CHOROBY UKŁADU POKARMOWEGO
Choroby jamy ustnej, gardła, języka i gruczołów ślinowych
1.Zapalenie błony śluzowej jamy ustnej
Procesy zapalne błony jamy ustnej mogą być spowodowane przez czynniki, mechaniczne, chemiczne, toksyczne i zakaźne. W związku z tym, że niektóre rodzaje zapalenia błony śluzowej jamy ustnej nie rozwijają się samoistnie, lecz stanowią wtórny objaw chorób zakaźnych, należy nawet przy niegroźnie wyglądających zapaleniach jamy ustnej, rozważyć, czy jest to schorzenie podstawowe czy też objaw towarzyszący innej chorobie. Nieżytowe zapalenie błony śluzowej jamy ustnej powstaje wskutek mechanicznego uszkodzenia jej kłującymi częściami karmy, ostrymi ciałami ostrymi. U bydła i koni nieżyt jamy ustnej powstaje często na skutek wbijania się włosków roślinnych, ości jęczmiennych. Poparzenie i stan zapalny powstaje przy podawaniu gorącej karmy oraz gorących płynów. Objawy:ostrożne pobieranie karmy, i powolne żucie. Leczenie, w przypadkach ostrych wystarcza po usunięciu przyczyny zwykła zmiana karmy. Wśród zapaleń wyróżniamy: pęcherzykowe, grudkowate, krupowe, włóknikowe zapalenie błony śluzowej jamy ustnej. Schorzenia języka to ostre zapalenie języka, promienica języka u bydła, wągry u świń oraz zgorzel języka u psów. Ślinotok jest to najczęściej występujący objaw przy zapaleniu gardła i gruczołów ślinowych..
Zapalenie gardła i migdałków, u koni występuje jako samoistne po skaleczeniu błony śluzowej przy połykaniu ostrych ciał obcych. Najczęściej zapalenie gardła powstaje łącznie ze swoistymi chorobami zakaźnymi (zołzy, influenza, wybrocznica).
U bydła wyjątkowo występuje wąglik gardła, częściej natomiast zapalenie gardła razem z pasterelozą i głowicą. U psów występuje zapalenie gardła ostre (angina) która rozpoczyna się gwałtownymi objawami ogólnymi, osowieniem, utratą apetytu, i wysoką temperaturą. Leczenie polega na podawaniu papkowatego jedzenia i podania antybiotyków. W gardle możemy stwierdzić występowanie nowotworów.
U zwierząt stwierdzamy następujące schorzenia przełyku: zapalenie przełyku i porażenie przełyku. Zadławienie nazwą tą określa się zamknięcie światła niezmienionego tym przełyku, wywołane przez zalegające kęsy lub ciała obce. Przyczyną zadławienia u bydła bywają surowe ziemniaki lub jabłka, u koni zadławienie wywołują grube suche części karmy lub duże kęsy paszy objętościowej. U zwierząt mięsożernych kości lub ciała obce połknięte przy zabawie.
Schorzenia wola u ptaków to nieżyt lub zatkanie.
Schorzenia przedżołądków:
Przepełnienie żwacza występuje po spożyciu nadmiernej ilości suchej i ciężko strawnej paszy. Wzdęcia ostre żwacza polega na nagle powstającym rozszerzeniu żwacza i czepca przez gazy powstałe wskutek silnej fermentacji pobranej karmy; przeważnie spotyka się je u zwierząt na pastwisku podczas ciepłej pory roku. Powodem jest zjedzenie dużej ilości silnie fermentującj karmy, przede wszystkim zielonych roślin z rodziny motylkowych: koniczyna, lucerna, wyka. Leczenie polega na usunięciu gazów przy pomocy sondy lub przez trokarowanie żwacza. Niedowład przedżołądków najczęściej występuje w postaci przewlekłej i powodowany jest zmniejszeniem ich pobudliwości i zdolności kurczenia się. Występowanie schorzenia łączy się ściśle ze sposobem żywienia np. zatkanie ksiąg. Częstym schorzeniem występującym u7 bydła jest zapalenie urazowe czepca wywołane połknięciem ostrych przedmiotów jak np. gwoździe, które przebijają ścianę czepce dochodzi aż do osierdzia powodując stan zapalny czepca i osierdzia. Leczenie operacyjne.
Choroby żołądka i jelit
Wymioty przez to pojęcie rozumie się wydalenie treści żołądka przez jamę ustną lub nosową, przy czym występuje u zwierzęcia uczucie nudności. Zjawisko to powstaje na skutek odruchowego lub odśrodkowego drażnienia ośrodka wymiotnego. U różnych gatunków zwierząt różna jest zdolność wymiotna, zależy ona od cech osobniczych zwierzęcia. Najwyraźniej jest rozwinięta u mięsożernych, świń i ptaków.
