STOWARZYSZENIA
DEFINICJA I CECHY STOWARZYSZENIA
Stowarzyszenie - organizacja społeczna (zrzeszenie) powoływana przez grupę osób mających wspólne cele lub zainteresowania. Specjalnymi odmianami stowarzyszeń, oddzielnie skodyfikowanymi i mającymi specjalne cele, są w Polsce partie polityczne, komitety wyborcze, związki wyznaniowe, organizacje pracodawców, związki zawodowe, cechy rzemieślnicze. Cechą wspólną wszystkich tych organizacji jest działalność niezarobkowa. Stowarzyszenie opiera swoją działalność na pracy społecznej członków; do prowadzenia spraw może zatrudniać pracowników.
Definicja wg Ustawy:
Stowarzyszenie jest dobrowolnym, trwałym i samorządnym zrzeszeniem o celach niezarobkowych, które samodzielnie określa swoje cele, programy działania i struktury organizacyjne oraz uchwala akty wewnętrzne dotyczące jego działalności, opierając ją na pracy społecznej członków. Stowarzyszenie (potocznie stowarzyszenie rejestrowe) posiada osobowość prawną, może zakładać terenowe jednostki organizacyjne, łączyć się w związki stowarzyszeń, przyjmować w poczet swych członków osoby prawne oraz korzystać z ofiarności publicznej i przyjmować dotacje od organów władzy państwowej i innych instytucji.
Dobrowolność stowarzyszenia polega na swobodzie tworzenia stowarzyszeń, dobrowolności przystąpienia do istniejącego stowarzyszenia oraz na nieograniczonej swobodzie wystąpienia ze stowarzyszenia.
Trwałość stowarzyszenia oznacza, że istnieje ono niezależnie od konkretnego składu swoich członków (pod warunkiem, że jest ich ponad 15).
Niezarobkowy cel stowarzyszenia oznacza, że celem stowarzyszenia nie może być prowadzenie działalności gospodarczej i osiąganie zysków ani przysporzenie korzyści majątkowych członkom stowarzyszenia.
AKTY REGULUJĄCE STOWARZYSZENIA
- Konstytucja - Najwyższym aktem prawnym regulującym istnienie stowarzyszeń w Polsce jest Konstytucja z 2 kwietnia 1997 r., która w artykule dwunastym stanowi, iż „Rzeczpospolita Polska zapewnia wolność tworzenia i działania związków zawodowych, organizacji społeczno-zawodowych rolników, stowarzyszeń, ruchów obywatelskich, innych dobrowolnych zrzeszeń oraz fundacji”.
- Ustawa o stowarzyszeniach - Podstawowym aktem prawnym regulującym problematykę stowarzyszeń, ich zakładania i funkcjonowania jest ustawa z dnia 7 kwietnia 1989 r. - Prawo o stowarzyszeniach, tekst jednolity: (Dz. U. z 2001 r. Nr 79, poz. 855)
TWORZENIE STOWARZYSZEŃ
Osoby w liczbie co najmniej piętnastu, pragnące założyć stowarzyszenie, uchwalają statut stowarzyszenia i wybierają komitet założycielski (art. 9 PrStow). Statut powinien zawierać co najmniej postanowienia wymienione w art. 10 PrStow, co nie stoi na przeszkodzie uregulowaniu w nim dodatkowych kwestii przez członków. Komitet założycielski zobowiązany jest do złożenia do sądu rejestrowego wniosku o rejestrację wraz ze statutem, listą założycieli, zawierającą imiona i nazwiska, datę i miejsce urodzenia, miejsce zamieszkania oraz własnoręczne podpisy założycieli, protokół z wyboru komitetu założycielskiego, a także informację o adresie tymczasowej siedziby stowarzyszenia (art. 12 PrStow). Co istotne, komitet założycielski nie jest organem stowarzyszenia. Ma on doprowadzić do powstania stowarzyszenia i przestaje istnieć po jego utworzeniu. Nie oznacza to, że osoby go tworzące nie mogą później należeć do organu stowarzyszenia, na przykład zarządu.
Stowarzyszenie uzyskuje osobowość prawną i może rozpocząć działalność z chwilą wpisania do rejestru stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji oraz publicznych zakładów opieki zdrowotnej Krajowego Rejestru Sądowego. Tego rodzaju wpis jest wolny od opłat sądowych.
