KREW jest tkanką łączną organizmu, dostarcza ona komórce tlenu, jak również produktów odżywczych. Utrzymuje stałość składu płynów ustrojowych. Krew dopływa do każdej komórki dzięki czemu roznosi wszystkie potrzebne elementy jak: witaminy, sole mineralne, hormony. Krew pełni role łącznika. Poza tym w krwi znajdują się przeciwciała, które dostarczone są tam gdzie toczy się proces chorobowy. We krwi znajdują się elementy potrzebne do procesu krzepnięcia. Ujemną cechą krwi jest fakt roznoszenia także przez nią bakterii, zarazków, jadu itp. Krew jest tkanką płynną koloru czerwonego i stanowi ok.1/20 wagi naszego ciała. Krew złożona jest z części płynnej zwanej osoczem ( stanowi ok. 55% krwi ), z elementów upostaciowanych, jak: leukocyty, erytrocyty, trombocyty, białka krwi.
ERYTROCYTY (czerwone ciałka krwi)- stosunek erytrocytów do objętości krwi to tzw. Hematokryt. Erytrocyty maja kształt owalny, dyskowaty, gdzie po środku znajduje się wgłębienie. Wytwarzane są w szpiku kostnym. Młode erytrocyty posiadają jąderko, dojrzale tracą je. Prawidłowa ilość erytrocytów w 1 mm6 powinna wynosić u mężczyzn 5-4 mln, u kobiet 4,5 mln. Każda krwinka czerwona nie żyje dłużej niż 120 dni. Przez cały czas następuje wymiana zużytych na nowe. Erytrocyty pełnią ważną role w organizmie, bo odpowiadają za transport tlenu i CO2. Odbywa się to dzięki zawartej w nich hemoglobinie. Hemoglobina zawiera Żelazo, które łączy się z tlenem i powstaje oksyhemoglobina, która transportuje tlen do tkanek Po odłączeniu tlenu od żelaza na jego miejsce wnika CO2. Wysłużone krwinki czerwone są niszczone w tzw. układzie siateczkowo- srodbłonkowym śledziony i wątroby. Następuje przy tym odłączenie od hemoglobiny żelaza i powstaje biliwerdyna. U człowieka większa cześć biliwerdyny ulega przekształceniu na bilirubinę i wydala z żółcią. Niewielka jej cześć przenika do krwi. Norma to 1,5 miligrama/ 100ml, większe stężenie doprowadza do żółtaczki. Bilirubina odkłada się w tkankach i skórze. Większość żelaza zostaje odzyskana do ponownej syntezy. Brak żelaza uniemożliwia wytworzenie dostatecznej ilości barwnika krwi -hemoglobiny.
LEUKOCYTY krwinki białe, jest ich od 4 tys do 11tys w 1mm6 krwi. Duże ich zapasy są stale zgromadzone w szpiku kostnym, śledzionie, węzłach chłonnych skąd pod wpływem odpowiedniego bodźca mogą być natychmiast wyrzucone do krwi. Krwinki białe to krwinki bezbarwne o okrągłym kształcie posiadające jądra. Odpowiadają za zwalczanie zakażeń i infekcji, zatem biorą udział w mechanizmach obronnych organizmu.
Wyróżniamy wśród nich trzy grupy:
1. granulocyty- stanowią największą grupę leukocytów (60 - 70% wszystkich leukocytów). Granulocyty to krwinki białe, które posiadają ziarnistości. Ziarnistości te mają zdolność barwienia się kwasami, zasadami lub tym i tym.
Zatem wyróżniamy:
-granulocyty kwaso- chłonne
-granulocyty zasado chłonne
-granulocyty obojętno- chłonne
Największą grupę stanowią granulocyty obojetno chłonne, przeciskają się one do tkanek zakazanych i usiłują zabić wtargnięte ciało obce. Mają one właściwości żerne, ich ilość we krwi wzrasta w stanach nowotworowych, zapalnych. Granulocyty kwaso chłonne stanowią mniejsza grupę od obojetno chłonnych, są aktywne zwłaszcza przy inwazji pasożytów i je zwalczają. Granulocyty zasado chłonne stanowią najmniejsza grupę. Ich rola nie została do końca poznana, ale biorą udział w rozprowadzaniu po organizmie ciał odpornościowych. Zwiększają dopływ krwi do okolicy gdzie toczy się infekcja Wszystkie granulocyty produkowane są w szpiku kostnym.
