• MULTIDYSCYPLINARNY CHARAKTER LOGOPEDII

W teorii i praktyce, opiera się na dorobku wielu dziedzin nauki-medycyna, psychologia, pedagogika, lingwistyka, technika, fizyka, muzyka, wychowanie fizyczne,

Między wymienionymi naukami a logopedią istnieje wiele związków i zależności, właściwe ich zrozumienie pozwoli lepiej poznać problem, wystawić diagnozę i dobrać terapie

• LOGOPEDIA- DEFINICJA, ZADANIA,

Logopedia-/I. Styczek/- nauka o kształtowaniu mowy, usuwaniu wad, nauczaniu mowy gdy nie ma

Logopedia-( grec. )- ,,logos,,- słowo, ,,paideia,,- wychowanie

Polska logopedia rozwija się w oparciu o trzy koncepcje

-jako dział medyczny- E. Froschels- zaburzenia mowy

-w pedagogice specjalnej -M.E. Chwatcew, M.Sovak, L. Edelsberger - zaburzenia mowy, kształtowanie mowy osób głuchych i niedosłyszących, porozumiewanie się głuchoniewidomych,

-logopedia jako logopedia, L.Kaczmarek- mowa we wszystkich aspektach- embriologicznym, patologicznym, społecznym, artystycznym, proces mówienia i rozumienia, wypowiedzi słowne i pisane

ZADANIA LOGOPEDII-

-kształtowanie prawidłowej mowy u dzieci od najwcześniejszego momentu, dbanie o właściwą stymulacje w początkach rozwoju mowy, profilaktyka logopedyczna, / uświadamianie rodziców, instytucje dla dzieci/

- usuwanie wad i zaburzeń mowy, diagnozowanie i opracowywanie indywidualnych programów -logoterapia, logopedzi, logoterapeuci,

-dbanie o kulturę słowa-świetlice, domy kultury, uczelnie muzyczne, inne

-kształtowanie mowy u osób z problemami słuchu -surdologopedia, surdologopedzi

• ZADANIA LOGOPEDII WYCHOWAWCZEJ, KOREKCYJNEJ,

I ARTYSTYCZNEJ, SURDOLOGOPEDII,/ por. wyżej/

Wychowawcza-zapobieganie zaburzeniom mowy i głosu przez odpowiednie kształtowanie mowy u dzieci, związana z pedagogika opiekuńczo- wychowawczą, przedszkolną i specjalną

Korekcyjna- usuwanie zaburzeń mowy , głosu oraz pisania i czytania, związana z nauczaniem początkowym i pedagogika specjalną

Artystyczna- kształtowanie mowy jako podnoszenie kultury żywego słowa- potocznego, publicystycznego, i artystycznego, związana z pedagogiką kulturalno- oświatową

Surdologopedia-nauczanie mowy głuchych, niedosłyszących i głuchoniemych- związana głównie z pedagogiką specjalną `

• PRZEDMOIT LOGOPEDII-MOWA, MODEL MOWY,

SKŁADNIKI MOWY-JĘZYK, MÓWIENIE, TEKST, ROZUMIENIE, DEFINICJA,

Mowa to akt w procesie językowego porozumiewania się za pomocą słowa, którego istotą jest nadawanie dźwiękowe i odbiór słuchowy informacji, / K.Błachnio /

Mowa to dźwiękowe porozumiewanie się ludzi, jest procesem jednolitym , czynności nadawania mowy i czynności odbioru mowy oraz wytwór mówienia i rozumienia, tzn. tekst. / L. Kaczmarek /

Akt w procesie słownego porozumiewania się, uczestniczą jednocześnie min. 2osoby, nadawca i odbiorca. Osoba mówiąca - nadawca przekazuje informacje słuchaczowi-odbiorcy, który przyjmuje informację i poddaje gruntownej analizie, by zrozumieniu przekazać własna informację na interesujący temat- mowa w aspekcie społecznym

Akt w procesie porozumiewania się językowego słownego

N O

Porozumiewanie się językowe- rozmowa

N O

Warunki porozumiewania się

Porozumiewanie się jest możliwe gdy rozmówcy znają ten sam język- kod, umieją mówić, odczuwają potrzebę pod jęcia rozmowy, ten sam temat, prawidłowo funkcjonujące narządy mowy,; jeśli brak któregokolwiek z warunków porozumiewanie będzie utrudnione, czasem niemożliwe

Mowa w aspekcie indywidualnym-proces charakteryzujący człowieka wchodzącego w układy i zależności społeczne, mowa to budowanie i odbiór wypowiedzi - tekstu na podstawie języka, składniki mowy - mówienie,

