"Termin >międzynarodowe prawo humanitarne konfliktów zbrojnych< oznacza normy międzynarodowe ustanowione przez umowy międzynarodowe lub zwyczaj międzynarodowy, których szczególnym zadaniem jest rozwiązywanie problemów humanitarnych wynikających bezpośrednio z międzynarodowych lub niemiędzynarodowych konfliktów zbrojnych i które z przyczyn humanitarnych ograniczają prawo stron konfliktu zbrojnego do swobodnego wyboru metod i środków prowadzenia działań zbrojnych lub chronią osoby i dobra, które są lub mogą być dotknięte skutkami konfliktu zbrojnego".
Terminu "międzynarodowe prawo humanitarne konfliktów zbrojnych" użyto po raz pierwszy w jednej z uchwał XX Międzynarodowej Konferencji Czerwonego Krzyża, która odbyła się w Wiedniu w 1965 roku. W przeszłości na określenie tego prawa używano terminów "prawo wojny", "prawo wojenne" (ius belli, ius in bello) lub "prawo konfliktów zbrojnych"; niektórzy autorzy nadal używają tych terminów. Od chwili przyjęcia dnia 10 czerwca 1977 roku Aktu Końcowego Konferencji Dyplomatycznej w sprawie potwierdzenia i rozwoju międzynarodowego prawa humanitarnego konfliktów zbrojnych, termin "międzynarodowe prawo humanitarne konfliktów zbrojnych", w skrócie "międzynarodowe prawo humanitarne", jest powszechnie używany w oficjalnych dokumentach i w opracowaniach naukowych.
Międzynarodowe prawo humanitarne jako część prawa międzynarodowego publicznego.
Społeczność międzynarodowa składa się obecnie sponad 190 niepodległych państw. 189 z nich jest członkami Organizacji Narodów Zjednoczonych, 189 stronami czterech Konwencji Genewskich z 1949 roku o ochronie ofiar wojny. Stosunki między państwami regulowane są przez prawo międzynarodowe publiczne. O ile w poszczególnych państwach istnieje organ ustawodawczy (parlament) ustanawiający prawo dla wszystkich jego obywateli, o tyle w społeczności międzynarodowej organ taki nie istnieje i tylko państwa tworzą prawo międzynarodowe przez zawieranie między sobą umów lub przez uznanie określonych zachowań państw w określonych sytuacjach za prawo zwyczajowe.
Umowy zawarte przez dwa lub kilka państw albo zwyczaj uznany przez dwa lub kilka państw stanowią partykularne prawo międzynarodowe publiczne obowiązujące tylko między tymi państwami, które dane umowy zawarły lub dany zwyczaj uznają, natomiast umowy zawarte przez wszystkie lub prawie wszystkie państwa lub zwyczaj uznany przez wszystkie lub prawie wszystkie państwa stanowią powszechnie obowiązujące prawo międzynarodowe. Międzynarodowe prawo humanitarne jest w dużej części prawem powszechnie obowiązującym.
Różnica miedzy prawem do wojny, prawem przeciwwojennym i prawem wojny
(ius ad bellum, ius contra bellum i ius in bello).
W przeszłości państwa miały prawo do uciekania się do wojny - ius ad bellum. Innymi słowy mogły rozwiązywać powstające między nimi problemy nie tylko w drodze rokowań, lecz także przy użyciu siły. Dopiero w XX wieku wojnę postawiono poza prawem, najpierw w Pakcie Paryskim z 27 sierpnia 1928 roku, a następnie w Karcie Narodów Zjednoczonych z 26 czerwca 1945 roku. W ten sposób prawo do wojny zostało zastąpione przez prawo przeciwwojenne. Jeżeli wojna postawiona została poza prawem, to czy słuszne jest utrzymywanie w mocy, a nawet rozwijanie prawa wojennego? W 1949 roku Komisja Prawa Międzynarodowego ONZ odpowiedziała negatywnie na to pytanie uznając, że rozpoczęcie przez nią badań nad prawem wojennym mogłoby być uznane przez opinię publiczną za brak zaufania w skuteczność działań ONZ na rzecz utrzymania pokoju.