2. limfocyty- stanowią 20-30% wszystkich leukocytów. Biorą one udział w wytworzeniu ciał odpornościowych, produkowane są w szpiku kostnym. Limfocyty typu T wywędrowują następnie do grasicy i tu dojrzewają. Jedne i drugie (B,T) osiedlają się w węzłach chłonnych i śledzionie. Do krwi dostają się przez limfę.
Wyróżniamy:
- limfocyty typu B- odpowiadają za wytworzenie przeciwciał
- limfocyty typu T:
*zapalne
*cytostatyczne (zabijające)
*wspomagające wytwarzanie przeciwciał.
3. monocyty- stanowią ok. 6% wszystkich leukocytów. Mają zdolność poruszania się. Powstają w szpiku kostnym i mają za zadanie niszczyć wszelkie czynniki szkodliwe, które dostają się do organizmu. Pochłaniają obcy materiał oraz szczątki obumarłych komórek.
ROPA to duża ilość leukocytów, oraz produkty rozpadu tej substancji, którą leukocyty chciały zniszczyć. Ropa to gnicie, zatem zapach jest nieprzyjemny, taki stan zapalny to zniszczenie wszystkiego co było w pobliżu. Ropa powinna zostać usunięta na zewnątrz, do zwalczania procesu zapalnego często stosujemy antybiotyki. Toczący się proces zapalny także przy nowotworach prowadzi do wzrostu ilości leukocytów we krwi.
TRĘBOCYTY (płytki krwi)- są to małe fragmenty cytoplazmy oderwane od olbrzymich komórek szpiku, tzw. megakariocytów. Trombocyty biorą udział w procesie krzepnięcia krwi, zawierają duża ilość substancji obkurczającej naczynia krwionośne, tzw. serotoniny. Płytki krwi gromadzą się w miejscu uszkodzenia naczyń, następnie przylegają do uszkodzonej ściany i uwalniają serotoniny, która powoduje miejscowy skurcz ściany naczyniowej. W ten sposób zmniejsza się otwór, wielkość uszkodzonego naczynia przez co zmniejsza się krwawienie, poza tym w trębocycie znajduje się element, który powoduje przemianę fibrynogenu w skrzep płytek krwi w 1mm6 jest ok. 300 tysięcy.
OSOCZE- krew jest płynem nieprzezroczystym, zabarwionym na czerwono, który pozostawiony przez pewien czas w naczyniu rozdziela się na 2 warstwy: warstwa dolna to elementy upostaciowane, warstwa górna o żółtawym zabarwieniu to osocze. Osocze stanowi ok. 50-60% krwi, zbudowana jest w 90-92% z wody, a pozostałe 8-10% stanowią substancje stałe. Większość substancji stałych, bo ok. 7% całego osocza to białka krwi. Nie są one jednorodne, różnią się między sobą pod wieloma względami.
Wyróżniamy:
*albuminy- wchłaniają wodę w komórkę, pęcznieją a w momencie zapotrzebowania organizmu oddają ją do osocza, czyli odpowiedzialne są za utrzymanie ciśnienia onkotycznego. Znaczne obniżenie albumin prowadzi do obrzęków. Albuminy stanowią ok. 4% wszystkich białek.
*globuliny- mają zdolność łączenia się z solami mineralnymi i roznoszą produkty odżywcze. Wśród nich wyróżniamy gammaglobuliny, które są przeciwciałami. Globuliny stanowią 2,8% wszystkich białek.
*fibrynogen- jest tylko i wyłącznie potrzebny do powstawania skrzepu. Stanowi ok. 0,4% białek.
Oprócz białek krwi osocze zawiera sole mineralne, hormony, witaminy, lipidy, glukozę.
Surowica jest to osocze pozbawione fibrynogenu, traci zdolność krzepnięcia.
*antygeny- są to czynniki wywołujące reakcje obronne organizmu. Właściwości antygenowe maja substancje, które różnią się od normalnych składników danego organizmu przez co ustrój rozpoznaje je jako obce. Antygenem może być czynnik pokarmowy, bakteria, czynnik wziewny.