ORGANY STOWARZYSZENIA
Zgodnie z art. 11 PrStow, stowarzyszenie zobowiązane jest posiadać trzy organy:
- walne zgromadzenie - zebranie członków stowarzyszenia;
- zarząd;
organ kontroli wewnętrznej;
ponadto statut stowarzyszenia może przewidywać inne, fakultatywne organy.
KOMPETENCJE:
WALNE ZGROMADZENIE - Najwyższą władzą stowarzyszenia jest walne zgromadzenie członków. Do jego kompetencji należy podejmowanie uchwał w sprawach, w których statut nie określa właściwości władz stowarzyszenia. Warto zwrócić uwagę, że jeżeli liczba członków stowarzyszenia przekroczy określoną w statucie liczbę, walne zebranie członków może być zastąpione przez zebranie delegatów (art. 11 ust 1 i 2 PrStow). Walne zgromadzenie członków podejmuje decyzje w formie uchwał.
Regulacje dotyczące sposobu i częstotliwości odbywania zgromadzeń, kworum oraz większości wymaganej do podjęcia uchwały powinien określać statut.
ORGAN KONTROLI WEWNĘTRZNEJ - Ustawa nie zawiera postanowień dotyczących organu kontroli wewnętrznej. Należy zatem przyjąć, że również w tym przypadku zasady jego działania powinien określać statut. Co istotne, ustawodawca odrębnie reguluje nadzór nad stowarzyszeniem, dlatego kompetencje organu kontrolnego nie mogą być powiązane z możliwością stosowania sankcji wobec kontrolowanego - tym różni się kontrola od nadzoru. Uprawnieniem organu kontrolnego może być dla przykładu prawo dostępu do informacji, żądania przedłożenia określonych dokumentów czy opiniowanie sprawozdań.
ZARZĄD - Również w stosunku do zarządu ustawa nie zawiera szczegółowej regulacji. Należy jednak przyjąć, jak w przypadku innych osób prawnych, że jest on uprawniony do kierowania sprawami i reprezentowania stowarzyszenia na zewnątrz. Jeżeli stowarzyszenie nie posiada zarządu zdolnego do działań prawnych, sąd, na wniosek organu nadzorującego lub z własnej inicjatywy, ustanawia dla niego kuratora (art. 30 ust 1 PrStow). Trzeba także pamiętać, że zarząd w stowarzyszeniu nie korzysta z domniemania kompetencji - przysługuje ono, zgodnie z wcześniej podanym przepisem, walnemu zgromadzeniu członków.
ROZWIĄZANIE I LIKIWIDACJA STOWARZYSZENIA
Zgodnie z art. 36 PrStow rozwiązanie stowarzyszenia może nastąpić na podstawie własnej uchwały lub przez sąd. W pierwszym przypadku likwidatorami stowarzyszenia są członkowie jego zarządu, jeżeli statut, lub, w razie braku odpowiednich postanowień statutu, uchwała walnego zebrania członków (zebrania delegatów) tego stowarzyszenia nie stanowi inaczej. W drugim natomiast, likwidatora wyznacza sąd. Obowiązkiem likwidatora jest przeprowadzenie likwidacji w możliwie najkrótszym czasie, w sposób zabezpieczający majątek likwidowanego stowarzyszenia przed nieuzasadnionym uszczupleniem, a po jej zakończeniu zgłoszenie sądowi wniosku o wykreślenie stowarzyszenia z Krajowego Rejestru Sądowego (art. 37 ust. 1 i ust. 2 pkt 3). Majątek zlikwidowanego stowarzyszenia przeznacza się na cel określony w statucie lub w uchwale walnego zebrania członków 3 (zebrania delegatów) o likwidacji stowarzyszenia. W razie braku postanowienia statutu lub uchwały w tej sprawie, sąd orzeka o przeznaczeniu majątku na określony cel społeczny (art. 38 PrStow).