Nie ulega wątpliwości, że nadal istnieje potrzeba rozwiązywania problemów humanitarnych wynikających z konfliktów zbrojnych oraz ochrony ofiar tych konfliktów, a więc konieczne jest utrzymywanie i rozwijanie międzynarodowego prawa humanitarnego.
Treść międzynarodowego prawa humanitarnego
Nauka międzynarodowego prawa humanitarnego dzieliła jego normy na dwie grupy: normy dotyczące ochrony osób i dóbr przed arbitralnymi działaniami nieprzyjaciela, nazywane "prawem genewskim", ponieważ umowy regulujące te zagadnienia zawierane były w Genewie, oraz normy dotyczące zasad prowadzenia działań wojennych, nazywane "prawem haskim", ponieważ umowy regulujące te zagadnienia zawierane były w Hadze. Podział ten był od samego początku niezbyt trafny, a obecnie całkowicie stracił znaczenie. Jest tak nie tylko dlatego, że w Genewie zawierano również umowy regulujące zasady prowadzenia działań wojennych (np. Protokół Genewski z 1925 roku dotyczący zakazu używania na wojnie gazów duszących, trujących lub podobnych oraz środków bakteriologicznych), a w Hadze - umowy dotyczące ochrony osób i dóbr (np. Konwencja Haska z 1954 roku o ochronie dóbr kulturalnych w razie konflikty zbrojnego), ale przede wszystkim dlatego, że umowy zaliczane do "prawa haskiego" zawierają - obok zasad prowadzenia działań wojennych - także reguły dotyczące ochrony osób i dóbr (np. Rozdział II Regulaminu Haskiego dotyczący traktowania jeńców wojennych), a umowy zaliczane do "prawa genewskiego" zawierają - obok reguł dotyczących ochrony osób i dóbr - także zasady prowadzenia działań wojennych (np. liczne postanowienia Protokołu Dodatkowego I dotyczące metod i środków prowadzenia wojny - art. 35-39 oraz środków ostrożności w czasie ataku - art. 57-58).
Podstawą, na której opiera się międzynarodowe prawo humanitarne, jest rozróżnienie między kombatantami, tzn. członkami sił zbrojnych - regularnych i nieregularnych (partyzanci) a osobami cywilnymi, które w sumie stanowią ludność cywilną.
Kombatanci mają prawo uczestniczenia w działaniach wojennych (mają prawo szkodzenia nieprzyjacielowi), w związku z czym nie podlegają ochronie dopóty, dopóki nie zostaną wyłączeni z walki z powodu ran, choroby lub dostania się do niewoli; stają się w takich sytuacjach ofiarami wojny i podlegają ochronie na podstawie I Konwencji Genewskiej z 1949 roku o polepszeniu losu rannych i chorych w armiach czynnych lub II Konwencji Genewskiej z 1949 roku o polepszeniu losu rannych, chorych i rozbitków sił zbrojnych na morzu, albo na podstawie III Konwencji Genewskiej z 1949 roku o traktowaniu jeńców wojennych oraz - we wszystkich tych przypadkach - także na podstawie odpowiednich postanowień Protokołu Dodatkowego I z 1977 roku.
Osoby cywilne nie mają prawa szkodzenia nieprzyjacielowi i w związku z tym podlegają ochronie na podstawie Działu III Regulaminu Haskiego z 1907 roku, IV Konwencji Genewskiej z 1949 roku o ochronie osób cywilnych podczas wojny oraz odpowiednich postanowień Protokołu Dodatkowego I z 1977 roku.
Międzynarodowe prawo humanitarne rozróżnia także między celami wojskowymi, które mogą być atakowane i obiektami cywilnymi, które nie mogą być atakowane. Postanowienia dotyczące tych zagadnień znajdują się przede wszystkim w Dziale I i II Regulaminu Haskiego, w innych Konwencjach Haskich z 1907 roku oraz w Protokole Dodatkowym I z 1977 roku.
