URAZOWE USZKODZENIE SPLOTU BARKOWEGO
R. Mazur i wsp. „Podstawy neurologii klinicznej“
A. Bochenek „Anatomia człowieka tom V“
W. Jakimowicz „Neurologia kliniczna”
EPIDEMIOLOGIA:
• urazy są najczęstszą przyczyną uszkodzeń splotu barkowego
ETIOLOGIA:
• urazy otwarte :
przecięcie
postrzał
• urazy zamknięte (częściej) :
nagłe pociągniecie barku :
raptowne skręcenie kierownicy motoru podczas wypadku
trzymanie za rękę upadającego dziecka
u noworodka jako powikłanie tzw. pomocy ręcznej podczas porodu
PATOGENEZA:
• anatomia splotu barkowego :
powstaje z korzeni C5 - Th1
część nadobojczykowa (korzenie i pnie) leży w fissura musculorum scalenorum
część podobojczykowa (pęczki) leży w cavum axillare
z korzeni powstają pnie :
pień górny (C5 - C6)
pień środkowy (C7)
pień dolny (C8 - Th1)
każdy pień dzieli się na cześć tylną i przednia
części tylne wszystkich pni tworzą pęczek tylny
części przednie pnia górnego i środkowego tworzą pęczek boczny
część przednia pnia dolnego tworzy pęczek przyśrodkowy
nerwy odchodzące bezpośrednio od korzeni :
n. thoracicus longus (C5 - C7) - zaopatruje m. serratus anterior
n. dorsalis scapulae (C5 - C6) - zaopatruje m. levator scapulae i m. czworoboczny
n. subclavius (C5 - C6) - zaopatruje m. subclavius
nerwy odchodzące bezpośrednio od pni :
n. suprascapualris - pochodzi z pnia górnego, unerwia m. nad - i podgrzebieniowy
nerwy odchodzące od pęczków :
nerwy krótkie :
od pęczka tylnego od pęczka bocznego od pęczka przyśrodkowego
- n. thoracodorsalis - n. piersiowy przedni
(m. latissimus dorsi) boczny - n. piersiowy
- n. subscapularis przedni przyśr.
(m. subscapularis i teres maior)
- n. axillaris
(m. deltoideus i m.teres minor)
m. piersiowy większy
i mniejszy
nerwy długie :
pęczek tylny : pęczek boczny pęczek przyśrodkowy
n. radialis n. musculocutaneus n. cutaneus brachii med.
radix lat. n. mediani n. cutaneus antebrachii med.
radix med. n. mediani
n. ulnaris
• uraz zamknięty (mechanizm) :
mechanizm awulsyjny :
wyrwanie korzeni z rdzenia kręgowego
naciągnięcie, lub przerwanie korzeni, pni, lub pęczków
OBRAZ KLINICZNY:
obraz kliniczny zależy od tego która cześć splotu uległa uszkodzeniu
• uszkodzenie awulsyjne :
oprócz porażenia nerwów odchodzących dalej obserwuje się porażenia nerwów odchodzących bezpośrednio od korzeni
porażenie nerwu piersiowego długiego :
nerw ten zaopatruje m. serratus anterior, który ustala łopatkę
jego porażenie objawia się odstawaniem łopatki (scapula alata) zwłaszcza przy wysuwaniu ramienia do przodu (łopatka przybliża się do kręgosłupa i unosi)
porażenie n. grzbietowego łopatki :
upośledzone unoszenie łopatki i przybliżania jej do kręgosłupa
łopatka jest ustawiona niżej i oddalona od kręgosłupa
dolny kąt łopatki sterczy do tyłu
porażenie n. podobojczykowego :
niewidoczne
czasem pojawia się zespół Hornera
• uszkodzenie górne typu Erba - Duchenne'a :
zdarza się najczęściej
powstaje w wyniku uszkodzenia pnia górnego, lub tworzących go korzeni
porażenie obejmuje :
mięśnie obręczy barkowej
mięśnie zginacze przedramienia
objawy :
ręka zwisa bezładnie wzdłuż ciała w położeniu przywiedzionym i obrócone do wewnątrz
na skutek działania siły ciężkości obręcz po stronie porażonej jest obniżona
niemożność odwodzenia ramienia, obrotu ramienia na zewnątrz i zginania przedramienia
brak odruchu z mięśnia dwugłowego, a podczas odruchu z mięśnia ramienno - promieniowego nie ma zgięcia przedramienia, ale może wystąpić zgięcie palców
niekiedy upośledzenie czucia na barku, bocznej stronie ramienia i promieniowej stronie przedramienia
• zespół dolny typu Dejerine - Klumpkego :
uszkodzenie dolnego pnia splotu, lub jego korzeni
najczęściej w wyniku nagłego pociągnięcia za kończynę górną
porażenie obejmuje :
mięśnie krótkie rąk
zginacze palców
niekiedy zginacze nadgarstka (łokciowy)
zaburzenia czucia na środkowej części dłoni i przedramienia (łokciowej)
zaburzenia wegetatywne w postaci zasinienia dłoni i zmian troficznych paznokci
niekiedy zespół Hornera (uszkodzenie włókien współczulnych biegnących w korzonkach C8 - Th1 do dolnego zwoju szyjnego)
objawy ruchowe przypominają uszkodzenia mieszane nerwu pośrodkowego i łokciowego
• zespół środkowy :
zdarza się bardzo rzadko
uszkodzenie pnia środkowego, lub korzenia C7
porażenie prostowników zaopatrywanych przez n. promieniowy
zab. czucia tj. por. n. promieniowego
• uszkodzenie podobojczykowej części splotu :
dotyczy uszkodzenia poszczególnych pęczków
objawy tj. przy uszkodzeniu nerwów odchodzących od poszczególnych pęczków
RÓŻNICOWANIE:
• uszkodzenia splotu z ucisku i na tle nowotworowym (guz Pancoasta)
LECZENIE:
• leczenie urazów otwartych :
operacyjne
w przypadku urazów postrzałowych odroczone
• leczenie urazów zamkniętych :
3 - miesięczny okres obserwacji i rehabilitacji :
w przypadku uszkodzenia górnego ramię oparte na szynie powinno być odwiedzione, z możliwością wykonywania ruchów w stawie łokciowym
jeśli nastąpi poprawa kliniczna kontynuuje się leczenie zachowawcze
jeśli nie ma poprawy leczenie operacyjne
ROKOWANIE:
• w przypadkach nie wymagających operacji rokowanie dobre (zwłaszcza przy górnym uszkodzeniu)
• wyniki zabiegów operacyjnych są niezadowalające
PATRZ TEŻ:
1/3
Urazowe uszkodzenie splotu barkowego