NADZÓR NAD STOWARZYSZENIAMI
Ustawa z dnia 7 kwietnia 1989 r. - Prawo o stowarzyszeniach precyzyjnie reguluje kwestię sprawowania nadzoru nad stowarzyszeniami działającymi na terenie RP. Art. 8 ust. 5 Ustawy przewiduje, że nadzór nad działalnością stowarzyszeń należy do:
1) wojewody właściwego ze względu na siedzibę stowarzyszenia - w zakresie nadzoru nad działalnością stowarzyszeń jednostek samorządu terytorialnego,
2) starosty właściwego ze względu na siedzibę stowarzyszenia - w zakresie nadzoru nad innymi niż wymienione w pkt. 1 stowarzyszeniami. Powołany wyżej przepis nie narusza uprawnień prokuratora wynikających z innych ustaw.
Z powyższego wynika zatem jednoznacznie, iż w przypadku stowarzyszenia jednostek samorządu terytorialnego organem nadzorującym będzie wojewoda, którego właściwość związana jest z siedzibą stowarzyszenia, w przypadku zaś innego rodzaju stowarzyszeń organem nadzorującym będzie zawsze starosta właściwy ze względu na siedzibę tego stowarzyszenia.
STOWARZYSZENIE REJESTROWE A STOWARZYSZENIE ZWYKŁE - RÓŻNICE:
Stowarzyszenie rejestrowe |
Stowarzyszenie zwykłe
|
Ma osobowość prawną |
NIE ma osobowości prawnej
|
Liczba członków założycielskich co najmniej 15
|
Liczba członków założycielskich co najmniej 3
|
Posiada STATUT |
Posiada REGULAMIN
|
KRS - musi być wpis |
Pisemna informacja do organu nadzorującego np. wojewody
|
Może powoływać terenowe jednostki organizacyjne |
NIE może powoływać terenowych jednostek organizacyjne
|
Może łączyć siew związki stowarzyszeń |
NIE może łączyć się w związki stowarzyszeń
|
Może zrzeszać osoby prawne |
NIE może zrzeszać osób prawnych
|
Może prowadzić działalność gospodarczą, jeżeli jest to zawarte w statucie |
NIE może prowadzić działalności gospodarczej
|
Szeroka lista składek majątkowych: dofinansowania, dotacje, ofiarność publiczna, spadki, darowizny i zapisy |
Składki członkowskie |
Komitet założycielski |
Brak komitety założycielskiego |
STATUT STOWARZYSZENIA
STATUT musi zawierać takie podstawowe informacje o stowarzyszeniu, jak:
1. Nazwę (odróżniająca dane stowarzyszenie od innych organizacji, instytucji itp.),
2. Teren działania i siedzibę,
3. Cele i sposoby ich realizacji,
4. Sposób nabycia członkostwa ( przyczyny utraty członkostwa, prawa i obowiązki członków),
5. Władze stowarzyszenia, sposób ich wyboru, kompetencje (w tym zasady działania: Walnego
Zebrania Członków, Zarządu Stowarzyszenia, Komisji Rewizyjnej),
6. Sposób reprezentowania, zaciągania zobowiązań majątkowych, warunki ważności uchwał,
7. sposób uzyskiwania środków finansowych i płacenia składek członkowskich,
8. Zasady wprowadzania zmian w statucie,
9. Sposób rozwiązania się stowarzyszenia.
CZŁONKOSTWO
PEŁNOLOETNI - Prawo tworzenia stowarzyszeń przysługuje obywatelom polskim mającym pełną zdolność do czynności prawnych,(czyli osoby pełnoletnie) i niepozbawionym praw publicznych.
MAŁOLETNI 16 - 18 LAT - Natomiast małoletni w wieku od 16 do 18 lat, którzy mają ograniczoną zdolność do czynności prawnych, mogą należeć do stowarzyszeń i korzystać z czynnego i biernego prawa wyborczego, z tym, że w składzie zarządu stowarzyszenia większość muszą stanowić osoby o pełnej zdolności do czynności prawnych.
MAŁOLETNI PONIŻEJ 16 LAT - Małoletni poniżej 16 lat mogą, za zgodą przedstawicieli ustawowych, należeć do stowarzyszeń według zasad określonych w ich statutach, bez prawa udziału w głosowaniu na walnych zebraniach członków oraz bez korzystania z czynnego i biernego prawa wyborczego do władz stowarzyszenia. Jeżeli jednak jednostka organizacyjna stowarzyszenia zrzesza wyłącznie małoletnich, mogą oni wybierać i być wybierani do władz tej jednostki.