Niektóre umowy z zakresu międzynarodowego prawa humanitarnego dotyczą zakazu lub ograniczenia stosowania niektórych rodzajów broni lub metod prowadzenia działań wojennych, które ze względu na swoje właściwości mogą albo spowodować zbędne cierpienia wśród kombatantów, albo - ze względu na niemożność kontrolowania ich skutków w czasie lub przestrzeni (środki i metody walki działające "bez rozróżnienia") - mogą powodować straty wśród ludności cywilnej lub w dobrach o charakterze cywilnym nadmierne w stosunku do oczekiwanej konkretnej i bezpośredniej korzyści wojskowej. Do umów tych należy przede wszystkim wspomniany już Protokół Genewski z 1925 roku dotyczący zakazu używania na wojnie gazów duszących, trujących lub podobnych oraz środków bakteriologicznych, jak również Konwencja z 10 października 1980 roku o zakazie lub ograniczeniu użycia pewnych broni konwencjonalnych, które mogą być uważane za powodujące nadmierne cierpienia lub mające niekontrolowane skutki (bronie rażące odłamkami niemożliwymi do wykrycia w ciele ludzkim przy pomocy promieni Roentgena, miny, miny pułapki i inne podobne urządzenia, bronie zapalające, bronie oślepiające).
Stosowanie międzynarodowego prawa humanitarnego.
Zgodnie z ogólną zasadą prawa międzynarodowego publicznego państwa zobowiązane są do wypełniania w dobrej wierze zobowiązań wynikających dla nich z umownych i zwyczajowych norm tego prawa. Ponieważ międzynarodowe prawo humanitarne jest częścią prawa międzynarodowego publicznego, obowiązek przestrzegania zasady dobrej wiary odnosi się także do tej dziedziny prawa. Daje temu wyraz art. 1 wspólny dla wszystkich czterech Konwencji Genewskich z 1949 roku oraz art. 1 Protokołu Dodatkowego I z 1977 roku, gdzie stwierdza się wyraźnie, że strony tych umów "zobowiązują się przestrzegać i zapewnić przestrzeganie [ich postanowień] we wszelkich okolicznościach".
Ze sformułowania tego wynika nie tylko obowiązek przestrzegania norm międzynarodowego prawa humanitarnego dotyczących zarówno zasad prowadzenia działań wojennych, jak i ochrony ofiar wojny w czasie trwania konfliktu zbrojnego, ale także obowiązek wprowadzenia do prawa wewnętrznego - już w czasie pokoju - norm zapewniających przestrzeganie międzynarodowego prawa humanitarnego w czasie konfliktu zbrojnego. Chodzi tu nie tylko o regulaminy wojskowe, ale o wiele dziedzin prawa, a zwłaszcza o prawo karne, które powinno zawierać skuteczne sankcje karne dla osób, które popełniły lub wydały rozkaz popełnienia naruszeń międzynarodowego prawa humanitarnego.
Obok odpowiedzialności przed sądami krajowymi jednostki mogą także odpowiadać za naruszenia międzynarodowego prawa humanitarnego przed sądami międzynarodowymi. Obecnie działają dwa takie trybunały karne: dla byłej Jugosławii i dla Rwandy. Wkrótce wejdzie w życie również umowa międzynarodowa, na której podstawie zostanie utworzony stały międzynarodowy trybunał karny, który będzie sądził osoby winne dokonania zbrodni ludobójstwa, zbrodni przeciwko ludzkości, zbrodni wojennych oraz zbrodni agresji.
Obowiązek przestrzegania i zapewnienia przestrzegania międzynarodowego prawa humanitarnego obejmuje także obowiązek upowszechniania znajomości tego prawa - już w czasie pokoju - przede wszystkim w siłach zbrojnych oraz w tych działach administracji cywilnej, które w czasie konfliktu zbrojnego będą miały do czynienia ze stosowaniem międzynarodowego prawa humanitarnego (np. sprawy wewnętrzne, zdrowie, wymiar sprawiedliwości, łączność i komunikacja), jak również wśród ludności cywilnej.
