PODSTAWY PRAWA, PODSTAWY PRAWA wykłady V, PODSTAWY PRAWA


PODSTAWY PRAWA wykłady 30-11-2008

Prawo rzeczowe reguluje własność posiadania, użytkowanie wieczyste i ograniczone prawa rzeczowe. Jest prawem podmiotowym, bezwzględnym i majątkowym.

Klauzura generalna są to nieokreślone zwroty mające na celu uelastycznienie stosowania prawa.

Rzeczą jest to podmiot materialny wyodrębniony w ten sposób, że w obrocie prawnym może być traktowany jako dobro samoistne. (art. 45)

Art. 45. 

Rzeczami w rozumieniu niniejszego kodeksu są tylko przedmioty materialne.

0x08 graphic

Podział rzeczy:

I podział

1. NIERUCHOME

Nieruchomości (art. 46) są to części powierzchni ziemskiej stanowiące odrębny przedmiot własności (grunty) Jak również budynki trwałe z gruntem związane lub części takich budynków (lokale). Nieruchomości dzielimy na:

Art. 46.

§1. Nieruchomościami są części powierzchni ziemskiej stanowiące odrębny przedmiot własności (grunty), jak również budynki trwale z gruntem związane lub części takich budynków, jeżeli na mocy przepisów szczególnych stanowią odrębny od gruntu przedmiot własności.

§2. Prowadzenie ksiąg wieczystych regulują odrębne przepisy.

2. RUCHOME

Rzeczy ruchome to co nie jest nieruchomością, oznaczone co do tożsamości, oznaczone gatunkowo.

Rzecz indywidualnie oznaczona (co do tożsamości) są oznaczone gatunkowo, posiadające cechy charakterystyczne tylko dla danej rzeczy, np. obraz Jana Matejki.

Rzecz gatunkowo oznaczona (co do gatunku) rzecz określona jedynie przez wskazanie gatunku oraz oznaczenie ilości, miary i ciężaru, np. węgiel, owoce, zboże.

II podział rzeczy

1. Rzeczy podzielna może być podzielna bez dokonania w nich istotnej zmiany oraz bez utraty ich własności, np. pokrojenie chleba na kromki nie powoduje dokonania w nich istotnej zmiany i utraty jego własności.

2. Rzeczy niepodzielne powoduje dokonanie istotnej zmiany rzeczy albo utratę jego własności, np. podział komputera na dysk twardy, monitor, itp. powoduje istotną zmianę i uniemożliwia korzystanie z komputera.

III podział rzeczy

1. Oznaczone co do gatunku, co do ilości , wagi, miary, ciężaru (np. węgiel, zborze, owoce)

2. Indywidualnie oznaczone , co do tożsamości, posiadające cechy charakterystyczne tylko dla danej rzeczy, np. Obraz Jana Matejki „Bitwa pod Grunwaldem”)

IV podział rzeczy

1. Rzeczy znajdujące się w obrocie mogą być swobodnie sprzedawane, wynajmowane, itp.

2. Rzeczy wyjęte z obrotu istnieje zakaz obrotu takimi rzeczami, np. użytkowanie, służebność osobista.

V podział rzeczy

1. Zużywalne

2. Nieużywalne

To rzeczy, których normalny użytek gospodarczy podlega użyciu lub zbyciu, np. artykuły żywnościowe.

Na kolokwium będzie trzeba opisać jaka to jest rzecz:

Stół:

Chleb:

Obraz:

Utwór literacki:

Część składowa rzeczy jest to wszystko co nie może być od niej odłączone bez uszkodzenia lub istotnej zmiany całości. (art. 47)

Art. 47.

§1. Część składowa rzeczy nie może być odrębnym przedmiotem własności i innych praw rzeczowych.

§2. Częścią składową rzeczy jest wszystko, co nie może być od niej odłączone bez uszkodzenia lub istotnej zmiany całości albo bez uszkodzenia lub istotnej zmiany przedmiotu odłączonego.

§3. Przedmioty połączone z rzeczą tylko dla przemijającego użytku nie stanowią jej części składowych.

Przynależność są to rzeczy ruchome potrzebne do korzystania z rzeczy głównej zgodnie z jej przeznaczeniem, jeżeli pozostają z nią w faktycznym związku odpowiadającym temu celowi, np.

Art. 51.