*przeciwciała- wtargniecie do ustroju antygenu powoduje wytworzenie przeciwciała. Przeciwciałem jest białko o budowie dopasowanej do danego antygenu, jak klucz do zamka. Obecność przeciwciał przeciw antygenom bakteryjnym lub wirusowym świadczy o przebytej lub istniejącej infekcji.
*odporność- to zdolność unieszkodliwienia czynników szkodliwych bez wywołania zjawisk patologicznych. Wyróżniamy tu odporność czynną, czyli taką gdzie organizm sam wyprodukowuje przeciwciała po przechorowaniu lub zczepieniu. Odporność ta jest długotrwała.
Wielokrotne kontakty z czynnikiem obcym mogą prowadzić do nadmiernych reakcji immunologicznych, którym towarzyszy swędzenie, krwawienie do skory, błony śluzowej, skurcz oskrzeli. Zjawiska te nazywamy uczuleniem (alergia).
Proces krzepnięcia krwi do prawidłowego przebiegu procesu krzepnięcia krwi potrzebne są płytki krwi. Płytka krwi dotykając do rany przywiera do niej i pęka uwalniając serotoninę, a tym samym zapoczątkowując proces krzepnięcia krwi. Serotonina obkurcza narzynko krwionośne. Do powstania skrzepów potrzebna jest protrąbina. Aby ją wątroba wyprodukowała to musi być obecna witamina K. Protrabina dostarczona jest do krwi, gdzie w obecności soli wapnia mogą zachodzić dalsze procesy krzepnięcia.
Mechanizm krzepnięcia dzielimy na 3 etapy:
1. polega na powstawaniu protrębiny
2. przejście protrębiny w trąbinę pod wplywem trąboplastyny
3. trąbina zamienia fibrynogen na fibrynę, czyli włóknik.
Włóknik, czyli skrzep to szereg niteczek, włókienek tworzących siateczkę. W oczkach tej siateczki pozostają wszystkie elementy upostaciowane. W ten sposób powstaje jednolita masa o galaretowatej konsystencji, zabarwieniu czerwonym, dopasowana kształtem do otoczenia, zamykająca szczelnie otwór w uszkodzonym naczyniu. Wystaje ona ponad brzeg naczynia.
czynniki przyspieszające proces krzepnięcia krwi:
1. podwyższona temperatura
2. chropowatość naczyń, wszelkiego rodzaju nierówności.
Jeżeli krzepniecie krwi w miejscu przerwania ciągłości naczynia jest reakcja korzystną, chroniącą ustrój przed wykrwawieniem to powstanie skrzep wewnątrz naczynia jest zjawiskiem patologicznym prowadzącym do groźnych dla życia następstw. Proces krzepnięcia krwi opóźnia niedobór witaminy K, jak również małopłytkowosc. W lecznictwie celem zapobiegania powikłaniom np. po zabiegach operacyjnych stosujemy Heparynę, leki przeciwzakrzepowe w tabletkach.
Czas krwawienia- jest to czas, który upływa od momentu pojawienia się kropli krwi po nakłuciu opuszki palca lub płatka usznego do momentu całkowitego ustania krwawienia ( powinno trwać ok. 1-4min)
Czas krzepnięcia- to czas jaki upływa od chwili pobrania krwi do pojawienia się pierwszych nitek włóknika czyli skrzepu (nie powinien być dłuższy niż 5-10min ).
GRUPY KRWI
W erytrocytach mamy antygeny A i B, w zależności od ich zawartości wyróżniamy 4 gr. krwi
grupa |
surowica |
A ma antygen a |
Przeciwciała antygenu b |
B ma antygen b |
Przeciwciała antygenu a |
AB ma antygen a,b |
--------- |
O ------- |
Przeciwciała antygenu a,b |
We krwi mamy także czynnik „Rh” występuje on u 85% populacji. Zawarty jest w erytrocytach. Krew, która go zawiera jest oznaczona jako Rh+ , krew która go nie ma jest oznaczona Rh -. Krew możemy przetaczać tylko zgodną grupowo i zgodną z czynnikiem Rh. Czynnik Rh jest przyczyną konfliktu serologicznego, który powstaje podczas ciąży. Powstaje on u kobiet mających czynnik Rh-, a dzieci odziedziczą po ojcu czynnik Rh+.
3