Skuteczność międzynarodowego prawa humanitarnego.
Poszanowanie międzynarodowego prawa humanitarnego stanowi odrębny i niesłychanie obszerny oraz ważny problem. Wiadomo powszechnie, jak wiele zbrodni dokonywano w przeszłości i dokonuje się nadal podczas konfliktów zbrojnych i jak rzadko dochodziło i dochodzi do ukarania osób winnych tych zbrodni. Niektórzy wyciągają z tego wniosek, że prawo to jest niedoskonałe, nieskuteczne lub wręcz, że jest fikcją.
Z poglądami takimi nie można i nie wolno się zgodzić. Z jednej strony wskazać można na wiele przypadków skuteczności działania międzynarodowego prawa humanitarnego, o których rzadko się wspomina, jak chociażby ochrona jeńców wojennych w czasie II wojny światowej, z drugiej strony zjawisko nieskuteczności działania prawa występuje w wielu różnych dziedzinach prawa międzynarodowego publicznego i prawa wewnętrznego i nie prowadzi to do negowania danej dziedziny prawa.
Nieskuteczność międzynarodowego prawa humanitarnego nie wynika z jego niedoskonałości, ale ze złej woli dowódców wojskowych i pojedynczych żołnierzy oraz polityków, a w dużej mierze także z nieznajomości tego prawa wśród osób odpowiedzialnych za jego stosowanie.
JAKIE TRAKTATY MIĘDZYNARODOWE TWORZĄ PRAWO HUMANITARNE?
Współczesne międzynarodowe prawo humanitarne, zapoczątkowane pierwszą konwencją genewską z 1864 r., rozwijało się etapami, często dopiero po wydarzeniach, podczas których byłoby bardzo przydatne. Stanowiło ono odpowiedź na stale rosnące zapotrzebowanie na pomoc humanitarną, co z kolei wynikało z doskonalenia nowych rodzajów broni i występowania nowych typów konfliktów. Oto wykaz najważniejszych traktatów międzynarodowych w ujęciu chronologicznym, według dat ich przyjęcia:
1864 Konwencja genewska o polepszeniu losu rannych żołnierzy w armiach w polu będących
1868 Deklaracja petersburska (zakazująca używania podczas wojny pewnych pocisków)
1899 Konwencje haskie o prawach i zwyczajach wojny lądowej oraz o przystosowaniu do wojny
morskiej zasad konwencji genewskiej z 1864 r.
1906 Wprowadzenie zmian do konwencji genewskiej z 1864 r.
1907 Wprowadzenie zmian do konwencji haskich z 1899 r. i przyjęcie nowych konwencji
1925 Protokół genewski o zakazie używania podczas wojny gazów duszących, trujących lub
podobnych oraz środków bakteriologicznych
1929 Dwie konwencje genewskie:
- Wprowadzenie zmian do konwencji genewskiej z 1906 r.
- Konwencja genewska o traktowaniu jeńców wojennych (nowa)
1949 Cztery konwencje genewskie:
I O polepszeniu losu rannych i chorych w armiach czynnych
II O polepszeniu losu rannych, chorych i rozbitków się zbrojnych na morzu
III O traktowaniu jeńców wojennych
IV O ochronie osób cywilnych podczas wojny (nowa)
1954 Konwencja haska o ochronie dóbr kulturalnych w razie konfliktu zbrojnego
1972 Konwencja o zakazie doskonalenia, produkowania i przechowywania broni bakteriologicznych
(biologicznych) i toksycznych oraz o ich zniszczeniu
1977 Dwa protokoły dodatkowe do czterech konwencji genewskich z 1949 r., które wzmacniaj±
ochronę ofiar konfliktów zbrojnych o charakterze międzynarodowym (protokół I) i nie
międzynarodowym (protokół II)
1980 Konwencja o zakazie lub ograniczeniu używania pewnych broni konwencjonalnych, które mogą
być uważane za powodujące nadmierne cierpienia lub za posiadające niekontrolowane skutki.