-wypowiedź

-rozumienie

-język

Mówienie-czynność wykonywana przez człowieka , powstaje wypowiedź - tekst słowny/ foniczny

[budowanie tekstu- wypowiedzi ]

Budowanie wypowiedzi to także - pisanie

- sygnalizowanie informacji

-myślenie J.B.de Courtenay cerebracja, myślenie dla mózgu

Cerebracja- organizowanie informacji w obszarach myślowych mózgu, tzw. myślowa konstrukcja wypowiedzi

Cerebracja zwerbalizowana- komunikatywna- organizowanie w obszarach myślowych mózgu człowieka informacji na podstawie posiadanej wiedzy i doświadczeń, informacja powstaje w wyniku właściwego doboru słów, powiązanych zasadami gramatycznymi

Cerebracja myślowa- akomunikatywna- wiem dla siebie, organizowanie w obszarach myślowych posiadanej wiedzy i doświadczeń, przy pomocy języka ; w informacje, ale bez zamiaru przekazania tej informacji,

Cerebracja operacyjna-uzewnętrzniona działaniem , organizowanie informacji w obszarach myślowych mózgu na podstawie posiadanej wiedzy doświadczeń , przy pomocy języka z jednoczesnym praktycznym wykorzystaniem tej informacji

Tekst, wypowiedź- indywidualny wytwór , posiadający substancję fonicznąpłaszczyzna suprasegmentalna

Melodia

Akcent

Rytm

płaszczyzna segmentalna

Głoski

(odpowiedni układ głosek

pozwala na budowanie sylab i wyrazów)

rozumienia-odbiór wypowiedzi , możliwy gdy słuchacz słyszy naszą wypowiedź i zrozumie jej znaczenie, uświadomienie oparte jest na podstawowych procesach myślowych -analizie i syntezie słuchowej; rozumienie możliwe gdy rozmówcy znają ten sam kod porozumiewania się.

Język- wytwór społeczny, system dwuklasowy I-1.symbole samodzielne ( wyrazy i związki frazeologiczne)

2.symbole niesamodzielne (prozodemy, fonemy, morfemy )

II-układ zasad i reguł gramatycznych

Twór abstrakcyjny zmagazynowany w świadomości ludzi , tzw, magazyn wewnętrzny człowieka, wzbogacany w miarę zdobywania doświadczeń ,

jest też magazyn zewnętrzny języka -społeczny, tzn. wytwory dorobku kulturalnego

Język jest kodem- zespołem znaków którym posługuje się dana społeczność , musi go znać każdy z członków danej grupy;

jest zamkniętym zbiorem symboli prozodycznych-melodia, akcent, rytm,;

fonicznych- głoski, a w pisaniu- litery,

morficznych-fleksja

leksykalnych-słowa,

frazeologicznych-zwroty

oraz okładem zasad gramatycznych

język jest zjawiskiem społecznym, a czynność mówienia jest kategorią fizjologiczną i psychologiczną

Dokładna analiza wypowiedzi jednostki jest podstawą diagnozy logopedycznej

wg E.M.Minczakiewicz ,,Mowa, rozwój, zaburzenia, terapia,,

• ROLA JĘZYKOWEGO I POZAJĘZYKOWEGO POROZUMIEWANIA SIĘ W TERAPII LOGOPEDYCZNEJ

-językowe

-pozajęzykowe

Nieświadome popełnianie błędów i niewłaściwe odczytywanie, utrudnia a czasem uniemożliwia logopedzie nawiązanie optymalnego kontaktu z podopiecznym.

Kody pozajęzykowe stanowią podstawę kształtowania się mowy u zdrowego dziecka, stąd tez nazwa pierwszego etapu rozwoju mowy nazwany został przez L. Kaczmarka okresem melodii.

Kody pozajęzykowe sprawiają że wypowiedź staje się zrozumiała przez odbiorcę. Nabierają szczególnego znaczenia u osób z zaburzeniami mowy. Są maxymalnie wykorzystywane, i wykształcone- na zasadzie kompensacji.

• SPOSOBY POROZUMIEWANIA SIĘ

Kody -elementy językowe, lingwistyczny

-parajęzykowe-wypowiedzi nie są jednoznaczne, ten sam tekst może być pytaniem, lub stwierdzeniem,

Są bardzo pomocne w prawidłowym odczytywaniu znaczenia wypowiedzi, świadczą o uczuciach nadawców do odbiorcy, w zależności od np.intonacji

Składniki suprasegmentalne

-prozodyczne; muzyczne-elementy języka realizowane w żywym słowie przez melodie, akcent, rytm.

