Zabawa

Zabawa, jedna z głównych form (obok pracy i nauki) działalności człowieka, której głównym motywem jest przeżywanie przyjemności związanej z jej wykonywaniem. Podejmowana bezinteresownie i dobrowolnie, spełnia różnorodne i istotne funkcje psychologiczne. Jest podstawową i typową działalnością wieku dziecięcego, kiedy ma duże znaczenie kształcące i wychowawcze, sprzyja rozwojowi fizycznemu i psychicznemu dziecka oraz zaspokaja jego potrzebę ruchu i działania. Osoby dorosłe podejmują zabawę głównie w celach rekreacyjnych. Odmianą zabawy jest gra prowadzona według ściśle określonych reguł.

Zabawa dziecięce najczęściej klasyfikuje się następująco:

1) zabawy twórcze (tematyczne, fikcyjne, iluzyjne), podczas których dzieci przyjmują pewne role, odtwarzając zachowania ludzi dorosłych, np. zabawy w sklep, w lekarza, w dom itp.,

2) zabawy konstrukcyjne, polegające na wytwarzaniu przedmiotów albo całych obiektów z różnych materiałów (np. z piasku, plasteliny) lub z gotowych elementów (np. z klocków),

3) zabawy ruchowe, gry ruchowe, wymagające wykonywania dużej liczby ruchów,

4) zabawy dydaktyczne (umysłowe), polegające na rozwiązywaniu określonych zadań umysłowych (np. gry stolikowe, rebusy, krzyżówki).

Odmianę zabaw dydaktycznych stanowią niektóre gry komputerowe.

W psychologii istnieją różne teorie, wyjaśniające genezę i funkcje zabawy, do najbardziej znanych należą:

1) teoria nadmiaru energii
- dziecko podejmuje zabawę dla wyładowania energii,

2) teoria wytchnienia po działalności niezabawowej
,

3) teoria ćwiczeń przygotowawczych K. Grossa - zabawa dzieci, tak jak młodych osobników u zwierząt, przygotowuje je do działalności w życiu dorosłym,

4) teoria katartyczna H. Carra, traktująca zabawę jako sublimację dążeń antyspołecznych,

5) teoria społeczna, wg której zabawa spełnia funkcje socjalizacyjne.

Zabawa wykorzystywana jest również w psychoterapii w celu obniżenia napięcia nerwowego i stanów lękowych.

---