Obejmuje ona:
- Protokół (I) o niewykrywalnych odłamkach
- Protokół (II) o zakazie lub ograniczeniu używania min, min-pułapek i innych podobnych urządzeń
- Protokół (III) o zakazie lub ograniczeniu używania broni zapalających
1993 Konwencja o zakazie doskonalenia, produkowania, przechowywania i używania broni
chemicznych oraz o ich zniszczeniu
1995 Protokół dotyczący oślepiających broni laserowych (protokół IV [nowy] do konwencji z 1980 r.)
1996 Wprowadzenie zmian do Protokołu o zakazie lub ograniczeniu używania min, min-pułapek i
innych podobnych urządzeń (protokół II [zmieniony] do konwencji z 1980 r.)
1997 Konwencja o zakazie używania, przechowywania, produkowania i przekazywania min
skierowanych przeciwko ludziom oraz o ich zniszczeniu
2003 Protokół dotyczący wybuchowych pozostałości wojny (protokół V [nowy] do konwencji z 1980 r.)
Konwencje haskie z 18 października 1907 roku
Rozszerzała zakres konwencji haskich z 1899 roku i ustanawiała nowe przepisy; podczas konferencji przyjęto 13 konwencji (z czego ratyfikowano 12), dotyczących m.in.:
sposobu rozpoczęcia konfliktu (konwencja haska III)
sposobu prowadzenia wojny na lądzie (konwencja haska IV)
sposobu zachowania się mocarstw neutralnych (konwencja haska V)
sposobu traktowania statków handlowych należących do nieprzyjaciela
utworzenia Międzynarodowego Trybunału Łupów (XII Konwencja) - nie została ratyfikowana
Artykuł 1
Układające się mocarstwa uznają, iż kroki wojenne między nimi nie powinny się rozpoczynać bez uprzedniego i niedwuznacznego zawiadomienia, które będzie mieć formę bądź umotywowanego wypowiedzenia wojny, bądź formę ultimatum z warunkowym wypowiedzeniem wojny.
Artykuł 2
Stan wojny powinien być mocarstwom neutralnym bez zwłoki zakomunikowany i wywrze swe skutki w stosunku do nich dopiero po otrzymaniu notyfikacji, która może być uskuteczniona nawet za pomocą telegrafu. Wszakże nie mogą neutralne państwa powoływać się na nieotrzymanie tego zawiadomienia, jeżeli było ustalone w sposób niewątpliwy, że o stanie wojny istotnie wiedziały.
Artykuł 3
Artykuł 1-szy niniejszej konwencji wywrze skutek na wypadek wojny między dwoma lub kilkoma państwami układającymi się. Artykuł 2-gi obowiązuje w stosunkach pomiędzy jednym państwem układającym się, znajdującym się w stanie wojny, a mocarstwami neutralnymi, również do konwencji należącymi.
Artykuł 4
Niniejsza konwencja zostanie jak najprędzej ratyfikowana. Dokumenty ratyfikacyjne złożone będą w Hadze. Pierwsze złożenie ratyfikacji będzie stwierdzone przez protokół, podpisany przez przedstawicieli mocarstw, które biorą w nim udział, oraz przez Holenderskiego Ministra Spraw Zagranicznych. Następne złożenia dokumentów ratyfikacyjnych wykonywać się będą za pomocą notyfikacji pisemnej na imię Rządu Holenderskiego z załączeniem dokumentu ratyfikacyjnego. Należycie zaświadczona kopia protokółu, dotyczącego pierwszego złożenia ratyfikacji, notyfikacji wspomnianych w ustępie poprzednim, jako też dokumentów ratyfikacyjnych będzie natychmiast doręczona staraniem Rządu Holenderskiego i drogą dyplomatyczną mocarstwom zaproszonym na II-gą Konferencję Pokojową, jak również innym mocarstwom, które przystąpią do konwencji. W wypadkach, wskazanych w poprzednim ustępie, wspomniany Rząd zakomunikuje im również datę, w której notyfikację otrzymał.