FUNDACJA
Fundacja jest organizacją pozarządową powoływaną dla celów społecznie lub gospodarczo użytecznych, wyposażoną w majątek przeznaczony na realizację tych celów, ustanawianą przez fundatora w oświadczeniu woli złożonym przed notariuszem (lub w testamencie), uzyskująca osobowość prawną z chwilą wpisania do Krajowego Rejestru Sądowego.
Istotą fundacji jest, zatem istnienie majątku przeznaczonego przez fundatora na publicznie użyteczny cel. Opiekę nad majątkiem oraz odpowiedzialność za realizację celów przejmuje, po zarejestrowaniu fundacji, zarząd.
Główną korzyścią płynącą z rejestracji fundacji w KRS jest nabycie przez organizację osobowości prawnej. To z kolei znacznie poszerza możliwości działania.
Podstawowe cechy i możliwości fundacji:
jest organizacją pozarządową;
jest powoływana przez fundatora;
realizuje cele społecznie lub gospodarczo użyteczne;
ma wyodrębniony majątek, przeznaczony na cele społeczne lub gospodarczo użyteczne;
jest organizacją nienastawioną na zysk;
posiada osobowość prawną;
działa w oparciu o statut;
cele statutowe są realizowane przez obowiązkowy organ - zarząd
może powołać organ kontroli wewnętrznej (radę fundacji, komisję rewizyjną)
może zatrudniać pracowników,
może korzystać z różnych źródeł finansowania (darowizny, spadki, zapisy, dotacje, zbiórki publiczne),
może prowadzić działalność gospodarczą,
ma możliwość finansowej współpracy z administracją publiczną i biznesem,
ma możliwość zawierania umów na realizację zadań publicznych,
może zostać organizacją pożytku publicznego.
Fundacja zarejestrowana w rejestrze stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji oraz publicznych zakładów opieki zdrowotnej Krajowego Rejestru Sądowego (KRS) to jedna z form prowadzenia działalności społecznej.
Aby powstała fundacja konieczny jest fundator, który przeznacza pewien majątek na publicznie użyteczny cel. Fundator określa też majątek przeznaczony na ten cel, czyli tzw. fundusz założycielski.
To, jaki jest cel i wysokość majątku fundacji przeznaczanego na realizację tego celu są najważniejszymi warunkami związanymi z utworzeniem fundacji.
Cel fundacji
Cel, dla którego możemy powołać fundację, powinien być społecznie lub gospodarczo użyteczny, zgodny z podstawowymi interesami Rzeczpospolitej Polskiej w szczególności takim jak: ochrona zdrowia, rozwój gospodarki i nauki, oświata i wychowanie, kultura i sztuka, opieka i pomoc społeczna, ochrona środowiska oraz opieka nad zabytkami (art. 1). Wyrażenie „w szczególności” oznacza, że wymienione w ustawie, a przywołane wyżej cele, są podane jedynie dla przykładu. Oznacza to w praktyce, że fundacja może realizować dowolne cele charytatywne lub społeczne czy też gospodarczo użyteczne pod warunkiem jednak, że mają one charakter publiczny.
Czasem może wydawać się, że cel dla którego chcielibyśmy powołać fundację, jest jak najbardziej użyteczny, np. pomoc finansowa w formie wieloletniego stypendium dla osieroconego dziecka. Jednak cel wyżej podany nie ma charakteru publicznego. Dlatego też ważne jest, aby określając zakres działań organizacji pamiętać, że fundacja nie powinna być tworzona w celu zaspokojenia prywatnego, osobistego dobra fundatora lub jakiejkolwiek innej osoby, lecz dla dobra ogólnego.
Cechą charakterystyczną fundacji jest niedochodowość celu, dla którego została ona ustanowiona.
Cele to informacje o tym, po co została powołana fundacja, na co został przeznaczony majątek założycielski, co może robić, komu i w jaki sposób pomaga oraz w jakich obszarach działa fundacja.
