Zabawy dydaktyczne dla dzieci w wieku przedszkolnym

	Zabawy dla trzylatków			Zabawy dla czterolatków
Cele	Rozróżnianie cech przedmiotów: kształtu, wielkości, barwy; rozpoznawanie i utrwalanie kolorów	Utrwalanie wiadomości o otoczeniu społecznym i przyrodniczym, utrwalenie imion dzieci między sobą	Ćwiczenie mięśni narządów mowy, przez powtarzanie zgłosek: „ko”, „pi”, „hau”, „miau”	Rozróżnianie cech przedmiotów: kształtu, barwy, wielkości, rodzaju, powierzchni, spoistości, dźwięku oraz ustawienia osób i układu rzeczy w przestrzeni	Utrwalanie pojęć i liczbowych stosunków, utrwalanie liczb 1 - 3.	Utrwalanie wiadomości o społecznym i przyrodniczym otoczeniu Wdrażanie do aktywnego słuchania.
Środki	Po dwie chorągiewki: żółte, zielone, czerwone, niebieskie; po cztery pudełka	Lekka duża piłka	Przebrania symbolizujące: kurę, pisklę, psa, kota		Bębenek z pałeczką, po cztery kartoniki z cyferkami: 1, 2, 3	4-5 kolorowych obrazków
Uczestnicy (liczba)	4	10-15	8-10	7-8	4	8-9
Miejsce	sala	boisko lub sala	boisko	boisko lub sala	sala, stolik	sala
Przebieg	Na początku nauczycielka podnosi do góry każdą chorągiewkę i dzieci wspólnie nazywają kolory. Następnie nauczycielka wkłada do czterech pojemników postawionych na stołach po jednej chorągiewce różnych kolorów. Na sygnał nauczycielki dzieci dokładają do każdej z chorągiewek drugą o takim samym kolorze. Ostatnim etapem jest przemieszanie chorągiewek przez dzieci, tak, aby w każdym pojemniku były dwie chorągiewki różnokolorowe	Dzieci siedzą w kole na trawniku lub na podłodze. W środku koła stoi jedno dziecko. Wypowiada ono na głos imię jakiegoś dziecka z kręgu i rzuca do niego piłkę. Jeśli trafi poprawnie, zostaje w środku i może rzucać jeszcze raz do innego dziecka. Jeśli się pomyli, na jego miejsce wchodzi dziecko, do którego rzuciło piłkę.	Nauczycielka czyta dzieciom bajkę„Przygoda kurcząt”: Kura broni swoje pisklęta przed skradającym się i miauczącym kotem. Pies staje w obronie kurcząt i przepędza kota. Następnie zachęca dzieci do odtworzenia opowiadanej historii. Przydziela role: kurcząt, kota, psa i kury. Kurczęta biegają po narysowanym okręgu i piszczą: „pi pi pi”. Kura woła je do siebie - „ko ko ko”, na co kot miaucząc rusza w pościg za kurczętami, a pies groźno ujadając, broni je, przepędzając kota.	Dzieci siedzą w kręgu. Nauczycielka tłumaczy im zasady gry. Dzieci przyglądają się uważnie gdzie kto siedzi. Nauczycielka prosi jedno z nich, by odeszło na bok. Pozostałe dzieci wybierają jedną osobę, która zmienia miejsce siedzenia. Dziecko które wraca musi odgadnąć które to dziecko i powiedzieć jego imię. Następnie musi odprowadzić go na dawne miejsce.	Każde dziecko dostaje 3 kartoniki. Rozkłada je na stole cyferką do spodu. Nauczycielka uderza w bębenek raz, dwa lub trzy razy. Dzieci słuchając próbują poszukać kartonika z odpowiednią cyfrą. Gdy odkryją już wszystkie, można je przetasować i rozdać ponownie.	Na tablicy powieszone są 4 obrazki. Nauczycielka czyta historyjkę lub opis związany z jednym z nich. Dzieci słuchają w milczeniu i obserwują obrazki. Po zakończeniu czytania, nauczycielka prosi jedno dziecko o wskazanie odpowiedniego obrazka. Pozostałe dzieci opisują co się na nim znajduje, nazywają poszczególne osoby, czynności i rzeczy.

Zabawa to jedna z form oddziaływania wychowawczego i kształcącego. Odpowiednie i umiejętne jej stosowanie zaspokaja potrzebę ruchu i aktywności dzieci już od najmłodszych lat. Zabawa pełni także rolę terapeutyczną i stymulującą, jest formą kulturowej terapii społecznej. Zabawa, obok nauki i pracy, jest jedną z podstawowych form działalności człowieka. Człowiek podejmuje się zabawy dla niej samej, dla przyjemności jakiej ona dostarcza.

