Gruczoł łojowy (łac. glandula sebacea) - gruczoł pęcherzykowaty skóry ssaków wydzielający łój, który uchodzi do mieszka włosowego. Jego wydzielina natłuszcza włosy i naskórek. Rozwój i czynności gruczołu łojowego reguluje po części poziom hormonów płciowych w organizmie danej osoby. U człowieka widoczne jest to w okresie dojrzewania. Gruczołów tych nie posiadają walenie, syreny, kret złocisty i leniwce.

Budowa [edytuj]

Gruczoł ten sklasyfkowany został jako prosty, rozgałęziony, pęcherzykowaty.[1]

Jego odcinki wydalnicze, tworzone przez nabłonek wielowarstwowy, porównane zostały do nieregularnych woreczków. Komórki obwodowe, płaskie, wykorzystują swą zdolność do szybkich podziałów, podczas gdy w miarę zbliżania się do centrum gruczołu tę możliwość tracą, podlegając degeneracji tłuszczowej. Opisywane są tu jako wieloboczne. W ich cytoplazmie (nazywanej z tego względu piankowatą) odnaleźć można skupienia lipidów w formie kropli.[1]

Rozmieszczenie

Zazwyczaj gruczoł łojowy znajduje się w pobliżu włosa. Informacja ta nie dotyczy takich miejsc, jak nieowłosione wargi, brodawka sutkowa czy zewnętrzne narządy płciowe. W powiece z kolei występuje jeszcze inny rodzaj gruczołu - tarczkowe, czyli Meiboma[1]

Czynność wydzielnicza

Jak już zostało wspomniane, mamy do czynienia z gruczołem holokrynowym. Termin ten oznacza, że całe komórki zostają przekształcone w wydzielinę, a ich miejsce zastępują nowe wytworzone na drodze podziałów. Zdegenerowane komórki środka gruczołu tracą bowiem jądro, ich główną funkcją staje się magazynowanie substancji, która przez niezbyt długi odcinek łączący uwalia się do mieszka włosowego. Odcinek ten pokrywa nabłonek wielowarstwowy płaski.[1]

Funkcja

Wydzielany przez opisywane tu gruczoły łój spełnia funkcję ochronną, gdyż stanowi barierę antybakteryjną. Uważa się także, że jest bakteriostatykiem i grzybosatykiem, ale jego działanie w tym zakresie nie jest zbyt potężne.[1]

Łój skórny (łac. sebum) to naturalny lubrykant skóry owłosionej i nieowłosionej ssaków, wydzielany przez gruczoły łojowe. Zapewnia miękkość skóry. Tworzy na niej warstwę ochronną antybakteryjną i przeciwgrzybiczą. Jest ważny z punktu widzenia kryminalistyki (daktyloskopii), ponieważ współtworzy ślady linii papilarnych i zapobiega ich przedwczesnemu wysychaniu na miejscu zdarzenia.

Łój skórny jest mieszaniną lipidów nabłonkowych, przeciętny skład: wolne kwasy tłuszczowe 5%; glicerydy 50%; woski 20%; skwalen 10%; inne węglowodory 5%; estry cholesterolu 4%; cholesterol 1%; inne sterole 1%; inne substancje 4%.

---