W akcie założycielskim fundator podaje majątek i informacje na co go przeznacza. Inaczej mówiąc określa, co ma robić powołana przez niego fundacja, jaki jest jej cel lub cele. W statucie fundacji umieszcza się dokładnie cele wskazane przez fundatora w akcie założycielskim. Dlatego trzeba wcześniej określić, czym będzie się zajmowała fundacja - wymyślić cele - i do notariusza, udać się z tym fragmentem statutu.
Z ustawy o fundacjach wynika, że cel fundacji powinien być społecznie albo gospodarczo użyteczny. W ustawie, jako spełniające ten warunek, przykładowo zostały wymienione: ochrona zdrowia, rozwój gospodarki i nauki, oświata i wychowanie, kultura i sztuka, opieka i pomoc społeczna, ochrona środowiska oraz opieka nad zabytkami. Nie można więc założyć fundacji, która będzie wspierała tylko indywidualne interesy fundatora.
Cele fundacji powinny być jasno określone, a także możliwe do osiągnięcia. Oznacza to, że nie można założyć fundacji, której cel jest niemożliwy do zrealizowania, np. poszukiwanie Yeti, tak jak jest to możliwe w przypadku stowarzyszeń.
Niezarobkowość celu
Cechą charakterystyczną fundacji jest niedochodowość celu, dla którego została ona ustanowiona.Oznacza to konieczność przeznaczenia wszelkich dochodów uzyskiwanych przez fundację (zarówno z majątku, w który fundacja została wyposażona przez fundatora, środków uzyskiwanych spoza funduszu założycielskiego, jak i darowizn, dochodów z działalności gospodarczej) na osiągnięcie tego celu.
Przy określaniu celów warto pamiętać również o tym, że to jak zostaną one zapisane w statucie jest ważne ze względu na możliwość korzystania ze zwolnienia z podatku dochodowego, przekazywania darowizn, a także przy ubieganiu się o dotację.
Cele opisane w statucie a zwolnienie z podatku dochodowego
Fundacja, tak jak każda inna osoba prawna, podlega ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2000 r., Nr 54, poz. 654 z późn. zm.) i musi płacić podatki. Może jednak korzystać ze zwolnienia podatkowego wynikającego z ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, jeżeli jej celem jest działalność:
naukowa, naukowo-techniczna,
oświatowa, w tym również polegająca na kształceniu studentów,
kulturalna,
oraz działalność w zakresie:
kultury fizycznej i sportu,
ochrony środowiska,
wspierania inicjatyw społecznych na rzecz budowy dróg i sieci telekomunikacyjnej na wsi oraz zaopatrzenia wsi w wodę,
dobroczynności,
ochrony zdrowia i pomocy społecznej,
rehabilitacji zawodowej i społecznej inwalidów oraz
kultu religijnego.
Oznacza to, że środki pozyskane przez fundację będą podlegały zwolnieniu podatkowemu (dochód będzie zwolniony z podatku dochodowego), jeżeli zostaną przeznaczone na cele i działania, które zawierają się w wyżej wymienionych dziedzinach, będących celami statutowymi fundacji.
Cele opisane w statucie a darowizny
Jedną z możliwości zdobywania środków na rzecz realizacji celów statutowych przez fundację jest możliwość otrzymywania wsparcia w formie darowizn. Osoby, które chcą w ten sposób wesprzeć działania, np. edukacyjne, charytatywne, wybranej fundacji, mogą skorzystać z odliczenia podatkowego. Możliwość taką daje ustawa o podatku dochodowych od osób fizycznych (Dz. U.z 2000r., Nr 14, poz. 176 z późn. zm.). Darowizna będzie podlegała odliczeniu podatkowemu, jeżeli zostanie przekazana fundacji na rzecz realizacji jej celów statutowych zawierających się w katalogu celów wymienianych w art. 4 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie.
Cele te częściowo pokrywają się z wymienionymi wcześniej w związku ze zwolnieniem od podatku dochodowego. Jest to np.:
pomoc społeczna,
działalność charytatywna,
ochrona i promocja zdrowia,
nauka, edukacja, oświata i wychowanie,
kultura sztuka ochrona dóbr kultury i tradycji,
upowszechnianie kultury fizycznej i sportu,
ekologia i ochrona zwierząt oraz ochrona dziedzictwa przyrodniczego.