§1. Przynależnościami są rzeczy ruchome potrzebne do korzystania z innej rzeczy (rzeczy głównej) zgodnie z jej przeznaczeniem, jeżeli pozostają z nią w faktycznym związku odpowiadającym temu celowi.

§2. Nie może być przynależnością rzecz nie należąca do właściciela rzeczy głównej.

§3. Przynależność nie traci tego charakteru przez przemijające pozbawienie jej faktycznego związku z rzeczą główną.

Własność jest najszerszym prawem do rzeczy pozwalającym właścicielowi korzystać z niej i rozporządzać nią z wyłączeniem innych osób.

0x08 graphic

Prawo do korzystania z rzeczy polega na możności jej używania, przetwarzania oraz pobierania wszelkich pożytków.

0x08 graphic

Pożytki są to korzyści jakie dana rzecz przynosi. Art. 53.

§1. Pożytkami naturalnymi rzeczy są jej płody i inne odłączone od niej części składowe, o ile według zasad prawidłowej gospodarki stanowią normalny dochód z rzeczy.

§2. Pożytkami cywilnymi rzeczy są dochody, które rzecz przynosi na podstawie stosunku prawnego.

Podział pożytków:

Prawo do rozporządzenia rzeczą polega na możności swobodnego dokonywania czynności prawnych, które związane są z przeniesieniem, wyzbyciem się albo obciążeniem prawa własności, np. ustanowienie hipoteki, sprzedaż, zamiana, darowizna.

Art. 140.

W granicach określonych przez ustawy i zasady współżycia społecznego właściciel może, z wyłączeniem innych osób, korzystać z rzeczy zgodnie ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem swego prawa, w szczególności może pobierać pożytki i inne dochody z rzeczy. W tych samych granicach może rozporządzać rzeczą.

Granice prawa własności (art. 140):

Klauzura generalna - nieokreślone zwroty mające na celu uelastycznienie stosowania prawa.

przetwórczej obok nas)

0x08 graphic

Środki ochrony własności:

Posiadanie nie jest prawem tylko stanem faktycznym i polega na sprawowaniu rzeczywistego władztwa nad rzeczą. Nie jest to prawo (np. własność) tylko stan faktyczny polegający na tym, że koś włada daną rzeczą.

Każdy człowiek jest posiadaczem, lecz nie każdy posiadacz jest właścicielem.

Rodzaje posiadania:

Ochrona posiadania:

Art. 343.

§1. Posiadacz może zastosować obronę konieczną, ażeby odeprzeć samowolne naruszenie posiadania.

Art. 343.

§2. Posiadacz nieruchomości może niezwłocznie po samowolnym naruszeniu posiadania przywrócić własnym działaniem stan poprzedni; nie wolno mu jednak stosować przy tym przemocy względem osób. Posiadacz rzeczy ruchomej, jeżeli grozi mu niebezpieczeństwo niepowetowanej szkody, może natychmiast po samowolnym pozbawieniu go posiadania zastosować niezbędną samopomoc w celu przywrócenia stanu poprzedniego

Rodzaje własności i akty prawne, które ją regulują:

Różnice pomiędzy władaniem a posiadaniem

Własność

Posiadanie

  • jest najszerszym prawem do rzeczy (własność to prawo)

  • jest stanem faktycznym

  • ma zakres szerszy

(każdy właściciel jest posiadaczem)

  • ma zakres węższy, nie każdy posiadacz jest właścicielem

  • Inne środki ochrony

(roszczenie negatoryjne

i roszczenie windykacyjne)

  • środkiem ochrony jest roszczenie posesoryjne, ochrona konieczna i dozwolona samopomoc

  • inne rodzaje

  • inne środki ochrony

Przedstawicielstwo polega na dokonaniu czynności prawnych za drugą osobę na podstawie umocnienia, czyli upoważnienia, jeżeli umocnienie wynika z ustawy i jest to przedstawicielstwo ustawowe, np. rodzice względem dzieci, prokurator-ubezwłasnowolniony częściowo, opiekun-ubezwłasnowolniony całkowicie

Jeżeli umocnienie wynika z oświadczenia woli, to jest to pełnomocnictwo.

Rodzaje pełnomocnictw: (Art. 98)

Przedawnienie polega na tym, że po upływie określonego terminu roszczenie nie wygasa, ale może można uchylić się od jego spełnienia. Termin przedawnienia wynosi w zasadzie 10 lat, a po 3 latach przedawniają się roszczenia związane z działalnością gospodarcza i oświadczenia okresowe, np. z tytułu renty, czynszu.

