Surowce na świecie. Wskaźniki cen surowców. Produkcja energii, Geografia społeczno-ekonomiczna


GEOGRAFIA GOSPODARCZA Wykład 5 z 04.05.2002r.

SUROWCE NA ŚWIECIE

Podział źródeł energii

• źródła odnawialne

۷ źródła nieograniczone

- energia słoneczna

- energia wiatru

- energia wód lądowych

- energia wód morskich.

- energia geotermiczna

۷ źródła ograniczone

- paliwa roślinne (drewno, odpady drzewne, kaczany kukurydzy, odpady trzciny cukrowej i ryżu)

- sita mięśni ludzkich i zwierząt paliwa zwierzęce (nawóz)

• źródła nieodnawialne

۷ minerały kopalne

- stałe (węgiel kamienny i brunatny, torf)

- płynne (ropa naftowa)

- gazowe (gazy naturalne, gaz ziemny, metan kopalniany)

łupki i piaski bitumiczne ^

۷ pierwiastki rozszczepialne (uran, tor)

Surowce odnawialne są to takie, które się systematycznie odnawiają tak jak energia

słoneczna, energia wiatru, energia wody, pływów morskich, energia geotermiczna. Po za tym

jest to energia, która jest łatwo wytwarzana np.: energia czerpana z różnego rodzaju nawozów

naturalnych.

Surowce nieodnawialne są to różnego rodzaju paliwa stałe, surowce stałe np.: węgiel

kamienny i brunatny. Te surowce mogą również występować w postaci płynnej np.: ropa

naftowa lub gazowej np.: gaz ziemny. Ropa naftowa nie zawsze występuje w postaci ciekłej,

może również występować w postaci łupków lub piasku bitumicznego.

Na jak długo wystarczy surowców.


SUROWIEC

Jednostki miary

Zasoby

Wydobycie roczne

Ropa naftowa

Gaz ziemny

Węgiel kamienny

Węgiel brunatny

Uran

Żelazo

Boksyt

Miedź

Srebro

mld.t.

tyś. km3

mld. T

mld.t

tyś.t

mld/t

mln.t

mln.t

tyś.t

140

141

1092

741

3644

270

28000

630

420

3,1

2,4

3,8

1,0

33,7

1,1

124,0

11,0

15,0

Podane w tabeli roczne wydobycie (roczna eksploatacja) może się zmieniać z różnych powodów. Mogą być wprowadzane coraz to nowsze rozwiązania technologiczne, które pozwolą na oszczędności w toku produkcji. Mogą się pojawić inne surowce, które częściowo zastąpią te standardowe.

Przy rocznym wydobyciu takim jakie pokazano w tabeli, poszczególnych surowców wystarczy na:


• ropy naftowej wystarczy na niespełna na 50 lat - oznacza to, że jest to surowiec, który będzie musiał być zastąpiony innym surowcem

• gazu ziemnego - na 50 lat

• węgla kamiennego wystarczy na ponad 300 lat

• węgla brunatnego wystarczy na ponad 700 lat

• pierwiastki rozszczepialne ~ wystarczy ich na dłuższy okres czasu. Z tego powodu uważa się, że będą stanowiły podstawę pozyskiwania energii

Wskaźniki zmiany cen światowych wybranych surowców.

Relatywnie ceny surowców maleją.

Nie dotyczy to ropy naftowej. Ceny ropy naftowej systematycznie rosną.

Ropa naftowa ma na świecie specjalną pozycję. Mówi się o niej, że jest to surowiec służący nie

tylko do pozyskiwania energii, ale przede wszystkim jest wykorzystywany w przemyśle

chemicznym. Polityka światowa zmierza ku temu aby ograniczyć zużycie ropy naftowej jako

surowca energetycznego, między innymi dlatego, że jest jej mało.

Poza tym mówi się o tym surowcu, że jest on cenotwórczy. Ropa naftowa wchodzi w skład każdej ceny,

Ropa naftowa ma również ogromne znaczenie na arenie politycznej. Wiele wojen spowodowanych było ograniczonym dostępem do ropy naftowej. Największe zmiany na arenie politycznej związane z ropą naftową nastąpiły w 1973 roku zaraz po „Wojnie Sądnego Dnia" na Bliskim Wschodzie pomiędzy krajami arabskimi a Izraelem. Wojna ta miała bardzo duże konsekwencje w życiu politycznym i gospodarczym świata zwłaszcza w krajach wysokorozwiniętych. Do tej wojny ropa naftowa była na świecie powszechnie dostępna. Była eksploatowana przede wszystkim przez firmy amerykańskie i Europy Zachodniej. Natomiast w tej wojnie wszystkie kraje, które poparły Izrael, zostały odcięte od ropy naftowej. Spowodowało to niesamowity wzrost cen ropy naftowej w przeciągu jednego roku. Oprócz wzrostu cen ropy naftowej nastąpiły inne reperkusje:

* rozwinęła się nauka na potrzeby technologii. Przeznaczono ogromne środki na

opracowanie technologii oszczędzania energii. W ciągu pierwszego roku zaoszczędzono

ropę naftową w 10%.