Dlatego też, aby umożliwić darczyńcom wspieranie darowiznami naszej fundacji, przy określaniu celu fundacji, warto wziąć pod uwagę również zapisy ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie.
Cele opisane w statucie a dotacje
Fundacje mogą ubiegać się o dotację na realizację swoich działań. Jeśli jednym z wymogów sponsora jest to, że ze statutu fundacji musi wynikać, np. zapis o działaniu na rzecz osób niepełnosprawnych, to rzeczywiście informacja ta musi być umieszczona w statucie - musi to wynikać ze statutu. W przeciwnym wypadku nasz wniosek zostanie odrzucony z przyczyn formalnych. W związku z tym przy określaniu celu warto zwrócić uwagę, by pole działania fundacji nie było zbyt wąskie.
Od pomysłu na powołanie fundacji, do chwili rozpoczęcia przez nią działalności, musimy przejść przez kilka etapów. Są one niezbędne, aby fundacja mogła uzyskać osobowość prawną.
Niezbędne dla powołania fundacji i rozpoczęcia przez nią działalności są:
1.Ustalenie wysokości funduszu założycielskiego i ustanowienie aktu fundacyjnego;
2.Opracowanie statutu, czyli dokumentu określającego organizację i sposób działania fundacji;
3.Zarejestrowanie fundacji w Krajowym Rejestrze Sądowym (KRS);
Dwa pierwsze kroki należą zasadniczo do fundatora (zasadniczo, bo fundator może wyznaczyć pełnomocnika, który będzie działał w jego imieniu, a wniosek do KRS może złożyć też zarząd). Ostatnie zadanie, czyli wpis do KRS, należy do sądu.
Fundusz założycielski
Zgodnie z zapisami ustawy, fundator oprócz określenia celu fundacji, powinien przeznaczyć na rzecz fundacji, na realizację tego celu, pewien majątek. Na ten tzw. fundusz założycielski składać się mogą pieniądze, papiery wartościowe, rzeczy ruchome i nieruchome oddane na własność fundacji (art. 3 ust. 2-3).
Majątek przeznaczony na realizację celu fundacji powinien umożliwić jej rozpoczęcie działań. Decyzję, co do wysokości funduszu założycielskiego podejmuje fundator.
Fundator oprócz określenia celu/celów działania fundacji, podejmuje decyzję o wysokości majątku, który na realizację tego celu przeznaczy. Środki zadeklarowane przez fundatora (a później przekazane) powinny umożliwić fundacji rozpoczęcie działań. Majątek ten stanie się tzw. funduszem założycielskim. Na fundusz założycielski składać się mogą: pieniądze, papiery wartościowe, rzeczy ruchome i nieruchome oddane na własność fundacji (art. 3 ust. 2-3).
Majątek przeznaczony na realizację celu fundacji powinien umożliwić jej rozpoczęcie działań. Decyzję, co do wysokości funduszu założycielskiego podejmuje fundator.
Minimalna wysokość funduszu założycielskiego zależy od tego czy fundacja będzie chciała podjąć działalność gospodarczą czy też nie. Dla fundacji, które nie chcą prowadzić działalności gospodarczej nie zostało sprecyzowane w ustawie, ile powinna wynosić minimalna wartość składników majątku. Przyjęło się, że minimalna wysokość funduszu założycielskiego wynosi od 500 do 1000 zł. Trudno jednak autorytarnie stwierdzić, że majątek przeznaczony na realizację celu fundacji musi zawierać się przynajmniej w tym przedziale. Zdarza się, że fundatorzy wyznaczają mniejsze kwoty mające tworzyć fundusz nowej organizacji i sądy rejestrują takie fundacje.
Inaczej niż w przypadku fundacji zamierzających prowadzić wyłącznie działalność statutową, wygląda sytuacja w przypadku tych, które będą prowadziły również działalność gospodarczą. Podział środków majątkowych tworzących fundusz założycielski powinien wskazywać, że działalność statutowa jest działalnością podstawową fundacji, dlatego kwota przeznaczona na nią powinna być wyższa od przeznaczonej na działalność gospodarczą. W ustawie dokładnie określono jedynie minimalną kwotę, którą fundator musi przekazać na działalność gospodarczą. Jest to 1000 zł.
