PODSTAWY EPID. CHORÓB ZAKAŹNYCH:
Czynniki determinujące szerzenie się chorób zakaźnych na świecie.
Podstawowe pojęcia:
- zakażenie;
- zarażenie (inwazja pasożytnicza);
- patogeny;
- saprofity (nie wywołują zakażeń);
- rodzaje zakażeń:
egzo i endogenne;
- koinfekcja (>2);
- nadważenie;
- reinfekcja (ten sam)
Choroba zakaźna (obrzęk, zacz., ból, wzrost temp.);
Przebieg ch. infek.:
1. Okres inkubacji.
2. Okres objawów klinicznych.
3. Okres zdrowienia.
[schemat przebiegu choroby zakaźnej].
Charakterystyka mechanizmu zakażenia:
1. Źródło zakażenia
(pierwotne i wtórne),
(nosicielstwo).
2. Drogi szerzenia się (kontaktowa, inhalacyjna, pokarmowa, wertykalna).
3. Organizm wrażliwy na zakaż. (wrota zakażenia, zasięg zakaż. - endemia, epidemia, pandemia).
Strategia zwalczania chorób zakaźnych:
1. Wykrycie i unieszkodliwienie źródła zakażenia (izolacja, kwarantanna).
2. Przerwanie dróg szerzenia się zakaż. (dekontaminacja - sanityzacja, dezynfekcja, sterylizacja).
[Metody termiczne: pasteryzacja, dekoktacja, gotowanie, tyndalizacja.
Metody chemiczne.
Metody termiczno-chemiczne].
Sterylizacja:
- przygotowanie materiałów;
- zasady wyboru metody sterylizacji (wysokotemperaturowa., niskotemp.).
Dezynsekcja.
Deratyzacja (myszy).
Uzdatnianie wody pitnej.
3. Zabezpieczenie przed zakażeniem ludzi zdrowych - immunoprofilaktyka
(odporność wrodzona, nabyta, czynna i bierna).
Szczepienia
Od formy antygenu:
1. Żywe atentowane.
2. Zabite.
3. Anatoksyny.
Według swoistości:
1. Monowalentne.
2. Poliwalentne.
Od rodzaju patogenu:
1. Bakteryjne (gruźl).
2. Wirusowe(WZW).
- Przecwwskazania bezwzględne i wzgl.
NOP:
- miejscowy odczyn.
- odczyn ogólny.
- rodzaje NOP.
Bezpieczeństwo szczepień ochron.:
- zasady podawania szczepionek;
- wyposażenie punku szczepień;
- sprawozdawczość;
- szczepienie podróżnych;
ZAKAŻENIA SZPITALNE
Występowanie (OIOM, wiek).
Definicja zakażenia, podział:
Na mechanizm zak:
1. Endogenne.
2. Egzogenne.
3. Niesklasyfikowane (wewnątrzmaciczne).
Na czas wystąpienia:
1. Wczesne 5-7 doba.
2. Późne po 7 dobie.
Na postać i lokalizac:
1. Miejscowe.
2. Układowe.
3. Uogólnione.
Czynniki ryzyka zakażeń szpitaln:
1. Zależne od drobnoustroju (czynniki alarmowe - przyczyny oporności bakter.)
2. Czynniki predysponujące do zakażeń związane z chorym (wiek, ogólny stan, ch. podstawowa, antybiotykoterapia).
3. Czynniki związane z zabiegami diagnostyczno-leczn.
4. Czynniki związane ze środowiskiem szpitalnym.
Charakterystyka wybranych drobnoustrojów:
Klasyfikacja bakterii.
1. Paciorkowce kałowe:
Dobnoustroje oportunistyczne.
Enterococcus
(prz. pok., pochwa).
Zakażenia dróg moczowych, wsierdzia, prostaty, bakteriemia, sepsa, zap. opon m-r. VRE.
2. Gronkowce:
Staphylococcus aureus (złocisty).
(skóra, gardło, nos, pachy, pachwiny, odbyt)
Ropne stany zap. skóry i tk. miękkich, zatrucia pok., zespół wstrząsu toksycznego, złuszczające zap. skóry. MRSA,VRSA
Staphylococcus epidermidis (skórny)
Wprowadzany do org. przez cewniki naczyniowe. Powoduje: zap. kości i szpiku, otrzewnej, zakażenia d. mocz.