Dziecko w wieku przedszkolnym traktuje zabawę jako coś bardzo naturalnego. Wszystkie jego czynności przypominają zabawę: bawi się podczas jedzenia, mycia, ubierania. Zabawa może służyć jako czynnik wszechstronnego rozwoju każdego dziecka, poprzez: poszerzanie jego wiadomości, zainteresowań, pogłębianie uzdolnień, kształtowanie stosunku do otaczającej rzeczywistości, rozwijanie twórczej wyobraźni, podejmowania ról społecznych. Wśród różnych rodzajów zabaw najskuteczniejsze do realizacji tego typu celów są gry i zabawy dydaktyczne.

Zabawy dydaktyczne. Są to zabawy kształcące. Mają one ogromną wartość w wychowaniu i edukacji dzieci w wieku przedszkolnym:

• Przyśpieszają i wspomagają rozwój zdolności porozumiewania się z otoczeniem, wchodzenia w kontakty z rówieśnikami, nawiązywania relacji

• Rozszerzają u dzieci zasób słownictwa

• Ugruntowują pojęcia

• Utrwalają stare wiadomości i pomagają zdobyć nowe

• Dają możliwość doświadczenia czegoś nowego

• Uczą poprzez przeżywanie

• Ćwiczą funkcje umysłowe, fizyczne i sensoryczno - motoryczne

• Rozwijają uzdolnienia

• Otwierają na świat wartości

• Odwołują się do wyobraźni dziecka umiejętnie ją kształtując

• Uczą dyscypliny

• Uczą współdziałania i współpracy z innymi dziećmi

• Uczą funkcjonowania w grupie

• Dają podstawy wiedzy matematycznej - poznawanie pierwszych cyferek

• Kształtują wyobraźnię przestrzenną

• Ćwiczą wymowę trudnych głosek i wyrazów

Należy pamiętać o ogólnych zasadach, które towarzyszyć powinny w każdej zabawie, a zwłaszcza w zabawie z dziećmi przedszkolnymi: otwartość, życzliwość, poczucie bezpieczeństwa, zasada dobrowolności, bliskie wzajemne kontakty, akceptacja, nastawienie na indywidualność i na dobro całej grupy. Przyjazna atmosfera sprzyja otwarciu się dzieci na proponowane zabawy, ich zaangażowaniu i oddaniu, i pomaga w ten sposób osiągnąć zamierzone cele.

Rodzaje zabaw dydaktycznych w przedszkolu:

• nie wyuczone - dzieci podejmują je z własnej inicjatywy, same decydują o ich przebiegu i zakończeniu

• wyuczone - inicjowane i kontrolowane przez nauczycielkę

• elementy zabaw dydaktycznych w ramach normalnych zajęć przedszkolnych.

Zabawy dydaktyczne są zabawami z pewnymi regułami. Metoda stosowana w tego rodzaju zabawach, stosowana przez nauczycielki, to stawianie dziecku dań do samodzielnego wykonania. Mogą być one używane w indywidualnej pracy z dzieckiem, w pracy grupowej lub zespołowej.

Zofia Bogdanowicz podzieliła gry i zabawy dydaktyczne na cztery kategorie:

• zabawy polegające na spostrzeganiu takich cech przedmiotów jak kształt, kolor, wielkość

• zabawy polegające na utrwalaniu pojęć i stosunków ilościowych

• zabawy utrwalające wiadomości

• zabawy mające na celu usprawnianie i korekcję wymowy

Między grami a zabawami dydaktycznymi istnieją pewne różnice.

Zabawy dydaktyczne, zespołowe lub indywidualne nie kończą się ani wygraną ani przegraną. Gry dydaktyczne (tylko w zespole) polegają na współzawodnictwie w celu zdobycia wygranej. Wymagają od zawodników szybkiej orientacji, spostrzegawczości, odwagi, wytrwałości, umiejętności współdziałania i rywalizacji.

Dla dzieci w wieku przedszkolnym lepsze jest organizowanie zabaw niż gier dydaktycznym, gdyż to wiąże się z ich poziomem rozwojowym.

Zabawy dydaktyczne pełnią ważną rolę w rozwijaniu uczuć intelektualnych przedszkolaków, wspomagają wychowanie umysłowe. Stawiając dzieciom zadanie do wykonania wzbudzamy w nich zainteresowanie. Rozbudza się ich aktywność umysłowa, towarzyszy temu specyficzny rodzaj napięcia, który daje efekt w koncentracji i skupieniu uwagi. W umysłach dzieci zaczynają się tworzyć pewne wyobrażenia, przypominają im się wiadomości potrzebne do znalezienia dobrego rozwiązania zadania. Prawidłowo rozwiązane zadanie wpływa na utrwalenie wiadomości dziecka związanych z danym przedmiotem, rozszerza zakres treściowy tego pojęcia. Dzięki zabawom dydaktycznym dokonuje się rozwój funkcji poznawczych dziecka, ale także zachodzi proces utrwalania i wzbogacania wiadomości, które już posiada. Stanowią one przygotowanie dla późniejszej nauki systematycznej w szkole.