Jeśli zatem fundacja ma zamiar podjąć działalność gospodarczą, to na tę działalność powinno się przeznaczyć minimum 1000 zł, a na działalność statutową nie mniej niż na działalność gospodarczą, czyli również przynajmniej 1000 zł. Przykładowo, minimalna wartość majątku fundacji mogłaby wynosić, np. 2500 zł, z czego 1500 zł przeznaczone byłoby na realizację celów statutowych fundacji, a 1000 zł na działalność gospodarczą.
W przypadku fundacji prowadzącej działalność gospodarczą z funduszu założycielskiego powinny zostać wydzielone środki na działalność statutową i gospodarczą, przy czym na działalność statutową muszą być przeznaczone środki wyższe. Na aktywność gospodarczą nie można natomiast przeznaczyć mniej niż 1000 zł. W przypadku zaś fundacji, która nie chce podjąć działalności gospodarczej, minimalna wartość środków majątkowych nie została określona.
Akt fundacyjny (założycielski) to oświadczenie woli fundatora zmierzające do ustanowienia fudacji, określające cel fundacji i majątek przeznaczony na realizację tego celu.
Ustawa wymaga, żeby oświadczenie miało formę aktu notarialnego, dlatego fundator musi udać się do notariusza i w jego obecności wyrazić wolę o powołaniu fundacji, którą notariusz zapisze w formie aktu notarialnego (wyjątkiem jest sytuacja, kiedy ustanowienie fundacji następuje w testamencie - art. 3 ust. 1-3). Jeśli fundatora reprezentowałby pełnomocnik, to osoba ta musi mieć pełnomocnictwo ustanowione również w formie aktu notarialnego (art. 99 par. 1 k.c. w zw. z art. 3 ust. 1 ustawy o fundacjach).
Akt notarialny można też sporządzić za granicą. Ma on wówczas taką samą moc, jak złożony przed notariuszem w Polsce, pod warunkiem jednak, że sporządzony jest przez polskiego konsula i po uzyskaniu od Ministra Sprawiedliwości pisemnego upoważnienia wydanego na wniosek ministra właściwego do spraw zagranicznych (art. 19 ust. 4 i 5 Ustawy z dn. 13 lutego 1984 r. o funkcjach konsulów Rzeczypospolitej Polskiej).
Oświadczenie woli o ustanowieniu fundacji musi zawierać cel/cele powstania fundacji oraz majątek przeznaczony na jego/ich realizację. Fundator może również w oświadczeniu wskazać ministra, który będzie sprawował nadzór nad fundacją. Wybierając właściwego ministra, należy przyjrzeć się głównym celom fundacji i wskazać tego ministra, z którego zakresem działań wiążą się one najściślej. Ministra można też wskazać na późniejszym etapie zakładania fundacji czyli w trakcie rejestracji sądowej.
Zanim fundator uda się do notariusza (który sporządzi akt notarialny), najpierw podejmuje decyzję, jakiej wartości majątek przeznaczy dla fundacji i jakim celom ten majątek posłuży. Jeśli fundatorów jest kilku, to muszą rozstrzygnąć między sobą, jaki dokładnie majątek przekaże każdy z nich. Gdy na fundusz założycielski składają się, np. dzieła sztuki, dom, samochód, to muszą zostać wycenione.
Akt fundacyjny ma charakter zobowiązania, co oznacza, że fundator zobowiązuje się w nim do przekazania określonego majątku na rzecz tworzonej fundacji. Obowiązek ten musi zostać zrealizowany po uzyskaniu przez fundację osobowości prawnej, a do tego czasu jest zawieszony. Konsekwencją tego jest dopuszczalność odwołania aktu fundacyjnego (art. 61 par. 1 k.c.). Odwołanie jest możliwe do czasu wpisu fundacji do KRS, a powinno mieć formę aktu notarialnego. Oświadczenie o odwołaniu aktu fundacyjnego może złożyć fundator, a jeśli fundatorów było kilku - to wszyscy fundatorzy łącznie.
Jeśli fundator nie wywiąże się ze zobowiązania to po uzyskaniu przez fundację osobowości prawnej, czyli po dokonaniu przez sąd wpisu do KRS, fundacja może dochodzić swoich praw na zasadach ogólnych, czyli określonych w kodeksie cywilnym.
Statut