Gruczoły potowe

Gruczoły potowe to gruczoły cewkowe o kłębkowej części wydzielniczej i spiralnym przewodzie wyprowadzający. Gruczoły potowe są usytuowane na pograniczu skóry i tkanki podskórnej. Wyróżnia się gruczoły potowe ekrynowe i apokrynowe.
Gruczoły potowe ekrynowe występują na całej skórze, mają ujścia na jej powierzchni i wydzielają, który w 99% składa się z wody.
Gruczoły potowe apokrynowe są większe i rozpoczynają funkcjonowanie po okresie dojrzewanie. Są rozmieszczone w okolicach pach, narządów płciowych, odbytu, brodawek sutkowych i powiek.
Gruczoły apokrynowe nie biorą udziału w termoregulacji organizmu. Ich zadaniem jest kształtowanie charakterystycznego dla danego człowieka zapachu. Wydzielają one gęstą, mleczną substancję, która rozkłada się na powierzchni skóry.

Funkcje gruczołów potowych

Pot spełnia trzy ważne funkcje. Pierwsza z nich to termoregulacja organizmu, która jest niezbędna do utrzymywania stałej temperatury ciała, wynoszącej około 37 st. C.
Gruczoły potowe ekrynowe stale wydzielają niewielkie ilości potu, który natychmiast się ulatnia. Wysoka temperatura otoczenia, praca fizyczna, choroba, stres i zbyt obfite odżywianie się sprawiają, że temperatura ciała wzrasta. Wówczas ekrynowe gruczoły potowe produkują więcej potu, który chłodzi powierzchnię ciała, pośrednio krew i w efekcie powoduje spadek temperatury.
Kolejnym zadaniem potu jest uwalnianie organizmu z niektórych substancji. Pot zawiera bowiem chlorek sodowy, mocznik, lotne kwasy karboksylowe i cholesterol.
Oprócz tego pot chroni skórę przed atakiem zarazków chorobotwórczych, wytwarzając na jej powierzchni tzw. kwaśny płaszcz ochronny.

Choroby gruczołów potowych

Tak jak inne gruczoły, również gruczoły potowe mogą ulegać stanom zapalnym (hydradenitis). U osób dorosłych dochodzi do zapalenia gruczołów apokrynowych u dzieci ekrynowych. Przyczyną są zazwyczaj bakterie.

Potówka
Do chorób gruczołów potowych należy potówka, której objawem są pęcherzyki wielkości prosa powstające w ujściach gruczołów potowych.

Hypohydrosis
Hypohydrosis polega na zmniejszonym wydzielaniu potu na skutek uszkodzenia gruczołów potowych, przemieszczenia się ich ujść lub zaburzeń na tle nerwowym.
Hypohydrosis towarzyszy takim chorobom jak: niedoczynność tarczycy, moczówka prosta (diabetes insipidus), niewydolność nerek, schorzenia neurologiczne (zapalenie nerwów, uszkodzenie nerwu współczulnego), choroby dermatologiczne (na przykład hiperkeratoza - zgubienie warstwy rogowej skóry).

Anhydrosis
Jest to zmniejszone wytwarzanie potu lub jego brak. Przyczyną jest uszkodzenie lub brak ekrynowych gruczołów potowych.

Hyperhydrosis
Objawem hyperhydrosis jest nadmierne wydzielanie potu. Źródłem choroby są schorzenia endokrynologiczne (na przykład nadczynność tarczycy), zaburzenia pochodzenia nerwowego (uszkodzenie nerwu współczulnego), zażywanie niektórych leków (na przykład kortykosteroidów, kwasu salicylowego) oraz szkodliwy wpływ chemikaliów.
Przyczyną wzmożonego wydzielania potu mogą być również silne przeżycia (strach, ból, stres), noszenie nieprzewiewnej odzieży i ciasnych butów, co często powoduje powikłania w postaci grzybicy skóry.
Może również wystąpić niedorozwój gruczołów potowych apokrynowych i ekrynowych, który powoduje poważne zaburzenia wydzielania potu.

Leczenie chorób gruczołów potowych

Aby zapobiec powstawaniu ropni oraz w stanach zapalnych stosuje się środki antyseptyczne i antybiotyki. Czasami miejsce ze zmianami chorobowymi trzeba nakłuć.
W przypadku zaburzeń funkcjonowania gruczołów potowych należy udać się do lekarza dermatologa. Jego zadaniem będzie także wykrycie ewentualnej choroby pierwotnej, która może się okazać przyczyną zaburzeń działania gruczołów potowych.

Co można zrobić samemu?

Często przyczyną nadmiernego pocenia się jest stres, otyłość, niektóre używki oraz noszenie nieprzewiewnej odzieży. W takich przypadkach poceniu się można w pewnym stopniu zaradzić samemu. Jeśli nawet nie można wyeliminować samych przyczyn dolegliwości, należy chociaż częściej się myć, używać tylko specjalnych mydeł zaleconych przez lekarza, nosić przewiewną odzież i często ją zmieniać.