TEORIE SYSTEMOWO - FUNKCJONALNE :Talcott Parsons
NEOFUNKCJONALIZM: Robert Merton, Niklas Luhmann, Jeffrey Alexander
Społeczeństwo jako system
Dwa sposoby myślenia o systemie:
1.System opresywny, kontrolujący, zniewalający(np. system komunistyczny)
2.System jako zorganizowana, organiczna, spójna i funkcjonalna całość
System to wyodrębniona całość, składająca się ze względnie autonomicznych części (subsystemów) powiązanych w taki sposób, iż same się rozwijają i różnicują, oraz tworzą całość zdolną do dalszego rozwoju i różnicowania się.
Tradycje teorii systemowej
A.COMTE - porównywał społeczeństwo do organizmu
H.SPENCER - przedstawiciel ujęcia systemowego i ewolucyjnego (różnicowanie się funkcji)-społeczeństwo jest podobne do organizmu , ale nie takie samo ( jednostka może żyć poza organizmem, a organ nie, jednostka pełni rożne funkcje, a organ tylko jedną)
E.DURKHEIM- społeczeństwo sui Genesis(ponadjednostkowe), spójność, świadomość spójności (poczucie braku wspólnoty doprowadza jednostki do m.in. samobójstw.
M.WEBER -pojęcie działania społecznego(zachowanie obserwowane zmysłowo+znaczenie interpretatywne)
B.MALINOWSKI, A.RADCLIFFE-BROWN - pojęcie funkcji (finkcja w ich ujęciu odnosi się do tych procesów, które utrzymuja konieczna integrację lub solidarność społeczeństw, co zapewnia spójność całości.
TALCOTT PARSONS - teoria systemowo - funkcjonalna
Dwa etapy w twórczości Parsonsa
1.Woluntarystyczna teoria działania (książka pt. The structure of social action; 1937)
2.Koncepcja systemu społecznego (książka pt. „The social system” 1951r.)
Elementy „unit act”
1) aktor jako indywidualna osoba
2) dąży do określonego celu
3) dysponując alternatywnymi środkami
4) pozostaje zdeterminowany warunkami sytuacyjnymi
5) oraz normami i wartościami
Ten schemat jest powielany przez wiele osób tym samym czasie, ich działania nakładają się na siebie, tworząc działania zestandaryzowane (rola społ. - konkretne działania związane z oczekiwaniem; zespół oczekiwań pod adresem jednostki).
System ( elementy te są ze sobą funkcjonalnie powiązane):
1) system osobowości
2) system kulturowy
3) system społeczny
Elementy systemu:
1.orientacja na utrzymanie się przy życiu
2.utrzymanie spójności
3.utrzymanie względnej równowagi
4.rozwój
INSTYTUCJONALIZACJA:
Trzy typy instytucji
-sytuacyjne,
-instrumentalne,
-integrujące
Krytyka teorii Parsonsa
1.Abstrakcyjność
2.Wieloznaczność pojęć
3.Formalizm i ahistoryzm
4.Brak odpowiedzi na pytanie „dlaczego”
ROBERT MERTON - neofunkcjonalizm
Kwestionował poglądy Parsonsa.
Pojęcie dysfunkcji - Metron zauważył, że niektóre elementy są dysfunkcjonalne wobec całości. Dysfunkcje pomniejszają adaptację i modyfikację systemu, działają na jego szkodę.
Funkcje jawne i ukryte
1.jawne: są uświadomione i zamierzone, wiemy, że przyczyniają się do adaptacji i modyfikacji systemu
2.ukryte: są nieuświadomione i niezamierzone, ludzie nie wiedzą, że zachowując się w określony sposób, przyczyniają się do adaptacji.
„samospełniające się przepowiednie” - np. ktoś puszcza plotkę, że bank jest niewypłacalny ludzie wypłacają swoje pieniądze przez co faktycznie staje się niewypłacalny.
Teorie średniego zasięgu
Teoria anomii- anomia - stan chaosu normatywnego, rozdźwięk między kulturowo określonymi celami a środkami służącymi do ich realizacji.
Paradygmat analizy funkcjonalnej pokazuje jak należy badać zjawiska by wydobyć ukryte funkcje.
Merton wyróżnił 5 rodzajów zachowania:
1.konformizm-zachowanie funkcjonalne zarówno wobec środków(celów) jak i prawomocnych środków ich realizowania (cele +, środki +)
2.innowacyjność-akceptacja celów, ale nie środków, za pomocą których są one oosiągne (cele +, środki -)
3.rytulaizm-polega na akceptacji wzorców,ale nie celów(aktor nie zastanawia się nad celami,ale działa zgodnie z wzorcami - cele - , środki + )
4.wycofanie- cele - ,środki -
5.bunt- cele +/-, środki +/-
NIKLAS LUHMANN - teoria systemów autopojetycznych
Luhmann nawiązuje do Spencera i Parsonsa, wskrzeszając na nowo podejście systemowe w socjologii
Jego zdaniem społeczeństwo nie składa się z ludzi lecz z międzyludzkich układów komunikacyjnych.
Koncepcja systemów autopojetycznych opiera się na zasadach tzw. drugiej cybernetyki, zgodnie z którymi operacje systemowe dokonują się w drodze:
1.Samoobserwacji (system sam się obserwuje)
2.Samoodnoszenia się = samoreferencji ;
Autopojeza jest więc reprodukowaniem się danego systemu z jego własnych elementów.
Celem tych procesów jest każdorazowe wyznaczanie różnicy między systemem a jego środowiskiem. Dzięki temu możliwe jest utrzymanie TOŻSAMOŚCI każdego z systemów
Systemy są zamknięte operacyjnie, gdyż posługują się swoistymi kodami binarnymi (0-1 i selekcjonuje dzieki niemu informacje, np. 1-polityka, 0-niepolityka = cos jest moją inf. A coś nie). Ten kog binarny jest zrozumiały tylko dla danego podsystemu. otwarte poznawczo (czarna skrzynka)
CZARNA SKRZYNKA - odnosi się do obserwowania jednego systemu przez drugi, znajdują się miedzy systemami, zawarte są w nich wyobrażenia o innych systemach, o ich działaniach ( jeden system nie może poznać drugiego bo kody są niezrozumiałe)
Problemy związane z funkcjonowaniem systemów autopojetycznych:
Zjawisko kontyngencji - wynika z wielości opcji do wyboru w obliczu wzrostu możliwości komunikacyjnych (stąd ryzyko wyboru błędnej opcji i w konsekwencji ryzyko rozczarowania)
Media komunikacji redukujące kontyngencję (czyli ryzyko rozczarowania):
Pieniądz, prawo
Inkluzja polityczna - proces coraz większego uzależnienia rozwoju społecznego od polityki;
Jurydyzacja społeczeństwa - coraz głębsza ingerencja prawa w życie obywateli
Komunikowanie się w zwarciu - negatywny użytek z operacyjnych kodów binarnych
Legitymizacja władzy:
Tradycyjne systemy społeczne - podział binarny -rządzący i rządzeni
Krążenie władzy - układ trójczołowy; polityka, parlament (ustala prawo), administracja(realizuje prawa), publiczność(korzysta z prawa ale wybiera parlament - >krążenie władzy
Dzięki temu możliwe są eksternalizacje (odniesienia do środowiska i rozbicie komunikowania się w zawarciu) znajdują się na łączeniach- między publicznością a polityką jest opinia publiczna, między polityką a administracją są eksperci, rzecznicy, między admin. A publ. Jest prawo, które kontroluje