* sięgnięto po ropę, która do tej pory nie była eksploatowana ze względu na trudne warunki

eksploatacji np.: na Alaska, gdzie temperatura sięga - 60° C i jest wieczny śnieg, a poza

tym trudne i kosztowne warunki transportu.

* zaczęto eksploatować ropę naftową na obszarze Wenezueli, która jest bardzo

zanieczyszczona

* zaczęto poszukiwać ropy tam, gdzie podejrzewano, że ona się znajduje, czyli w dnie

oceanicznym.

* Zaczęto wydobywać ropę z dna Morza Północnego - Norwegia i Wielka

Brytania, Holandia, Niemcy, Dania. • zaczęto eksploatację w okolicach Morza Kaspijskiego. Sytuacja polityczna jest tu niepewna i toczą się wojny.

Niektórzy twierdzą, że kryzys z 1973 stał się przyczyną największego postępu technologicznego w KX wieku. Zmusił on do tego, żeby się podjąć pewnych działań kosztownych ale kładących nacisk przede wszystkim na rozwój nauki i stworzenie nowych technologii.

Zużycie energii pierwotnej na świecie,

Rok

Węgiel kamienny

I brunatny

Ropa naftowa

Gaz ziemny

Energia wód

Energia jądrowa

Źródła alternatywne

1937

1955

1962

1975

1985

1994

71,0

52,0

46,2

29,6

23,6

25,4

17,1

32,0

33,1

46,7

44,3

39,3

6,0

11,0

15,1

17,1

16,8

21,8

5,9

4,9

4,9

5,2

4,9

6,9

0

b.d

1,0

0,7

4,6

6,4

0

0

0

0,7

b.d

0,7

Węgiel kamienny i brunatny - w l połowie XX wieku była dominacja węgla kamiennego. Teraz mamy tendencję systematycznie malejącą. W chwili obecnej pozycja węgla jest silna - 25,4% i uważa się że nie będzie się zmniejszać. Że węgiel osiągnął już pewien pułap i tak już pozostanie. Dlatego ze:

" występuje w wielu krajach

" jest wysokokaloryczny

• jest go dużo i wystarczy na długo i nie muszą być wprowadzone czynniki zmniejszające

jego eksploatację. Węgiel jest także surowcem przemysłu chemicznego.

Ropa naftowa - pierwsza sztolnia, w której wydobyto ropę naftową powstała w połowie IX wieku w Bóbrce. Ranga ropy była szczególnie wysoka w latach 70-tych, Jej znaczenie jako surowca energetycznego maleje. Ponieważ jest jej mało i jest wykorzystywana przede wszystkim jako surowiec dla przemysłu chemicznego. To, że ranga ropy maleje spowodowała również wojna Jon Kipur.

Gaz ziemny - może występować jako surowiec samodzielny, a także może występować z ropą naftową. Gaz ziemny uzyskał wysoką rangę stosunkowo niedawno - w drugiej połowie XX wieku. Wcześniej gaz ziemny przeszkadzał, dlatego go spalano lub też z powrotem wtłaczano do ziemi, żeby zwiększyć ciśnienie ropy naftowej, żeby łatwiej wypływała na powierzchnię.

Gaz opłaci się przesyłać gazociągami. Ale na E31iskim Wschodzie, gdzie są największe pokłady gazu nie było gazociągów. Powstały one dopiero niedawno. Wcześniej gaz przewożono statkami i było to nieopłacalne, ponieważ gaz musiał być przewożony w postaci skroplonej w temperaturze -170 stopni.

Kiedy okazało się, że gaz jest łatwy w transporcie (gazociągi) i że znacznie mniej zanieczyszcza środowisko niż ropa naftowa ranga gazu systematycznie rośnie.

Energia wodna - ten rodzaj energii produkuje się głównie z górskich rzek. W tym celu buduje się różnego rodzaje elektrownie. Najbardziej opłacalne są elektrownie przepływowe, w których wykorzystuje się energię wody płynącej. W Polsce mamy wiele elektrowni, ale jest jeden mankament, są one daleko od okręgów przemysłowych. W związku z tym energię należy przekazywać na znaczne odległości - jest to nieopłacalne. Dlatego też w Polsce i wielu innych państwach energia wodna wykorzystywana jest na potrzeby miejscowe, a znacznie rzadziej na potrzebny dużych okręgów.