Zabawy dydaktyczne wymagają specyficznego przygotowania się przez prowadzących je nauczycieli. Powinni kierować się w ich stosowaniu czterema zasadami: zasadą systematyczności, zasadą znajomości materiału przez dzieci, zasadą utrudniania zadań oraz zasadą atrakcyjności. Zasada pierwsza uporządkowania materiału w zabawach. Chodzi o to, aby uwzględnić stopień trudności zabawy i dostosować go do potrzeb i możliwości dzieci. Dzieci trzyletnie nie potrafią się dłużej skoncentrować na zabawie niż kilka minut. W grupie starszych dzieci zabawy mogą trwać nawet do dwudziestu pięciu minut. Ważne jest również aby wplatać zabawy dydaktyczne w tok zajęć, co wymaga zgodności treści zabaw z przepracowywaną tematyką. Druga zasada odnosi się do znajomości materiału rzeczowego przez dzieci, czyli tego który jest treścią zabaw. Trzecia zasada związana jest z pierwszą , gdyż wymaga od nauczyciela dostosowywania trudności zabawy do poziomu dzieci, z tym że należy pamiętać, aby w miarę rozwoju przedszkolaków utrudniać zadania, aby przez to stawały się atrakcyjne. Atrakcyjność zabawy jest również związana ze stroną estetyczną. Stworzenie odpowiedniego klimatu, nieco tajemniczego, rozbudza wyobraźnie dziecka, pozwala mu się lepiej skupić i głębiej wejść w zabawę. Zabawy dydaktyczne powinny być dobrze przygotowane. Zaopatrzyć się trzeba najpierw w odpowiednie środki, pomoce, ustalony czas, miejsce, ilość dzieci. Zaplanowana zabawa przebiega sprawniej, i jest przyczyną dziecięcej radości, gdyż dostarcza im mnóstwo przyjemności. Jest również czasem pozytywnym dla samego wychowawcy, gdyż może on uczestniczyć w tym doświadczeniu razem z podopiecznymi.

Istotnym czynnikiem wpływającym na organizację zabawy z dziećmi jest sposób, w jaki dorośli realizują „działania kierownicze”. Działania te powinny uwzględniać różnice, jakie występują w poszczególnych grupach wiekowych dzieci przedszkolnych.

W grupie dzieci trzyletnich bardzo istotne znaczenie ma przestrzeń. Zagospodarowując sale należy wziąć pod uwagę, że większość dzieci w tym wieku nadaje swym zabawom charakter ruchowy i dlatego należy stworzyć dla nich tę przestrzeń. Inne dzieci wolą budować i dla nich również należy znaleźć odpowiednie kąciki, pozwalające na ukrycie się ze swoją zabawą. Do tego celu można wykorzystać przedszkolne materacyki i poduszki. Trzeba też pozostawić dzieciom jak największej swobody, aby same mogły organizować przestrzeń, w której będą się bawić. Przyjemność zabawy wzrasta gdy dziecko może samo zdecydować o doborze materiałów i zabawek. Dzieci trzyletnie uwielbiają również eksperymentować.

Czterolatki inaczej niż ich młodsi koledzy wykorzystują przestrzeń do zabawy. Lubią bawić się na świeżym powietrzu, na boisku, gdzie przestrzeń jest otwarta. Ważne jest, aby płynnie przechodzić z jednej zabawy do drugiej, gdyż to eliminuje nudę i rozproszenie wśród dzieci. Nauczycielka powinna uczestniczyć w zabawach, które prowadzą dzieci aby nawiązywać z nimi kontakt, a przez to prowadzić obserwację i wysuwać wnioski do dalszej z nimi pracy, i wskazówki do kolejnych zabaw.

Ostatnia grupa przedszkolaków to dzieci pięcioletnie i sześcioletnie. W swoich zabawach wykorzystują wiele przedmiotów, zabawek. Są to dzieci bardziej zorganizowane, zdyscyplinowane, łatwiej tu o respekt dla zasad gry czy zabawy dydaktycznej. Zabawy powinny mieć rozbudowaną treść, aby zaciekawić dzieci, pobudzić do myślenia, do podjęcia próby zmierzenia się z zadaniem. Nauczycielka również spełnia tu ważną rolę. Dzieci uczą się korzystając z jej doświadczenia, stawiają jej różne pytania, aby uzupełnić swoją wiedzę.

Wszędzie gdzie przebywają dzieci powinien rozbrzmiewać śmiech i zabawa.

Zgodnie z regulaminem serwisu www.bryk.pl prawa autorskie do niniejszego materiału posiada Wydawnictwo GREG. W związku z tym, rozpowszechnianie niniejszego materiału w wersji oryginalnej albo w postaci opracowania, utrwalanie lub kopiowanie materiału w celu rozpowszechnienia w szczególności zamieszczanie na innym serwerze, przekazywanie drogą elektroniczną i wykorzystywanie materiału w inny sposób niż dla celów własnej edukacji bez zgody Wydawnictwa GREG podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności.

---