„Wojnarowski” Konrada Rylejewa
Kondratij Fiodorowicz Rylejew ur. się 18 września 1795r. We wsi Batowo pod Petersburgiem w majątku ziemskim matki. Jego ojciec Fiodor Andrejewicz, był dymisjonowanym podpułkownikiem armii rosyjskiej i pochodził z drobnego mieszczaństwa. Jego życie doskonale odzwierciedla tragedię upadającej szlachty royjskiej. Kryzys i rozłam klasy uprzywilejowanej na przełomie XVIII i XIX wieku to czas kolizji między ustrojem feudalnym a nowym układem sił ekonomicznych, to okres, w którym gospodarka pańszczyźniana rujnowała chłopstwo i przyczyniała się do rozwarstwienia ziemiaństwa, dzieląc je na zbiurokratyzowane obszarnictwo i bankrutującą drobną szlachtę. Służba Rylejewa trwała 4 lata (1814 - 1818). Opuścił armię w stopniu podporucznika. Powodem odejścia z wojska były rządy Suchozaneta - podwładnego Arkaczejewa, który to w owym czasie był głównym dowodzącym cała armią rosyjską (znany był z okrutnej i surowej musztry). Po odejściu z wojska Rylejew żeni się z Nataszą Tewiaszew. W 1820 r. w pułku, w którym służył Rylejew, dochodzi do buntu przeciwko reżimowi Arkaczejewa, który został krwawo stłumiony. To natchnęło poetę do napisania satyry „Do Faworyta”. Był to pierwszy rewolucyjny czyn Rylejewa. Od tego momentu Rylejew poświęca się poezji aktualnej, poezji czynu obywatelskiego. W 1821 roku Rylejew został ławnikiem przysięgłym w Petersburskiej Izbie Sądu Karnego i jest nim do 1824r. W tym okresie pisze „Dumy” - cykl ballad patriotyczno-historycznych, dla których natchnieniem były „Śpiewy historyczne” i ogólna twórczość Niemcewicza. Rylejew należał do Wolnego Towarzystwa Miłośników Literatury Rosyjskiej i działał w Stowarzyszeniu Północnym oraz był członkiem ugrupowania „Gwiazda Polarna”. Był poetą dekabrystą.
Dekabryści - ich światopogląd kształtował się w okresie rozkładu feudalno-pańszczyźnianego gospodarki Rosji i zalążków kapitalizmu - są to pierwsze lata po zawiązaniu Świętego Przymierza.
Carat (monarchia absolutna), pańszczyzna, aparat państwowy w rękach jednego stanu (szlachty) - to spowodowało wybuch powstania 14 grudnia 1825r. Dekabryści wywołali powstanie, jako pierwsi zbrojnie wystąpili przeciwko potędze caratu. Powstanie zostało krwawo stłumione. Najpopularniejszą karą było ćwiartowanie!. Car w swej łaskawości wydał wyrok śmierci m.in. na Rylejewa. Poeta zmarł przez powieszenie 13 lipca 1825r.
Treść poematu:
dwa wątki tematyczne - pierwszy wątek zawiera opis spotkania etnografa - Millera, podróżującego w celach naukowych po Jakucji, z przebywającym tam na wygnaniu siostrzeńcem Mazepy; drugi wątek - GŁÓWNY WĄTEK - rozwija się w opowiadaniu Wojnarowskiego ], który odkrywa Millerowi dzieje swojego życia;
Tematyczną osnowę utworu stanowią dzieje walki hetmana Mazepy z Piotrem I, zmagania między Rosją a Ukrainą zostały ujęte jako starcie dwóch systemów władzy państwowej - systemu despotycznego i republikańskiego;
To poemat tragiczny, ;poświęcony w przede wszystkim problemom rewolucji szlacheckiej; źródła tragizmu tkwią w słabości samego ruchu pozbawionego silnego zaplecza społeczno-ludowego;
Snując opowieść o losach zesłańca politycznego, krewnego i współpracownika Mazepy, Rylejew mówił o niechybnej klęsce w walce o wolność, ale zarazem opowiadał się jednoznacznie za koniecznością czyny - ogólnie wiedział, że i tak nie dadzą rady, ale coś trzeba było zrobić:); w poemacie rozwiązuje antynomie moralne, który dręczyły szlacheckich rewolucjonistów → ich czynowi mającemu przynieść tryumf wolności, sprawiedliwości i praworządności miały towarzyszyć zdrada, złamanie przysięgi oraz wynikająca z konspiracji dwulicowość - ogólnie musieli być i lwem i lisem - jak u Machiavellego:); dla idei rewolucji poeta składa w ofierze nie tylko szczęście osobiste i życie jednostki, ale przede wszystkim honor.
Takim oto sposobem stał się Rylejew prorokiem rewolucyjnego ofiarnictwa.
Wartości estetyczne utworu:
rosyjski czterostopowy jamb
monolog
Miller i jego postać odgrywają rolę spowiednika
poeta przemawia pośrednio, gdyż ustami Wojnarowskiego
poeta korzysta z doświadczeń Puszkina - ustalone przez Aleksandra Puszkina zasady gatunkowe rosyjskiej powieści poetyckiej przeniósł Rylejew na materiał historyczny odrzucając wątek czysto osobisty, miłosny, prywatny konflikt jednostki ze społeczeństwem
poeta wprowadził do utworu intonacje patetyczne deklamacyjnej liryki politycznej - generalnie Rylejew lubił czytać na głos kolegom z pułku, lubił być w centrum uwagi, wygłaszać, deklamować etc etc, więc powyższe nie powinno nikogo dziwić.