GRUCZOŁY POTOWE

Rola gruczołów potowych

Główną funkcją gruczołów potowych jest wydzielanie potu i tym samym uczestnictwo w procesach termoregulacyjnych. W mniejszym stopniu gruczoły biorą udział w oczyszczaniu się ustroju, czyli w wydzielaniu ze skóry niektórych metabolitów i składników np. jonów sodu, potasu, chlorków wapnia a także mocznika, aminokwasów witamin, leków. Ponadto odgrywają pewną rolę w procesie (zapachowej) chemicznej komunikacji o tle seksualnym.

Gruczoły potowe dzielą się na:

- gruczoły ekrynowe

- gruczoły apokrynowe

Gruczoły ekrynowe

Rozmieszczone na całej skórze. Liczba gruczołów ekrynowych jest przez całe nasze życie jednakowa, od urodzenia aż do śmierci. Składają się z tzw. kłębka wydzielniczego (rurka silnie skręcona) i z przewodu potonośnego - wyprowadzającego wydzieline potową na zewnątrz.

Gruczoły ekrynowe odgrywają znaczącą rolę w termoregulacji cieplnej

Pocenie nasila się wtedy, gdy temperatura otoczenia wzrasta powyżej 31oC albo w przypadku przegrzania organizmu.

Termoregulacja skórna

Układ nerwowy i pocenie się

Na pocenie ma wpływ także układ nerwowy. Sygnały i bodźce działające na nerwy obwodowe w danej okolicy ciała mogą nasilić bądź zahamować czynność występujących tam gruczołów. Także emocje, stres pobudzające ośrodkowy układ nerwowy wpływa na czynności gruczołów skóry. Stąd występowanie tzw. pocenia emocjonalnego, dotyczącego dłoni, stóp i twarzy.

Gruczoły apokryfowe - zapachowe

Gruczoły apokrynowe - występują głównie przy mieszkach włosowych. Duża ich ilość znajduje się w okolicy pach, pachwin, narządów płciowych, odbytu, brodawek sutkowych i powiek. Produkują pot, który szybko zostaje rozłożony przez bakterie na substancje aromatyczne, nadające ciału stosunkowo silny, specyficzny dla każdego człowieka zapach;

Czynność apokrynowych gruczołów potowych u ludzi nie jest całkowicie poznana .

Gruczoły zapachowe uczynniają się w okresie pokwitania. Nie biorą udziału w termoregulacji. Wydzielanie potu przez te gruczoły jest zależne od bodźców hormonalnych i emocjonalnych. Zapach potu apokrynowego jest dość charakterystyczną cechą osobniczą. Niektóre substancje zapachowe - wraz z substancjami z wydzieliny łojowej skóry zaliczane są niekiedy do tzw. feromonów wpływających pozytywnie lub negatywnie na zachowania seksualne. Obecnie wiadomo, że zapach potu również od aktywności bakterii naskórnych i może być częściowo lub niemal całkowicie wyeliminowany przez odpowiednie postępowanie przeciwbakteryjne i dezodoranty.

Nadmierna potliwość (łac. i ang. hyperhidrosis) - stan, w którym dochodzi do nadmiernej produkcji potu.

Z uwagi, że nie istnieją fizjologiczne normy ilości wydalanego potu zwykle rozpoznanie choroby oparte jest na subiektywnym odczuciu człowieka[potrzebne źródło].

Klasyfikacja [edytuj]

Rozróżniamy nadmierną potliwość:

pierwotną

ogniskową (pocenie dotyczy określonych części ciała)

ogniskowa nadmierna potliwość dłoni i/lub stóp

ogniskowa nadmierna potliwość pach

ogniskowa nadmierna potliwość twarzy

uogólnioną (pocenie dotyczy całego ciała)

wtórną - pocenie jest wynikiem innych chorób

przewlekłe zakażenia (gruźlica, bruceloza - charakterystyczne są nocne poty)

choroby endokrynologiczne (cukrzyca, nadczynność tarczycy, hipoglikemia)

choroby nowotworowe (białaczka, ziarnica złośliwa, chłoniak, guz chromochłonny)

zaburzenia neurologiczne (zaburzenia czynności układu autonomicznego w różnych jednostkach chorobowych), jamistość rdzenia, akromegalia

zatrucia (inhibitory acetylocholinesterazy, pestycydy)

Leczenie [edytuj]

odpowiednia higiena ciała

antyperspiranty

w postaci gotowych kosmetyków

środki zawierające chlorek glinu

leki cholinolityczne (pochodne atropiny z uwagi na nasilone działania uboczne nie są polecane. Jedynie preparat Bellergot będący mieszaniną alkaloidów pokrzyku, winianu ergotaminy i fenobarbitalu jest stosowany w tych wypadkach).

klonidyna

jonoforeza wodą w przypadku potliwości dłoni stóp lub pach (są już dostępne aparaty do wykonywania zabiegu w warunkach domowych (30 minut 1-2 razy w tygodniu, zmieniając w połowie zabiegu stronę (prawo-lewo) przyłożenia anody)

toksyna botulinowa

metody chirurgiczne (w przypadku nadmiernej potliwości pach - liposukcja lub wyłyżeczkowanie gruczołów potowych z okolic pach)

sympatektomia pnia współczulnego - aktualnie dostępna jest metoda endoskopowa tzw. ETS (endoscopic thoracic sympathectomy)

---