3. Paciorkowce:
Streptococcus pyogenes (ropny)
(gardło - dzieci, pochwa 50-75%)
Zap. gardła i migdałków, ucha środ., płonica, różą, ropne zap. skóry, gorączka połogowa.
Streptococcus pneumoniae
Zap. płuc, osierdzia, wsierdzia, otrzewnej. Szpiku, ucha środ., zatok, septyczne zap. stawów.
Zaleca się szczepien.
4. Pałeczki jelitowe (bakt. Gram -)
Enterobacteriaceae
(przew. pok., jama nosowo-gardłowa)
Zalicza się tu:
Escherichia coli
(flora jelitowa)
ZUM, zap. otrzewnej, sepsa, zatrucia pok., szpitalne zap. płuc, zap. opon m-r.
Shigella
Wysoce zakaźne. Owrzodzenia jelit.
Samlonella
Pałeczki durowe i jelitowe: dur brz. i rzekomy, zatrucia pokarmowe, sepsa, zakażenie narządów wew., stawów.
Zanieczyszczona żywność - powód.
Klebsiella
B. oportunistyczne.
(usta, skóra, jelita)
Sepsa, zap. płuc, zatok, ucha środ., opon m-r., szpiku, ropnie płuc, ZUM, zakażenia pokarm. i dróg żółciowych
Proteus
(uk. pokarmowy)
Głównie ZUM, też sepsa, zap. opon m-r.
5. Pałeczki Gram - niefermentujące
Pseudomonas aeruginosa
Pałeczka ropy błękit.
Kolonizują: zlewy, toalety, butelki, nawilżacze pow., pojemniki na mocz, respiratory, tworzą biofilm.
Zakażenie przez żywność, brudne ręce, płyny dożylne.
Zakażenia krwi, ran oparzeniowych, kości i stawów, zap. ucha środ., płuc, opon m-r.
Acinetobacter baumanii
(błony śl. d odd., i mocz-płc.
Występują we wszystkich wilgotnych miejscach.
Zakażenia uk. odd., d. mocz., ran, sepsa, zap. otrzewnej, opon m-r., wsierdzia, stawów i kości.
Oporność bakterii na leki:
Szczep wrażliwy.
Szczep średnio wraż.
Szczep oporny.
Oporność naturalna i nabyta.
Terapia celowana i empiryczna.
Wirusowe zapalenia szpitalne:
Wirusy - charaktery.
Grypa (d. krop., objawy, powikłania, szczepienia).
Wirusy RSV (ostre zap. oskrzeli, ciężkie zap. płuc, szczególnie u dzieci
Rotawirusy (ostra biegunka, przenoszone przez skórę rąk, klamki..)
HBV i HCV (przez nieprawidłowo wysterylizowany sprzęt, zakłucia, brak higieny podczas zabiegów)
Mała wrażliwość, duża zakaźność.
Szpitalne zakażenia grzybicze
Candida albicans
(błony śl. prz. pok., ukł. m-p.) Przenoszone przez kontakt bezośredni.
Kandydoza prz. pok., ukł.odd., uogólniona, OUN, ran oparz., ran chirurgicznych.
Aspergillus fumigatus
Grzyb pleśniowy występuje w glebie, roślinach, ścianach, kurzu, mat. budowl.
Przenoszone droga powietrzną, skażone owoce, ubrania.
Aspergiloza zatok przynosowych,OUN, wsierdzia i serca, skóry, rozsiana, postać alergiczna.
Filtr HEPA stosować
POSTACIE KLINICZNE ZAKAŻEŃ SZPIT.
1. ZUM
Mech. obronne, anatomia k im., profilaktyka.
2. PNEU (d. dd.)
Czynniki ryzyka, profilaktyka.
3. ZMO
Objawy miejscowe, uogólnione, podział na: powierzchniowe, głębokie, narządowe.
Czynniki powstania zakażenia: przedop., około i po.
Profilaktyka przed, około i pooperacyjna
4. KREW
Najczęściej dochodzi do sepsy 50%.
Profilaktyka.
Zapobieganie i zwalczanie zakażeń szpitalnych:
1. Likwidacja i unieszkodliwienie źródła zakażenia.
Pobieranie materiału do badań bakteriologicznych.