Oprócz elektrowni przepływowych mamy elektrownie przepływowo - szczytowe. Są one na mniejszych rzekach. Woda jest kumulowana nocną porą, po to, żeby w ciągu dnia można było ją lepiej wykorzystać, bo będzie jej większy spadek.

Mamy jeszcze elektrownie szczytowo - pompowe, czyli takie elektrownie, które zużywają więcej energii niż produkują np.: Żarnowiec. Problem polega na tym, że Okręg Gdański potrzebuje dużych ilości energii. Przeprowadzano tam rachunek ekonomiczny, z którego wynikało, że najbardziej opłaca się nie sprowadzać energię, tylko ją wytwarzać na miejscu w elektrowniach szczytowo - pompowych. Wykorzystano do tego jezioro Żarnowieckie. Z tego jeziora nocną porą przepompowywana jest woda do górnego zbiornika - sztucznego, a w dzień spuszczana w dół do naturalnego zbiornika.

Największą elektrownią wodną jest Itaipu na Paranie. W chwili obecnej największą budowaną elektrownią jest trzy przełomy na rzece Jangcy.

Energia pływów morskich - przypływy i odpływy. Największe pływy morskie są w Zatoce Fundy na wybrzeżu Kanady ~ dochodzą do 20 metrów. Można tam budować tego typu elektrownie, ale jest to bardzo kosztowne i musi być odpowiednie nadbrzeże. Można je również budować w przewężeniach zatok. Ale te elektrownie są nieopłacalne.

Energia jądrowa - można o niej mówić od lat 50-tych. Takich elektrowni jest na świecie 500. Polska należy do nielicznych, w których nie wykorzystywana jest ta energia.

W takich elektrowniach wykorzystuje się uran i tor. Uran jest pierwiastkiem powszechnie występującym na świecie.

Inne źródła energii - energia słoneczna i energia wiatru.

Energia słoneczna - energia ta może być wykorzystywana, ale na niewielką skalę - na potrzeby domostw, wiosek, czy małych zakładów produkcyjnych. Takich elektrowni jest mało. Powstają tyko i wyłącznie w krajach bardzo bogatych np.; na Bliskim Wschodzie. Budowane są w celu odsalania wody morskiej na potrzeby rolnictwa i przemysłu. W Europie jest taka elektrownia w Pirenejach.

Energia wiatru - elektrowni wykorzystujących tę energię jest coraz więcej, ale wiatraki są bardzo kosztowne, gdyż w środku znajduje się bardzo skomplikowane urządzenie elektryczne Takich elektrowni jest dużo nad Bałtykiem, ponieważ muszą się one znajdować na obszarach gdzie są silne i wiejące w jednym kierunku wiatry. Problemem jest to, że kiedy wiatraków jest wiele na niewielkim obszarze stają się one uciążliwe dla środowiska. Uciekają stamtąd zwierzęta, z powodu hałasu i wibracji.

Ropa naftowa. Złoża ropy występują w wielu miejscach na świecie:

" największe - nad Zatoką Perską

" okolice Morza Kaspijskiego

" Wenezuela - są to złoża ropy trudno osiągalnej

" Stany Zjednoczone: Teksas, Luizjana, Alaska

" Indonezja

• Afryka nad Zatoką Gwinejską " Morze Północne

Główni producenci ropy naftowej:

" Arabia Saudyjska

" Stany Zjednoczone

" Rosja

" państwa Zatoki Perskiej

" państwa Europy Północnej: Norwegia, Wielka Brytania

" Wenezuela

- W Afryce: Nigeria, Algier

Eksporterzy ropy naftowej (kraje slaborozwinięte):

- Bliski Wschód

• kraje znajdujące się nad Morzem Kaspijskim

Importerzy ropy naftowej (kraje wysokorozwinięte):

" Stany Zjednoczone - mają tak olbrzymie potrzeby, że chociaż są na drugim miejscu pod

względem produkcji ropy, to również są największym jej importerem. " Japonia " Niemcy

Gaz ziemny:

Zasoby:

" Bliski Wschód

" Europa Wschodnia

Producenci:

" Rosja " Kanada

" republiki proradzieckie

Zużycie:

" kraje wysokorozwinięte - muszą one gaz importować. Np.: Stany Zjednoczone

Najwięksi producenci uranu:

" Kanada-33%

• Rosja

" Australia

Producenci węgla kamiennego:

" Chiny - mają największe jego zasoby

• USA

• Indie

• RPA

• Australia

* Polska

Producenci węgła brunatnego:

" Niemcy

• Czechy

" Rosja

" Stany Zjednoczone

Torf:

Jest go bardzo dużo. Wydobywa się go w małym zakresie ma Polska.

