Dział DYNAMIKA

1) Rodzaje oddziaływań i ich skutki

Metoda: pokaz, dyskusja

Środki dydaktyczne: piłeczka, linijka, sprężyna z obciążnikami zawieszona na statywie, gąbka,

magnesy i szpilki, skrawki papieru, maszyna elektrostatyczna

Uczeń już potrafi:

• rozróżniać ciała i zjawiska fizyczne,

• podać przykłady ciał i zjawisk fizycznych,

• określić, jakie ciała biorą udział w dowolnym zjawisku fizycznym,

• podać przykłady zjawisk fizycznych występujących w najbliższym otoczeniu,

Uczeń potrafi:

• wymienić rodzaje oddziaływań między ciałami,

• rozpoznać i nazwać oddziaływanie,

• określić, że w oddziaływaniach biorą udział przynajmniej dwa ciała,

• wymienić skutki oddziaływań,

• opisać skutki oddziaływań,

• przewidzieć skutki oddziaływań,

• opisać relacje między oddziałującymi ciałami,

• podać przykłady oddziaływań w najbliższym otoczeniu,

• wyjaśnić zjawisko wzajemności oddziaływań,

• wymienić skutki wzajemności oddziaływań.

1. Analiza i klasyfikacja różnych rodzajów oddziaływań między ciałami. Pokaz oddziaływań :

• grawitacyjnego (spadająca piłka)

• sprężystego (zgniatanie plasteliny i gąbki, rozciąganie sprężyny)

• magnetycznego(zachowanie dwóch magnesów, przyciąganie szpilek)

• elektrostatycznego (działanie maszyny elektrostatycznej, elektryzowanie linijki)

Obserwacja i charakteryzowanie demonstrowanych oddziaływań.

Nazywanie oddziaływań oraz określanie ich źródeł.

• ODDZIAŁYWANIE GRAWITACYJNE oddziałują obiekty obdarzone masą i gdy masy są wielkie siły grawitacyjne są bardzo duże (decydują o przyciąganiu się gwiazd w galaktyce, galaktyk, ruchu planet, zderzeniach galaktyk i pochłanianiu materii przez czarne dziury). Jest oddziaływaniem najsłabszym a zarazem najpowszechniejszym. Zachodzą dla wszystkich cząstek występujących w przyrodzie. Jest tylko przyciągające.

• ODDZIAŁYWANIA ELEKTRYCZNE i MAGNETYCZNE Oddziaływanie między wszystkimi cząstkami obdarzonymi ładunkami elektrycznymi. Mogą być przyciągające i odpychające w zależności od tego, czy działają ładunki jednoimienne, czy różnoimienne. Oddziaływanie elektryczne- ładunków elektrycznych w spoczynku, a magnetyczne-oddziaływanie ładunków w ruchu (np. przewodniki z prądem).

• ODDZIAŁYWANIE JĄDROWE najsilniejsze, a jednocześnie ma najmniejszy zasięg. Oddziaływania pomiędzy wszystkimi cząsteczkami materii. Ze względu na bardzo mały zasięg maja znaczenie tylko w skali jądrowej. Są odpowiedzialne za trwałość jąder atomowych.

Określanie cech ciał biorących udział w oddziaływaniach.

2. Analiza skutków oddziaływań

Obserwacja skutków oddziaływań. Omówienie zachowań ciał biorących udział w oddziaływaniach. Ukierunkowanie dyskusji klasy na podział skutków oddziaływań na statyczne i dynamiczne.

Nazwanie skutków oddziaływań.

• STATYCZNE (odkształcenia) siły mogą odkształcać lub niszczyć, np. im większa siła tym sprężyna bardziej się odkształca (siłomierz-mierzy miarę siły).

• DYNAMICZNE (zmiana ruchu lub spoczynku), wytrącenie ze stanu spoczynku lub zmiana prędkości ruchu, np. gra w piłkę-gdy uderzysz silniej nadasz jej większe przyspieszenie i większą prędkość.

3. Wzajemność oddziaływań

Pokaz zachowania zaczepionych wzajemnie siłomierzy.

Ukierunkowanie dyskusji na sformułowanie zasady wzajemności oddziaływań.

Analiza przyczyn skutków uderzenia dłonią w stół.

Szukanie przykładów wzajemności oddziaływań w klasie.

• Czujemy siłę przyciągania między nami a Ziemią, znamy oddziaływania między magnesami, używamy siły naszych mięśni w codziennych czynnościach. Więc siła to coś, co istnieje między oddziałującymi ciałami i jest miarą oddziaływań.

• SIŁA wektorowa wielkość fizyczna, która jest miara oddziaływania na ciało innych ciał, co przejawia się w zmianie stanu jego ruchu lub odkształceniem. Siła jest równa 1N (niutonowi) jeśli działając na ciało o masie 1kg nada mu przyspieszenie 1m/s².

Na jeden obiekt może działać kilka sił. Siły te mogą mieć różne wartości, kierunki i zwroty. Należy je wówczas dodać do siebie stosując metodę dodawania wektorów. Wektor który uzyskamy będzie siłą wypadkową. Jeśli siła wypadkowa równa będzie 0 znaczy, ze siły zrównoważyły się.

4.Podsumowanie. Praca domowa.

Sprawdzenie przy pomocy pytań stopnia opanowania i zrozumienia tematu.

Zadanie domowe

• Określanie rodzajów i skutków oddziaływań na kilku podanych przykładach.

• Podanie pięciu przykładów wykorzystania w życiu codziennym oddziaływań między ciałami.

• Oblicz siłę wypadkową miedzy kilkoma wektorami

---