NIETRZYMANIE MOCZU, Medycyna Fizykalna i Balneoklimatoologia

MAŁGORZATA GOLIK

AWF WYDZ. REHABILITACJI

IIr uzup. mgr.

03.03.2009.

MEDYCYNA FIZYKALNA

W CHOROBACH PĘCHERZA MOCZOWEGO I W CHOROBACH PRZEMIANY MATERII

NIETRZYMANIE MOCZU

TENS FALUJĄCY

czas impulsu: 150ms

częstotliwość: 60Hz

Tzał: 3s

Twył: 6s

Tzb: 60%

czas: 1,5min

Do tego typu stymulacji wskazane jest zastosowanie elektrody wewnętrznej. Sesja lecznicza składa się z 5 serii. Kolejną serię zaczyna się w momencie zgłoszenia gotowości pacjenta. W momencie zwiększenia siły mięśniowej natężenie prądu należy zwiększać do poziomu reakcji ruchowej, do progu tolerancji. Jeżeli celem zabiegu jest usprawnienie wrażeń czuciowych w stymulowanych mięśniach, natężenie prądu należy zwiększać do poziomu silnej reakcji czuciowej, poniżej progu motorycznego.

IF - Izoplanar

AMF: 1Hz

spektrum : 14 Hz

czas przemiatania: 10s

Tzb: 90%

czas: 15 min

Elektrody należy ułożyć przyśrodkowo do lewej i prawej guzowatości kulszowej, pacjent leży na plecach, kończyny dolne zgięte, w rozkroku. Elektrody nie mogą się dotykać. Dla komfortu pacjenta należy zasłonić krocze. Celem zabiegu jest stymulacja cienkich, włokien autonomicznych unerwiający zwieracz zewnętrzny i inne małe mięśnie tego rejonu. Natężenie zwiększamy do poziomu silnej reakcji czuciowej. W sesji terapeutycznej proponujemy łączyć powyższą terapię ze stymulacją mięśni miednicy.

IF - Izoplanar

AMF: 1Hz

spektrum : 99 Hz

czas przemiatania: 10s

Tzb: 90%

czas: 20 min

Eletrody należy ułożyć przyśrodkowo do lewej i prawej guzowatości kulszowej, pacjent leży na plecach, kończyny dolne zgięte, w rozkroku. Elektrody nie mogą się dotykać. Dla komfortu pacjenta należy zasłonić krocze. Celem zabiegu jest stymulacja cienkich, włówkien autonominczych, unerwiających zwieracz zewnętrzny i inne małe mięśnie tego rejonu. Natężenie zwiększamy do poziomu silnej reakcji czuciowej. W sesji terapeutycznej proponujemy łączyć powyższą terapię ze stymulacją mięśni miednicy.

Prąd falujący 4000Hz

AM: 60Hz

Tzał: 3s

T wył: 6s

Tzb: 50%

Czas: 1,5 min.

Eletrody należy ułożyć przyśrodkowo do lewej i prawej guzowatości kulszowej, pacjent leży na plecach, kończyny dolne zgięte, w rozkroku. Elektrody nie mogą się dotykać. Dla komfortu pacjenta należy zasłonić krocze. Celem zabiegu jest stymulacja cienkich, włókien ruchowych mięśni miednicy. Natężenie zwiększamy do poziomu silnej reakcji ruchowej w rejonie stymulacji. Zabieg powtarzamy 5 razy.

PĘCHERZ ATONICZNY

Prąd impulswoy trójkątny

T impulsu: 200ms

T przerwy: 750ms

Cza: 30min

Katode należy umieścić powyżej pojenia łonowego, anodę na kości krzyżowej. Rozmiar każdej elektrody powinien wynosić ok. 20cm2. Natężenie należy zwiększać do poziomu reakcji czuciowej, mięśnie nie powinny kurczyć się.

IF - Nemeca

AMF: 1 Hz

Spektrum: 99HZ

Czas przemiatania: 3s

TZb: 30%

Czas: 30min

Dwie elektrody wielkości ok. 50cm2 należy umieścić po każdej stronie powyżej spojenia łonowego, dwie kolejne wielkości ok. 100cm2 na pośladkach, po obu stronach stawu krzyżowego. Niezależne obwody prądu powinny być tak podłączone aby interferencja zachodziła w leczonych tkankach. Natężenie zwiększamy powyżej poziomu reakcji czuciowej.

