienia) na desce pochylonej o 15 stopni, osłuchując tony serca,
dla płodu korzystna jest tlenoterapia (wdrożyć bezpośrednio po przybyciu do szpitala),
przy upośledzeniu czynności oddechowej i słabym utlenowaniu intubacja,
uzupełniająca terapia płynowa,
u pacjentek w ciężkim stanie opróżnienie żołądka sondą nosowo - żołądkową,
wczesne założenie cewnika Foleya - kontrola diurezy,
szczepienia anatoksyną tężcową - profilaktyka tężca,
zbiera się dane dotyczące mechanizmu urazu, parametrów życiowych i stanu ogólnego ciężarnej,
wywiad prenatalny - czas trwania ciąży, choroby współistniejące wikłające ciążę, czy czuje ruchy płodu,
kontrola dobrostanu płodu - KTG, USG,
rutynowe badania laboratoryjne: morfologia., układ krzepnięcia, grupa krwi + Rh,, biochemia,