Artykuł 5
Mocarstwa nie sygnujące mogą przystąpić do niniejszej Konwencji. Mocarstwo, które pragnie przystąpić, pisemnie notyfikuje swój zamiar Rządowi Holenderskiemu, przesyłając akt o przystąpieniu, który będzie złożony w archiwach wspomnianego Rządu. Rząd ten prześle natychmiast wszystkim innym mocarstwom zaświadczoną kopię notyfikacji i aktu przystąpienia, podając datę, w której otrzymał tę notyfikację.
Artykuł 6
Niniejsza konwencja stanie się obowiązującą dla mocarstw, które wezmą udział w pierwszym złożeniu ratyfikacji, w 60 dni po dacie zaprotokołowania tego złożenia ratyfikacji, zaś dla mocarstw, które ratyfikują lub przystąpią później, w 60 dni po otrzymaniu przez Rząd Holenderski notyfikacji o ich ratyfikacji lub przystąpieniu.
Artykuł 7
Gdyby która z Wysokich układających się Stron zechciała wypowiedzieć powyższą konwencję, wypowiedzenie to winno być notyfikowane pisemnie Rządowi Holenderskiemu, który natychmiast prześle innym mocarstwom poświadczone kopie tejże notyfikacji, równocześnie komunikując im datę, w której tę notyfikację otrzymał.
Wypowiedzenie to obowiązuje tylko w stosunku do mocarstwa, które zgłosiło je i wchodzi w życie po roku od chwili otrzymania o tym notyfikacji przez Rząd Holenderski.
(Artykuł 8 opuszczono - depozyt oryginału konwencji)
1. CZYM JEST MIĘDZYNARODOWE PRAWO HUMANITARNE?
Międzynarodowe prawo humanitarne stanowi istotną część międzynarodowego prawa publicznego i
zawiera normy zmierzające do ochrony w czasie konfliktu zbrojnego osób, które w ogóle nie
uczestnicz± w walce albo przestały w niej uczestniczyć, a także do ograniczenia stosowanych metod i
środków prowadzenia działa zbrojnych.
Bardziej dokładną definicję podaje MKCK, według którego międzynarodowym prawem humanitarnym
stosowanym w konfliktach zbrojnych są międzynarodowe normy traktatowe lub zwyczajowe, które
służą rozwiązywaniu problemów humanitarnych bezpośrednio wynikających z międzynarodowych lub
niemiędzynarodowych konfliktów zbrojnych; ze względów humanitarnych normy te ograniczają prawo
stron konfliktu do stosowania metod i środków walki według własnego uznania oraz chronią osoby i
mienie, które są lub mogłyby być zagrożone przez konflikt. (Dodatkowe, przydatne informacje podane
są w odpowiedziach na pyt. 3, 6 i 17).
GENEWA I HAGA
Międzynarodowe prawo humanitarne (MPH) - znane równie jako prawo konfliktów zbrojnych lub prawo
wojenne - dzieli się na dwie odrębne części:
- prawo genewskie lub właściwe prawo humanitarne, które powstało w celu zapewnienia ochrony
członkom personelu wojskowego, którzy w ogóle nie uczestniczą w walce albo przestali w niej
uczestniczyć, oraz osobom nie biorącym czynnego udziału w działaniach zbrojnych, zwłaszcza
osobom cywilnym;
- prawo haskie lub prawo wojenne, które określa prawa i obowiązki stron walczących w trakcie
prowadzenia operacji wojskowych oraz ogranicza zakres dozwolonych środków szkodzenia
nieprzyjacielowi.
Te dwie części MPH nie są jednak zupełnie odrębne, gdy stosowanie niektórych norm prawa haskiego
prowadzi do ochrony ofiar konfliktów, natomiast stosowanie niektórych norm prawa genewskiego
prowadzi do ograniczenia działa wojennych, jakie strony walczące mogą podejmować . Po przyjęciu
protokołów dodatkowych z 1977 r., w których doszło do połączenia obu części MPH, rozróżnienie to
ma współcześnie wartość wyłącznie historyczną i dydaktyczną.
