• SALMONELOZA ŚWIŃ

(paratyphus suum)

Zakaźna i zaraźliwa choroba przebiega jako posocznica (gł. u młodych) lub dotyczy przewodu pokarmowego, układu rozrodczego, stawów.

Występowanie:

wszystkie gatunki zwierząt i człowiek

Etiologia:

• Salmonella choleraesuis (gł. Su), S. typhimurium (ubikwitarny), S. typhisuis, S.dublin, S.enteritidis

• rodzaj Salmonella, rodzina Enterobacteriaceae

• pałeczka G() , urzęsiona (z wyj. S. gallinarum)

• rosną w warunkach tlenowych i beztlenowych w zakresie 7°- 45°

• na podłożach: zwykłych; wybiórczo namnażających (bulion z żółcią, podłoże Leifsona, Müllera-Kaufmana); różnicujących (Mc Conkeya)

• niezarodnikująca

• antygeny: somatyczny O i rzęskowy H

S. choleraesuis - podział K-W → gr.C ; antyg. O 6, 7

S. typhimurium - podział K-W → gr.B ; antyg. O 1, 4, 5, 12

• oporność na warunki środowiskowe - duża → w materii org. nawet kilka lat

• oporne na zamrażanie, wysychanie, pH 4 - 8,7

• wrażliwe na ciepło (50-60° przez 60-20min); UV; środki odkażające - chlorowe, fenolowe, jodowe

Epizootiologia:

 p. posocznicowa - S. choleraesuis

 p. jelitowa - S. typhimurium

 pp. nietypowe: nerwowa, płucna, macior ciężarnych, chudnięcie bez biegunki

zwierzęta wrażliwe na:

S. choleraesuis gł. warchlaki, (tuczniki i dorosłe)

S. typhimurium gł. 2-4 miesięczne (ssące mają odporność siarową)

przenosicielami mogą być gryzonie, muchy,

do zachorowań dochodzi przy obniżonej odporności często wywołanej: stresem, nieodpowiednimi warunkami zoohigienicznymi oraz żywieniem (→ duże chlewnie)

Źródła:

• żyją jako saprofity w środowisku i organizmach

• kontaminowana woda, pasza (zwłaszcza zawierająca białko zwierzęce)

• inne zwierzęta - świnie (nosiciele i siewcy), gryzonie, ptaki

Wrota:

przewód pokarmowy, ukł. oddechowy, (uszkodzona skóra, błony śluzowe, śródmacicznie)

Patogeneza:

• O.I. zróżnicowany 24  48h

 p. jelitowa:

salmonella → p.pok. → enterocyt →.....→ cAMP → wzmożona sekrecja chlorków, zmniejszona resorpcja wody → biegunka

miejscowe uwalnianie endotoksyny → zakrzepica naczyń błony śluzowej → martwica nabłonka i zmiany zapalne

 p. posocznicowa:

rozwój ze wzgl. na obecność endotoksyny

Objawy:

S. choleraesuis

 p. ostra:

• posocznica → objawy dotyczą wielu układów

• wysoka temperatura (40,5°-41,5°) , oddechów, osłabienie tętna

• przekrwienie skóry uszu i brzucha, sinica błon śluzowych,

• biegunka w 3.-4. dniu rozwodniona, cuchnąca, żółta. → odwodnienie

• zahamowanie wzrostu, podkasany brzuch, zapadnięte boki, sierść matowa nastroszona

• śmierć 12 - 36 h

 p. podostra:

• objawy j/w ale słabiej wyrażone

• choroba trwa ok 14 dni

• zazwyczaj kończy się zgonem

S. typhimurium:

długotrwała (3-7 dni) biegunka, kał wodnisty, szaro-żółty,→śluzowy z domieszką włóknika i krwi ; słaba gorączka, objawy ogólne słabsze niż w formie przedniej, śmiertelność niska