-- i paraprozodyczne

-niejęzykowe

Kod podstawowy	Kody składowe	aspekt
Językowy	Fonologiczny Morfologiczny leksykalny Syntaktyczny Stylistyczne	Społeczny- najważniejszy Indywidualny Kulturowy
Parajęzykowy prozodyczny paraprozodyczny	Akcent Intonacja Rytm Ton głosu Brzmienie Tempo mówienia	Społeczny Indywidualny Kulturowy
Niejęzykowy	Mimiczny \ związane z ekspresja Gestowy / ruchową Zapachowy \ z odbiorem znaków Dotykowy - przekazywanych Wzrokowy / przez odbiorcę Fizjologiczny-biologiczne stany organizmu, np. średnica źrenic, pocenie się Aparacyjny-autoprezentacja, ubiór, fryzura, Temporalny-określa czas trwania i synchronizacje aktów behawioralnych, częstość spojrzeń w oczy, strefa intymna, dotykanie osób bliskich i obcych, Kontekstowy- określa jakie zachowania są dozwolone, jakie nie, i jak są odczytywane w różnych sytuacjach Proksemiczny- wskazuje jakie odległości rozmówców są dopuszczalne lub oczekiwane	Indywidualny Biologiczny Społeczny Kulturowy

Aspekty porozumiewania się - ich użycie w znacznym stopniu uwarunkowane jest czynnikami społecznymi, biologicznymi, kulturowymi i osobistymi., w skrócie można by nazwać je zasadami dobrego wychowania

Indywidualny

Biologiczny- nie odgrywają dużego znaczenia, tylko w przypadku nieprawidłowości budowy narządów mowy

Społeczny

Kulturowy-odpowiedni dobór słownictwa, składnia i styl wypowiedzi, reguły powitań, zależne od regionu, kraju,

Kaczmarek Bożydar ,,Pozajęzykowe aspekty porozumiewania się,, [w:]Komunikacja-mowa-jezyk, E.M.Minczakiewicz

• DZIAŁY I SPECJALIZACJE LOGOPEDYCZNE

Logopedia jako nauka o kształtowaniu mowy-

działy / wg L.Kaczmarek/

1. teoria mowy-stanowi część teorii i informacji

2. embriologia mowy-kształtowanie się mowy dziecka,

3. kształtowanie mowy u osób z zaburzeniami słuchu

4. porozumiewanie się głuchoniewidomych

5. percepcja wypowiedzi słownych-słuchowa, wzrokowa, i wypowiedzi pisanych -wzrokowa i czuciowa

6. fonetyka-artykulacyjna, akustyczna, audytywna, wizualna,

7. patologia mowy- zaburzenia porozumiewania się językowego słownego i pisemnego, i jego usuwanie,

8. kultura żywego słowa: potocznego, publicystycznego, i artystycznego w śpiewie i recytacji

specjalizacje logopedyczne :

1. logopeda ogólny- specjalista od ogólnej diagnozy i terapii zaburzeń komunikacji, diagnoza, profilaktyka i terapia zaburzeń artykulacyjnych i fonacyjnych spowodowanych nieprawidłowościami w obwodowych narządów mowy

2. surdologopedia-specjalista w zakresie diagnozy, i terapii logopedycznej dzieci i dorosłych z zaburzeniami słuchu

3. neurologopedia- specjalista w zakresie diagnozy i terapii osób z afazja, alalią, dyzartrią, i z porażeniem mózgowym

4. oligofrenologopedia- diagnoza i terapia osób upośledzonych umysłowo, z zespołem Downa, autystycznych, z mutyzmem, chorych psychicznie

5. ortoepik- kultura żywego słowa, zajmuje się techniką mówienia, budowania i interpretacji tekstów

6. glottodydaktyk-specjalista od językowego wychowania dzieci, diagnozy i terapii dzieci z trudnościami czytaniu i pisaniu/ dysleksja, dysgrafia i dysortografia /

7. balbutologopeda- diagnoza i terapia osób jąkających się, i z innymi zaburzeniami mówienia

/ -giełkot -mowa bezładna, wielopostaciowe centralne zaburzenie mowy na skutek zaburzeń procesów myślowych programujących mowę wynikających z dziedzicznych predyspozycji

-bradylalia- spowolnienie mowy, zaburzenie toku mowy po zahamowaniu i zwolnieniu czynności psychicznych, głównie toku myśli

-tachylalia - przyspieszenie mowy, zaburzenie toku mowy w następstwie przyspieszonego toku myślenia, wypowiedzi szybkie, bogate w skojarzenia, słowotok /

Minczakiewicz E.M. ,,Mowa - rozwój - zaburzenia- terapia,, WNAP Kraków 1997

---