KREW - wskazania do posiewu, czas pobierania, transport, interpret. wników, popełniane błędy.
2. Przerwanie dróg szerzenia zakażeń sz.
3. Profilaktyczne uodparnianie.
ZASADY IZOLACJI PACJENTÓW
Cele, izolacja, kwarantanna.
Zasady i warunki izolacji, wymogi pomieszczeń.
Izolacja przymusowa, standardowa, zależna od dróg szerzenia zakażeń.
Izolacja pow-kropelkowa, pow-pyłowa, kontaktowa, ochronna, noworodków.
Przerywanie dróg szerzenia się zakażeń:
Antyseptyka skóry rąk, flora stała i przejściowa, zasady, technika.
Socjalne, higieniczne i chirurgiczne mycie rąk.
Dezynfekcja powierzchni, mycie, dobór preparatów, zasady bezpiecznego stosowania preparatów, przechowywanie prep. przygotowywanie roztworów.
Zasady prawidłowej sterylizacji:
Definicja, dezynfekcja, mycie i suszenie, sterylizacja, magazynowanie.
Zasady magazynowania.
Kontrola procesu sterylizacji: wskaźniki fizyczne, biologiczne, chemiczne (wsk. Chem., sprawdziany ster.). Częstość kontroli.
ORGANIZACJA SYSTEMU UTRZYMANIA CZYSTOŚCI W SZPITALU
Obszary i strefy:
1. Medyczny:
- strefa 1 ogólnej czystości (sale ch.);
- strefa 2 ciągłej czystości (magazyny);
- strefa 3 czystości zmiennej (bloki op., sale zabiegowe);
- strefa 4 ciągłego skażenia (wc, brudownik).
2. Techniczny.
3. Administracyjno-gospodarczy.
Systemy utrzymania czystości w szpitalu
Postępowanie z bielizną szpit.:
Skład bielizny szp., poziom skażenia, postępowanie z b. czystą., z b. brudną i skażoną.
Pralnia szpitalna:
Układ pralni:
1. Dział pralni z dezynfekcją.
.2 Dział dezynfekcji.
3. Dział chem. czyszczenia.
4. Dział sterylizacji.
Strefa brudna i czysta.
Postępowanie z odpadami medycznymi:
Odpady niebezpieczne.
Odpady komunalne.
Zasady postępowania z odpadami:
7 zasad, transport wew., magazynowanie, unieszkodliwianie.
Monitorowanie higieny szpitalnej:
Protokół kontroli, kontrola personelu, badanie w kierunku nosicielstwa S. aureus, kontrola higieny rąk personelu, częstości mycia rąk, sprawdzian techniki mycia rąk, kontrola skuteczności mycia rąk, kontrola środ. Szpital.
Ocena mikrobiologicznej czystości powietrza:
1. Swobodnej sedymentacji.
2. Zderzeniowa.
Klasy czystości:
1. do 70 kom/m³, sale oper. Wysokoaseptyczne.
2. do 300, bloki oper., OIOM, oddz. Noworodków, gabinety zabiegowe.
3. do 700, sale chorych, centralna sterylizatornia - część brudna.
Powierzchnie suche:
1. Metoda odcisków.
2. Metoda wypłukiwań.
Niski poziom ryzyka zakażenia do 10 kom/100 cm², średni, wysoki, bardzo wysoki.
Procedury higieniczne - wytyczne i zalecenia.
Postępowanie w przypadku wystąpienia szpitalnych ognisk epidemicznych:
7 zasad postępowania.
Identyfikacja ogniska epidemicznego:
1. Na poziomie lab.
2. Na poz. Oddziału.
Zebranie inf. O zaistniałych przypadkach zachorowań.
Wprowadzenie zasad postępowania ograniczającego występowanie zakażeń.
Przeprowadzenie dochodzenia epidemiologicznego.
Opracowanie danych i sformułowanie wniosków.
Monitorowanie oddziału po zakończeniu epidemii.
Monitorowanie zakażeń szpitalnych:
Rejestracja zakażeń:
1. System bierny.
2. System czynny.
Obowiązujące raporty i tryb ich przekazywania.
Ocena ryzyka występowanie zakażeń szpitalnych.
Chorobowość
Zachorowalność
Gęstość zachorowań.
Miary ryzyka: ryzyko względne i iloraz szans.