DKF

okres ostry: II lub III dawka,

czas zabiegu: 5-15 min., 1 lub 2 razy dzienie

okres przewlekły: III i IV dawka,

czas zabiegu: od 5-30 min, raz dziennie lub co drugi dzień

METODYKA: elektrody ustawiamy naprzeciw siebie po obu stronach ogrzewanej części ciała, w tym przypadku elektroda bierna na odcinek lędźwiowy kręgosłupa, elektroda czynna na okolice miednicy mniejszej z przodu.

INFORMACJE O DAWKACH DKF:

I: atermiczna, pacjent nie czuje ciepła

II: słaba, pacjent czuje minimalne ciepło ( ja lekkie chuchnięcie)

III: średnia, pacjent odczuwa łagodne, przyjemne ciepło

IV: silna, pacjent czuje wyraźne ciepło.

Stymulacja magnetyczna

Pozaustrojowa stymulacja magnetyczna (Extracorporal Magnetic Innervation - ExMI) opiera się na klasycznej zasadzie indukcji magnetycznej. Dzięki działaniu pulsacyjnego pola magnetycznego uzyskuje się aktywację gałęzi nerwów zewnętrznych narządów płciowych oraz trzewnych. Magnetyczne pole pulsacyjne przenika przez organizm pacjenta na głębokość ok. 6 cm.

Neocontrol [44, 45] to urządzenie służące do magnetoterapii chorych z wysiłkowym, mieszanym oraz naglącym nietrzymaniem moczu. System składa się z 2 komponentów: jednostki sterującej oraz krzesła zabiegowego. Jednostka sterująca zawiera interfejs obsługi, podstawowy system sterujący i generator impulsów. Krzesło zabiegowe ma natomiast głowicę terapeutyczną, która wytwarza pole magnetyczne oraz umożliwia odpowiednie pozycjonowanie pacjenta.

Czas: 20-30 min.

czas kuracji: leczenie zachowawcze - 2 razy w tyg. przez 8 tyg.

profilaktyka: - 3-4 tyg. w profilaktyce nietrzymania moczu.

Metodyka: Pacjent siedzi ubrany na krześle zabiegowym, a w tym czasie pulsacyjne pole magnetyczne wytworzone przez głowicę terapeutyczną penetruje rejon jego miednicy. Mięśnie kurczą się wraz z każdym impulsem, z siłą i częstotliwością odpowiednią do zaleceń terapeuty. W rezultacie pacjent uzyskuje lepszą kontrolę nad

funkcjami moczowymi, co zwiększa jego satysfakcję i podnosi jakość życia.

Magnetostymulacja

Działa głęboko, wnikając ok. 6 cm w głąb ciała, co ma znaczenie podczas stymulacji mięśni dna miednicy. W skład systemu terapeutycznego wchodzi aplikator pola, mata lub fotel magnetyczny. Zabiegi stosowane są u kobiet z różnymi postaciami nietrzymania moczu. Skuteczność ocenia się indywidualnie. Kolejnym atutem jest fakt, że pole magnetyczne przenika przez odzież, co pozwala leczonym uniknąć rozbierania się podczas zabiegów.

Czas zabiegu: 20-30 min,

Cza kuracji: 2 razy w tyg.

Wyróżniamy stymulowanie przezkroczowe, przezpochwowe i przezodbytnicze. Zabieg wykonywany jest codziennie przez 15-20 minut. Mięsień w sposób bezpośredni lub przez nerw sromowy stymulowany jest do skurczu.

Stożki i kulki dopochwowe:

Podobny efekt uzyskujemy po zastosowaniu zmiennego pola elektromagnetycznego; - stożki lub kulki dopochwowe. Stożki mają różną masę. Stożek wkładamy do pochwy powyżej przyśrodkowych gałęzi mięśnia dźwigacza odbytu. Aby zapobiec wyślizgnięciu się stożka z pochwy, dochodzi do skurczu mięśni dna miednicy. Ćwiczenia wykonujemy dwa razy na dobę po 15-20 minut. Gdy pacjentka jest w stanie utrzymać stożek przez 15 minut, to zwiększamy jego masę. Podobny mechanizm dzia- łania mają kulki o różnej średnicy. średnicę dobieramy w zależności od warunków anatomicznych. Kulkę wkładamy do przedsionka pochwy. W obu technikach otrzymujemy przerost mięśni i wzrost napięcia spoczynkowego i siły skurczu. - terapię behawioralną - którą stosuje się przede wszystkim w NNM, ale także w WNM. Polega na prowadzeniu dzienniczka mikcji, wprowadzeniu sta- łych pór mikcji i stopniowym wydłużaniu przerw między mikcjami. - pessaria - są to krążki o różnej średnicy. Zakładane są w okolicy szyi pęcherza moczowego. Stanowią mechaniczne podparcie dla cewki moczowej i powoduj ą wzrost ciśnienia śródcewkowego.

Fizykoterapia - ćwiczenia mięśni miednicy (zwane też ćwiczeniami Kegela) - zestaw regularnie, przewlekle powtarzanych ćwiczeń, mających za zadanie wzmocnienie mięśni przepony moczowo-płciowej.

Terapia behawioralna i fizykoterapia wymagają od pacjentki dużej motywacji, świadomości i cierpliwości w dążeniu do celu. Od personelu medycznego zaś wymagają dobrego przygotowania merytorycznego i dostępu do dobrze wyposażonej pracowni urodynamicznej.

Biofeedback - jest metodą leczniczą polegającą na elektronicznej rejestracji procesów i stanów przebiegających podświadomie, nauczenie pacjentki ich odczuwania i wpływania na nie. Ideą treningu jest wykształcenie u kobiety świadomej, pełnej kontroli nad procesami fizjologicznymi. W przypadku wysiłkowego nietrzymania moczu nabywa się idealną świadomość mikcji i samoregulację mięśni wzmacniających i relaksujących cewkę moczową. Kobiety obserwują zachowanie mięśni przepony moczowo-płciowej przetwarzane komputerowo (elektromiografia) w celu uzyskania kontroli nad mięśniami agonistycznymi (wzmocnienie) i antagonistycznymi (osłabienie).

Zmiany fizjologiczne i patologiczne organizmu są monitorowane przez dobraną aparaturę, w skład której wchodzą sondy doodbytnicze lub dopochwowe, odbierające sygnały o pracy pożądanej i niepożądanej. Wizualizacja tych sygnałów na ekranie i efekty dźwiękowe pozwalają pacjentkom zrozumieć funkcję ocenianych mięśni, ich pracę, a także ułatwiają zapanowanie nad nimi [12]. Rejestrowanie pozwala na modyfikację działań i wspomaga efektywnie trening. Komputer umożliwia pełne monitorowanie i zapis przebiegu leczenia.
Te sposoby terapii dostosowano zwłaszcza dla potrzeb urologii i ginekologii. Przykładem jest leczenie zaburzeń korelacji zwieraczowo-wypieraczowych [13].
Biofeedback jest stosowany u kobiet z nietrzymaniem moczu naglącym lub wysiłkowym. Ta metoda ćwiczeń mięśni wykorzystuje oddziaływanie na świadomość ćwiczących, co pomaga w uzyskaniu większej wyczuwalności, rozpoznawalności właściwych mięśni, a przede wszystkim pozwala modyfikować funkcje, które nie są kontrolowane świadomie. Podstawą biofeedbacku jest współudział pacjentki w leczeniu. Silna wola i skuteczna motywacja wynikają z odpowiedzialności za efekty

Elektrostymulacja

Elektrostymulacja polega na pobudzaniu mięśni dna miednicy przez zastosowanie prądu elektrycznego o określonych parametrach. Używany jest prąd zmienny w postaci szeregu impulsów o różnym kształcie, czasie trwania i z określonymi przerwami. U kobiet z nietrzymaniem moczu stymuluje się bezpośrednio nerw sromowy. Efektem jest aktywacja łuku odruchowego. Metodę tę można zastosować w niedomodze kurczliwości mięśni dna miednicy lub przy skurczach nieefektywnych. długotrwała elektrostymulacja powoduje rozrost mięśni, czyli zwiększenie napięcia i siły skurczu. Stymulacja nerwowo-mięś-niowa wywołuje odbudowę niewystarczających schematów motorycznych, bezpośrednie wzmocnienie mięśni krocza oraz wzrost włókien wolnokurczliwych typu I. Specyfika tych włókien polega na tym, że kurczą się powoli i podczas pracy są odporne na zmęczenie.
Takie efekty potwierdzają przydatność terapii w leczeniu wysiłkowego nietrzymania moczu, zaburzeń mikcji, parć naglących oraz pęcherza nadreaktywnego.
Częstotliwość prądu ma podstawowe znaczenie, dlatego parametry dobiera się indywidualnie do rodzaju dysfunkcji. Elektrostymulacja nerwowo-mięśniowa stanowi także metodę podtrzymującą, a uzyskana poprawa jest długotrwała i coraz pełniejsza .

Wyróżnić można następujące rodzaje stymulacji:

• stymulację nerwów sromowych,

• stymulację łechtaczkowych gałęzi nerwu sromowego,

• igłową stymulację nerwów sromowych,

• stymulację nerwów krzyżowych i korzeni rdzeniowych w odcinku

krzyżowym,
• stymulację w obrębie kończyn.

CHOROBY PRZEMIANY MATERII

CELLULITIS:

IF DIPOL AUTO:

Częstotliwość: 50Hz

czas rotacji: 5s

czas: 20min

4 elektrody układa się w taki sposób, aby zachować zasadę krzyżowania się prądu z dwócch kanałów, oraz stymulować mięśnie leżące w obszarze leczenia. Natężenie zwiększamy do uzyskania wyraźnych, rytmicznych skurczów mięśniowych.

krok 1: prąd DF:

czas: 2 min

krok 2: prąd CP ISO

czas 8min, ( automatyczna zmiana polaryzacji po 4 mm)

Dwie duże elektrody tak należy ułożyć, aby stymulowane były mięśnie leżące w obszarze leczenia. Natężenie zwiększamy do wywołania reakcji ruchowej w postaci wyraźnych skurczów mięśniowych.

krok1: prąd i. ś. cz. DF

cza: 2 min

krok 2: i.ś. cz. CP ISO

częstotliwość: 4kHZ

czas: 8min ( automatyczna zmiana polaryzacji po 4 min)

MASAŻ PODWODNY:

Zabieg wykonywany strumieniem wody wypływającym z dyszy zanurzonej w wodzie pod ciśnieniem: 0,5 -3 atm.

temp. 30-37 st. celc.

czas: 10-15min

strumien ok 15 cm od skóry

trumień wody skierowany pod kątem 70 do 80st.

STOPA CUKRZYCOWA

W przypadku obrzęków, bez owrzodzeń, występujących w otyłości cukrzycowej, lub w stopie cukrzycowej jako następstwo powikłań w cukrzycy:

Masaż pulsacyjny: tzw. pulsacyjny masaż pneumatyczny kończyn. Masaż zaczyna się od ciśnienia ok 30mm Hg, stopniowo zwiększając je w postępujących pulsacjach, nawet do 90 mmHg.

Cykl zabiegu:

Faza kompresji + faza przerwy: równy czas, OK: 20s.

Czas trwania zbiegu wg. różnych autorów może trwać od 1 do 24hna dobę. Wielogodzinne zabiegi są przerywane, co 4h półgodzinnymi przerwami. Drenaż powtarzamy co 1 lub co 2 dni. Kuracja trwać powinna od 2 do 5 tygodni.

UWAGA!!!! PRZECIWSKAZANIA BEZWZGLĘDNE:

-stopa cukrzycowa owrzodzona,

- wszelkie stany zapalne w stanie czynnym

- urazy lub zabiegi chirurgiczne świeże

- alergia skórna, tkanki podskórnej i innych narządów.

STOPA CUKRZYCOWA OWRZODZONA:

HIPERBARIA: Komory baryczne:

Dawki: ¼-1/2 atm przewyżzających ciśnienie atmoferyczne ( hiperbaria), i do 10% niższych od niego ( hipobaria). Częściej stosuje się terapię hiperbarią.