KTO Z KIM WALCZY?
Międzynarodowy konflikt zbrojny oznacza walkę między siłami zbrojnymi co najmniej dwóch państw
(należy zauważyć, że wojny narodowowyzwoleńcze zostały uznane za międzynarodowe konflikty
zbrojne).
Niemiędzynarodowy konflikt zbrojny oznacza walkę na terytorium państwa między regularnymi siłami
zbrojnymi i określonymi uzbrojonymi grupami lub między uzbrojonymi grupami, które się nawzajem
zwalczaj±.
Wewnętrzne zamieszki występują wtedy, gdy w wyniku aktów przemocy dochodzi do poważnego
naruszenia porządku publicznego, jednak w mniejszej skali, aniżeli podczas konfliktu zbrojnego (na
przykład rozruchy, walki między poszczególnymi frakcjami będą skierowane przeciwko władzom).
GROCJUSZ I PRAWO NARODÓW
We współczesnym języku wyrażenie prawo narodów oznacza to samo, co prawo międzynarodowe
publiczne czy prawo międzynarodowe, które jest zespołem norm regulujących stosunki między
państwami oraz między nimi a innymi członkami społeczności międzynarodowej.
Grotius (zob. indeks), prawnik i dyplomata, był ojcem prawa narodów. Pod wpływem reformacji, która
podzieliła kościół chrześcijański w Europie, nabrał on przekonania, że prawo nie wyraża boskiej
sprawiedliwości, lecz stanowi owoc ludzkiego rozumu, i że nie wyprzedza ono wydarzeń, ale z nich
wyrasta. Stąd wzięła się potrzeba znalezienia dla stosunków międzynarodowych innej, wspólnej
zasady podstawowej. Zasady tej należało szukać w prawie narodów. W swojej książce "De jure belli
ac pacis" Grotius wymieni fundamentalne normy prawa wojennego.
TERMINOLOGIA
Wyrażenia: międzynarodowe prawo humanitarne, prawo konfliktów zbrojnych i prawo wojenne mogą
być uważane za pojęcia równoznaczne. Organizacje międzynarodowe, wyższe uczelnie, a nawet
państwa chętniej posługują się wyrażeniem "międzynarodowe prawo humanitarne" (lub "prawo
humanitarne"), natomiast dwa pozostałe wyrażenia są zwykle używane przez siły zbrojne
Komisja ds. Upowszechniania Międzynarodowego Prawa Humanitarnego
Od 1979 roku w Zarządzie Głównym PCK działała Rada Programowa Ośrodka Upowszechniania Międzynarodowego Prawa Humanitarnego, przekształcona następnie w Komisję ds. Upowszechniania Międzynarodowego Prawa Humanitarnego. Od 1999 r. przewodniczącą Komisji Upowszechniania jest dr Elżbieta Mikos-Skuza.
W skład Komisji wchodzą:
wysokiej klasy specjaliści - prawnicy prowadzący badania naukowe i działalność dydaktyczną z zakresu prawa międzynarodowego publicznego;
stali przedstawiciele resortów: obrony narodowej, spraw zagranicznych, spraw wewnętrznych, zdrowia, kultury i edukacji narodowej oraz straży pożarnej i straży granicznej;
pracownicy i wolontariusze Polskiego Czerwonego Krzyża.
Długofalowy program Komisji ds. Upowszechniania MPH zakłada działanie na rzecz popularyzacji w Polsce prawa humanitarnego poprzez m.in. działalność wydawniczą i szkoleniową. Działalność Komisji jest ściśle powiązana programowo i organizacyjnie z działalnością Biura ZG PCK.
Posiedzenia Komisji odbywają się przynajmniej trzy razy w roku, a pomiędzy posiedzeniami członkowie Komisji pozostają w stałym kontakcie z pracownikami Biura ZG PCK i Zarządem Głównym PCK. Na posiedzenia mogą być zapraszani doraźnie eksperci oraz inne osoby zainteresowane upowszechnianiem międzynarodowego prawa humanitarnego.