S. typhisuis:

biegunka przewlekła, wyniszczająca, wychudzenie, zapalenie płuc, stawów

• przy zakażeniu mieszanym również inne objawy

• ronienia w różnych okresach ciąży gł, u Eq, Ov

• dodatkowo - objawy nerwowe i/lub zapalenie stawów

U noworodków i zwierząt młodych - obrzęki stawów

AP:

istotą jest zapalenie i martwica błony śluzowej jelit, zakrzepica naczyń

 p. posocznicowa  S. choleraesuis →

obrzęk śledziony, węzłów chłonnych, wątroby czasami woreczka żółciowego wybroczyny pod błonami surowiczymi, w pęcherzu moczowym i jelitach; zmiany zapalne w żołądku i jelitach gł. cienkich, rozrostowy obrzęk śledziony (tumor lienis hyperplasticus)- powiększona, tęga w dotyku, ciemnoczerwona; płuca zasinione tęgiej konsystencji; surowiczo-włóknikowy wysięk w jamie otrzewnej

 p. jelitowa  S. typhimurium →

wątroba i śledziona nie zmienione

miejscowe lub rozlane martwicowe zapalenie b. śluzowej okrężnicy i j. ślepego, (szaro-żółte masy martwicze); butonowate owrzodzenia; powiększone przynależne węzły chłonne

S. typhisuis 

nieżytowe zapalenie jelit na całej długości z późniejszymi płaskimi owrzodzeniami; owrzodzenia w migdałkach

ronienia  błony płodowe nacieczone surowiczo-galaretowato, wybroczyny, na żółtawej kosmówce maziste naloty

poronione płody  krwotoczne zapalenie żołądka i jelit, wybroczyny na błonach surowiczych, w jamach ciała mętny czasem czerwonawy płyn

HP:

 p. posocznicowa  S. choleraesuis

wątroba  białe ogniska martwicowe, ziarniniaki złożone z histiocytów, zakrzepica w drobnych naczyniach krwionośnych, rozrost komórek układu SS w śledzionie i węzłach chłonnych

 p. jelitowa  S. typhimurium

ogniskowa lub rozlana martwica komórek nabłonka jelit grubych, martwica grudek chłonnych, zanik kosmków i powierzchniowa martwica w jelicie biodrowym

Bad. laboratoryjne:

• materiał do badań

p. jelitowa  ściana jelita biodrowego i ślepego z przynależnymi węzłami chłonnymi, migdałki,

p. posocznicowa  wątroba i śledziona

• badania bakteriologiczne z antybiogramem, ELISA

Zapobieganie i zwalczanie:

• antybiotyki (enrofloksacyna, apramycyna, gentamycyna, neo-spectynomycyna), sulfonamidy + trimetoprim, preparaty furanowe

• leki przeciwzapalne; nasercowe; wit. A, D,

• surowice odpornościowe - Suityphin, Polityphin

• Stosowanie profilaktyczne i metafilaktyczne szczepionki -

Suityphovac - inaktywowana monowalentna zawierajaca serotyp S. choleraesuis

Typhivac S - zawiesina żywego osłabionego szczepu S. choleraesuis

Polityphovac - inaktywowana hodowla szcepów S. dublin S. typhimurium S. choleraesuis S. enteriditis

• rozdzieleni zwierząt zdrowych i chorych

• odpowiednie warunki zoohigieniczne i żywieniowe

• 3D

• kontrola pasz

• zwierzęta w ciężkim stanie poddaje się ubojowi sanitarnemu

Program szczepień:

młode 10-12 tyg. → 2 x / 2-3 tyg.

dorosłe → 6 tyg. i 3-4 tyg. przed porodem

D. różnicowa:

z chorobami z objawami ze strony p. pokarmowego dyzenteria, rozrostowe zapalenie jelit, kolbakterioza prosiąt odsadzonych, zakażenia rota- i koronawirusami

Rozpoznanie:

ze wzgl. na zróżnicowanie postaci - na podstawie badań bakteriologicznych

na podstawie objawów klinicznych i zmian AP.