Współwłasność występuje wówczas, gdy własność tej samem rzeczy przysługuje kilku osobom (art. 195) może być łączna lub w częściach ułamkowych.

Różnice pomiędzy współwłasnością łączną a w częściach ułamkowych:

Współwłasność łączna

Współwłasność w częściach ułamkowych

  • wynika z przepisów prawa i dotyczy małżeńskiej wspólnoty ustawowej oraz majątku spółki cywilnej

  • wynika z umowy i może dotyczyć każdego stosunku prawnego bez żadnych ograniczeń

  • udziały są niepodzielne

  • udziały są podzielne określone ułamkiem

  • rozporządzenie rzeczą wymaga zgody wszystkich współwłaścicieli

  • każdy ze współwłaścicieli może rozporządzać swoim udziałem bez zgody pozostałych właścicieli (Art. 198.)

  • trwa do czasu rozwiązania małżeństwa lub likwidacji spółki

  • może być rozwiązana w każdej chwili na skutek złożenia oświadczenia woli.

  • nie można samodzielnie rozporządzać rzeczą bez zgody współwłaścicieli

  • można swobodnie rozporządzać swoim udziałem bez zgody współwłaścicieli

  • wynika ze stosunków prawnych regulowanych w kilku aktach prawnych

  • uregulowana jest tylko i wyłącznie w dziale Kodeksu Cywilnego

UŻYTKOWANIE WIECZYSTE

Użytkowanie wieczyste (Art. 240) jest prawem ustanowionym na nieruchomości gruntowe, której właścicielem jest Skarb Państwa lub Gmina. Użytkownikiem może być osoba fizyczna i osoba prawna, która zawrze umowę w formie aktu notarialnego o nadanie gruntu w użytkowanie.

Użytkowanie wieczyste jest prawem o charakterze:

Użytkowanie wieczyste wygasa w przypadku (Art. 240)

Ograniczone prawa rzeczowe są to prawa przysługujące osobom fizycznym lub prawnym na rzecz będących cudzą własnością.

Do ograniczonych praw należą (art. 244)

  1. Użytkowanie - polega na używaniu cudzej rzeczy, może być ustanowione darmowo lub odpłatnie (pożytki). Przedmiotem użytkowania mogą być rzeczy ruchome, nieruchome oraz prawa. W umowie można ściśle określić, jakie pożytki przysługują użytkownikowi. Jest to prawo niezbywalne, czyli osoba uprawniona nie może przenieść tego prawa na inne osoby. Użytkowanie gaśnie ze śmiercią użytkownika, jeżeli jest nim osoba fizyczna oraz z chwilą likwidacji osoby prawnej lub gdy użytkownik przez okres 10 lat nie wykonuje swojego prawa.

  2. Służebność - polega na faktycznym korzystaniu z cudzej własności, właściciel obciążony na podstawie tego prawa musi znosić pewne niedogodności ze strony właściciela nieruchomości władnącej

Art. 285.

§1. Nieruchomość można obciążyć na rzecz właściciela innej nieruchomości (nieruchomości władnącej) prawem, którego treść polega bądź na tym, że właściciel nieruchomości władnącej może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, bądź na tym, że właściciel nieruchomości obciążonej zostaje ograniczony w możności dokonywania w stosunku do niej określonych działań, bądź też na tym, że właścicielowi nieruchomości obciążonej nie wolno wykonywać określonych uprawnień, które mu względem nieruchomości władnącej przysługują na podstawie przepisów o treści i wykonywaniu własności (służebność gruntowa).

§2. Służebność gruntowa może mieć jedynie na celu zwiększenie użyteczności nieruchomości władnącej lub jej oznaczonej części.

Art. 296.

Nieruchomość można obciążyć na rzecz oznaczonej osoby fizycznej prawem, którego treść odpowiada treści służebności gruntowej (służebność osobista).

  1. Zastaw - polega na zabezpieczaniu wierzytelności i dotyczy tylko i wyłącznie rzeczy ruchomej lub prawnych.

Rodzaje zastawu:

  1. Hipoteka - może być ustanowiona tylko na nieruchomości w celu zabezpieczenia wierzytelności. Wymaga formy aktu notarialnego i wpisu do księgi wieczystej. Można sprzedać nieruchomość obciążoną hipoteką, ale wówczas nabywca musi ją spłacić

Rodzaje hipoteki:

Powstanie hipoteki wymaga dwóch przesłanek: