Hierakonpolis
Greckie Hierakonpolis, starożytne Nechen, współczesne Kom El-Ahmar (Czerwone Wzgórze), jest położone na zachodnim brzegu, 17 km na płn.-zach. od Edfu. Z sąsiednim Necheb było odpowiednikiem dolnoegipskich Dep i Pe. Było predynastyczną stolicą Górnego Egiptu. Bóstwem opiekującym się Hierakonpolis był Horus-sokół z dwoma piórami na głowie(w archaicznych przedstawieniach sokół często nosił białą koronę).
Wśród eksplorowanych pozostałości znalazły się: mury Hierakonpolis z okresu Starego Państwa, mury i brama wczesnodynastycznego pałacu o niszowanej fasadzie oraz świątynia Horusa w ich wnętrzu, zabudowa mieszkalna, cmentarze i groby usytuowane na obszarze wzniesień z piaskowca i wyschniętych korytach rzeki.
Warto wspomnieć, że ze świątyni zachowały się granitowe bloki z najstarszym świątynnym reliefem z czasów króla Chasechemui.
1)mury wczesno dynastycznego pałacu i bramy,
2)fort,
3)grób
Pierwsze naukowe badania wykopaliskowe zostały przeprowadzone przez Egyptian Research Account, pracami w latach 1897-1899 kierowali J.E. Quibell i F.W. Green. Natrafili oni na zabytki istotne dla badań początków Państwa egipskiego tj. paleta Narmera, głowice maczug króla Skorpiona i Narmera. Zabytki te znajdowały się na terenie świątyni.
Paleta Narmera- płyta o wys. 63cm wykonana z szarogłazu. Król, którego imię zapisane hieroglifami umieszczono z obu stron w górnej części palety, przedstawiony jest raz w koronie Górnego, a drugi raz w koronie Dolnego Egiptu. Tematem przedstawień są sceny wojenne. Na jednej ze stron widnieje władca rozbijający maczugą głowę pojmanego jeńca (motyw ten pojawia się także na malowidle z Hierakonpolis i jest odtąd popularnym schematem przedstawiania zwycięskiego władcy). Po drugiej stronie palety, w jej górnej części znajduje się pochód zwycięzców: z prawej strony widzimy ułożone rzędami ciała wrogów pozbawione głów, a obok nich maszerujących chorążych wojska Narmera, za nimi wezyra i samego władcę. Za władcą podąża dworzanin niosący jego sandały. Poniżej, w centralnej części palety ukazane są dwa fantastyczne zwierzęta o splecionych szyjach tzw. serpopardy. Ich szyje tworzą miejsce służące do rozcierania szminek. Dół palety zajmuje wizerunek byka, symbolizującego władcę depczącego wroga i atakującego nieprzyjacielską fortecę.
Paleta psów- obramowana przedstawieniem psów układzie heraldycznym, a przestrzeń między nimi wypełniają walczące ze sobą zwierzęta. Widzimy też lisa grającego na flecie. Nad nim gryf o nieegipskim przedstawieniu skrzydeł. Na odwrocie palety znajduje się para zwierząt fantastycznych, których splatające się szyje tworzą obramowanie miejsca przeznaczonego do rozcierania szminki.
Głowica maczugi króla Skorpiona- król przestawiony z białą koroną Górnego Egiptu, odziany w tunikę i fartuszek, do paska przymocowany ma ogon byka. Władca kopie kanał przy pomocy motyki.
Podczas prac w obrębie predynastycznego cmentrzyska położonego na płd. od miasta(stanowisko 33) odkryto grób 100 z okresu Nagada II, słynący z malowanej dekoracji na jednej ze ścian. Uważa się, że jest on grobem późnopredynastycznego króla. Grób o budowie dwukomorowej, niepopularnej dla tego okresu, co świadczy o jego wyjątkowości. Nadbudowa się nie zachowała. Chociaż styl malowidła jest daleki od kanonów sztuki egipskiej (przedstawia się obco względem sztuki okresu dynastycznego), charakterystycznym motywem, który przetrwał do czasów historycznych jest zwycięzca uderzający maczugą związanych wrogów.
Janine Monnet Saleh w artykule La peinture d'Hierakonpolis dopatruje się analogii w przedstawieniu grobowym do malowideł na ceramice gerzeńskiej. Zauważa ona, że w obu przypadkach mamy do czynienia z podobnym zestawem zwierząt: gazele, antylopy, byki itd.
Autorka pisze także o powiązaniach motywu mężczyzny poskramiającego dzikie zwierzęta z azjatyckim herosem Gilgameszem.
Quibell i Green badali także Fort(II dyn.) będący ceglaną konstrukcją znacznych rozmiarów oraz kilka archaicznych grobów usytuowanych na północ od Fortu, a także na protodynastycznym cmentarzysku.
Kolejna ekspedycja zorganizowana przez Uniwersytet w Liverpoolu, prowadziła badania w świątyni, gdzie znaleziono m.in. narzędzia krzemienne, ponadto na terenie miasta-wynikiem czego było odkrycie domów z III dynastii, a także w obrębie fortu i cmentarzyska pre- i protodynastycznego.
Efektem wieloletnich badań jest powstanie planu wczesnodynastycznych struktur w mieście i dokładna mapa topograficzna całego terenu. Z badań stratygraficznych wynika, że najstarsze warstwy sięgają okresu Nagada I