W3 - Dwie racjonalności w myśli pedagogicznej
Interesy poznawcze wg Jurgena Habermasa
Interes kierujący poznaniem: |
TECHNICZNY |
PRAKTYCZNY i EMANCYPACYJNY |
Odnosi się do świata: |
Tzw. systemu: świata na zewnątrz, dającego się obserwować jak przedmiot („martwego”). Świata, do którego obserwator nie należy. |
Do świata życia. Kulturowego, językowego, w którym obserwator jest zanurzony i nie może objąć go spojrzeniem z „zewnątrz”. Świata, który współtworzy obserwatora. |
Rodzaj racjonalności: |
Instrumentalna - świat natury i świat społeczny jest manipulowalny. Daje się zmieniać zgodnie z naszymi zamierzeniami, które nie muszą być znane i aprobowane przez zmieniane obiekty. |
Hermeneutyczna (praktyczny) i krytyczna (emancypacyjny). Świat społeczny i kulturowy przemawiają do nas, dają się rozumieć. Ewentualna zmiana jest wynikiem wspólnie przyjętej umowy. |
Rodzaj działania: |
Celowo - racjonalne. Systematycznie wpływamy. |
Komunikacyjne. Dogadujemy się. |
Zamierzenia, cele: |
Osiągnąć cel = osiągnąć zamierzony, zaplanowany stan rzeczy. Podejmowane są działania instrumentalne. |
Osiągnąć cel = porozumiewać się, rozumieć, komunikować za pośrednictwem języka i kultury. Podejmowane są poszukiwania tego co wspólne, bazowe, co może być podstawą porozumienia. |
Narzędzia wpływu: |
Władza, pieniądze. |
Narzędzia (należące do racjonalności intrumentalnej) nie są stosowane. Np. w wychowaniu nie stosuje się określonych metod. |
Pedagogika rozumiana jako: |
Nauka, czyli: teoria skutecznych oddziaływań wychowawczych. |
Myślenie o człowieku, społeczeństwie, kulturze i wychowaniu. |
Typowa koncepcja pedagogiczna: |
Behawioryzm. Metody wychowania są tutaj narzędziami wpływu (kary, nagrody), a wychowanek traktowany instrumentalnie. |
Pedagogika kultury (interes praktyczny) i progresywizm (interes emancypacyjny). Pedagogika kultury stara się nie stosować metod, a progresywizm stara się wyzwolić człowieka spod władzy narzuconych reguł postępowania. |
Traktując świat ludzi jako system, dokonujemy technicyzacji świata życia. Niszczymy świat życia. Dzieje się to wtedy, gdy interes techniczny poprzedza działania międzyludzkie, między innymi działania wychowawcze i polityczne. |
W4 - Epistemologiczne i aksjologiczne założenia koncepcji pedagogicznych
Źródła wiedzy
Źródła moralności |
RACJONALIZM (rozum, myśl) Kartezjusz |
EMPIRYZM (zmysły, doświadczenie) Franciszek Bacon |
INTUICJONIZM (intuicja, empatia) Henri Bergson |
Autonomiczne (suwerenny człowiek).
|
Egzystencjalizm (J.P.Sartre, K.Jaspers). |
Progresywizm (Piaget, Dewey, Kohlberg). Chociaż na przejściowym etapie rozwoju jesteśmy heteronomiczni. |
Pedagogika romantyczna (J.J.Rousseau, A.S.Neill, C. Rogers, H.Schoenebeck, A.Miller) |
Heteronomiczne (boskie, społeczne). |
Personalizm chrześcijański (E.Mounier, J.Maritain). |
Behawioryzm, socjologizm. |
??? |