Nieżyt żołądka to zaburzenia żołądkowe powstałe zarówno wskutek zmian zapalnych w tkankach, jak też czysto wydzielnicze i motoryczne zaburzenia bez tych zmian.
Ostre rozszerzenie żołądka u koni polega na rozdęciu żołądka ponad wymiary fizjologiczne. Rozszerzenie to ustępuje po wydaleniu zawartości żołądka. Zdarza się u koni jako jedna z postaci schorzeń morzyskowych(kolkowych). Schorzenie to jest następstwem nieprawidłowego żywienia, utrzymania i użytkowania. Ostre rozszerzenie żołądka może nastąpić po przejedzeniu. Żołądek konia jest predysponowany do ciągłego przyjmowania karmy, ale w niedużych ilościach.
Głównym objawem są gwałtowne bóle morzyskowe. Zwierzę rzuca się na ziemię, tarza, czasem przyjmuje postawę siedzącego psa. Powietrze wydychane ma często kwaśną woń. Wprowadzony zgłębnik nosowo żołądkowy przynosi częściową ulgę zwierzęciu ponieważ odprowadza nadmiernie zgromadzone gazy. Leczeniem skutecznym jest wypróżnienie żołądka właśnie przez ten zgłębnik.
Skręt żołądka u psów występuje na skutek dużej ruchomości okolicy odźwiernika. Najczęściej skręt żołądka następuje przy gwałtownych ruchach obrotowych, tarzaniu się, skokach. Przy tych ruchach żołądek zostaje wprawiony w ruch oscylacyjny i kołyszący. W następstwie skrętu ulegają zamknięciu wpust i ujści żołądka, a żyła żołądkowa i śledzionowa stają się niedrożne.
Nieżyty jelit występują u wszystkich gatunków zwierząt. W pojęciu klinicznym za nieżyt jelit uważa się, poza właściwym powierzchniowym zapaleniem błony śluzowej (enteritis cataralis) również wydalanie płynnego kału wskutek zaburzeń w czynnościach ruchowych i wydzielniczych jelit, gdyż między dwoma stanami nie można ustalić wyraźnej granicy, a poza tym również przechodzą one łatwo jeden w drugi.
Nieżytowy kurcz jelit schorzenie to, powszechnie zwane morzyskiem nerwowym, kurczowym, reumatycznym lub z przeziębienia, jest lekkim krótkotrwałym ostrym nieżytem jelit połączonym z bólami morzyskowymi i najczęściej występuje jako ruchowe zaburzenia w czynności jelit.
Wzdęcie jelit polega na ich rozszerzeniu wskutek szybkiego tworzenia się gazów. U koni jest to częsta postać morzyska. Wzdęcia jelit najczęściej dotyczą okrężnicy i jelita ślepego . Choć bywają wzdęcia jelit cienkich. Częstymi schorzeniami dotyczącymi jelit są ich zatkania. U koni często występuje zaczopowanie tętnic krezkowych które jest następstwem zapalenia ściany tętnicy wywołanego przez larwy słupkowców jelitowych. Pasożyty te występują tylko u koni i powodują niekiedy okresowe morzysko, schorzenie to często kończy się zejściem śmiertelnym.
MORZYSKA
Określenie morzysko (kolka) oznacza bóle jelitowe. Właściwe bóle morzyskowe s a swoistymi tnącymi, szczypiącymi lub rozrywającymi bólami jelit, które powstają przy pociąganiu i ucisku nerwów czuciowych znajdujących się w warstwie surowiczej jelita i w krezce, wskutek gwałtownych tężcowych skurczów jelit. Podobny ból mogą powodować tężcowe skurcze mięśni żołądka, jak również mięśni gładkich innych narządów jamistych ( przewód żółciowy, woreczek żółciowy, pęcherz moczowy, moczowód, macica).Bolesne skurcze mięśni gładkich są zawsze następowymi objawami różnych chorób, w czasie których występuje albo podwyższona pobudliwość ( nieżyt, zapalenie),albo wzmożone nieprawidłowe wytwarzanie podniet w danych narządach (szybko narastający zastój żylny z nagromadzeniem się kwasu węglowego i mechanicznym drażnieniem. Morzysko zatem nie jest szczególną postacią choroby, lecz jest jedynie objawem bardzo rozmaitych bolesnych schorzeń. Objawy: konie oglądają się na boki, drepczą niespokojnie, stękają, grzebią i uderzają o ziemię przednimi kończynami, a tylnymi w brzuch; w czasie przejściowego ustania bólów stoją ze zgarbionym grzbietem, wyciągniętą szyją i głową oraz kończynami podwiniętymi pod tułów; kręcą przy tym ogonem, są otępiałe i nie zwracają uwagi na otoczenie. Chód ich jest napięty, poruszają się niechętnie, często stają i tylko przez silne popędzanie można je zmusić do dalszej drogi.