Produkcja energii elektrycznej,

Kraje

Energia elektryczna z elektrowni

cieplnych

wodnych

jądrowych

niekonwencjonalnych

Świat

Arabia Saudyjska

Belgia

Brazylia

Chiny

Dania

Francja

Holandia

Japonia

Niemcy

Norwegia

Polska

Rosja

USA

Szwajcaria

Szwecja

63,2

100,0

41,7

4,4

93,0

97,2

8,7

94,6

61,5

66,2

0,7

97,1

68,1

65,5

3,9

9,8

19,0

-

0,3

92,1

6,0

0,1

12,9

0,4

8,3

3,5

99,3

2,9

19,0

9,6

52,8

17,5

17,4

-

37,9

0,8

1,0

-

78,3

4,9

29,8

29,8

-

-

13,8

18,6

49,3

52,5

0,4

-

0,1

2,7

-

2,7

0,1

0,4

0,4

0,5

-

-

0,1

6,3

-

0,3




Wielkość produkcji odzwierciedla nam potencjał gospodarczy kraju. Ale wtedy, kiedy zaczął się tworzyć ten wielki potencjał gospodarczy, to wówczas produkcja energii była znacznie szybsza niż następował wzrost produkcji przemysłowej. Tak się działo na początku rozwoju przemysłu, bo nie istniała infrastruktura, nie było dróg. W efekcie produkcja energii musiała być znacznie wyższa niż sama produkcja przemysłowa. W chwili obecnej tak się dziej w krajach staborozwiniętych. Natomiast w krajach wysokorozwiniętych jest odwrotnie. Produkcja przemysłowa przewyższa produkcję energii. Dzieję się tak dlatego, że jest to nowoczesna produkcja, w której się nie zużywa tak duże ilości energii jak kiedyś.

Energia elektryczna powstaje w;

" elektrowniach cieplnych, czyli takich gdzie wykorzystywany jest węgiel, ropa naftowa,

gaz ziemny, czy węgiel brunatny. Z tych elektrowni pochodzi 63% produkcji energii. " elektrowniach wodnych - 19% " elektrowniach jądrowych - 17% " inne źródła - niewiele

Produkcja energii w różnych państwach:

" Arabia Saudyjska - 100% energii powstaje w elektrowniach cieplnych na ropę naftową " Brazylia - dominuje energia pozyskiwana w elektrowniach wodnych, Jest tu największa

elektrownia wodna Itaipu na Paranie " Dania - elektrownie cieplne na ropę naftową

• Holandia - elektrownie cieplne na ropę naftową

" Japonia - elektrownie cieplne na ropę naftową. Ropę, jest tu sprowadzana.

" Niemcy - elektrownie cieplne na węgiel kamienny i brunatny

• Polska - elektrownie cieplne na węgiel kamienny i brunatny " Rosja - duży udział elektrowni cieplnych " USA - duży udział elektrowni cieplnych

" Norwegia - prawie cała energia pochodzi z wody. Woda Jest pozyskiwana z lodowców, które znajdują się na szczytach górskich.

• Francja - głównie energia jądrowa " Szwajcaria - głównie energia jądrowa

Najwięksi producenci energii na świecie (kraje wysokorozwinięte):

• Stany Zjednoczone " Japonia

Największa produkcja energii w przeliczeniu na 1 mieszkańca:

* Norwegia

• Islandia



3





Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Procesy osadnicze na świecie i w Polsce, Geografia społeczno-ekonomiczna
Obliczanie wskaźnika cen towarów i usług konsumpcyjnych, Ogrodnictwo, Semestr V, Ekonomika, Ekonomik
Surowce mineralne na swiecie i ich wykorzystanie, Ochrona Środowiska, Geologia
SUROWCE METALICZNE W POLSCE I NA ŚWIECIE W UJĘCIU EKONOMICZNYM, NAUKA, WIEDZA
okręgi przemysłowe i surowcowe na swiecie (10 str), Ekonomia, ekonomia
Projekt surowce mineralne w Polsce i na świecie
Tworzywa na formy, MASY FORMIERSKIE, MASY FORMIERSKIE-są to wszystkie materiały, surowce i produkty,
PRODUKCJA ZBÓZ NA SWIECIE
TCH SUROWCE I NOŚNIKI ENERGII
jakoś surowców i produktów spożywczych - Deryło, Nauka, ściagi dla studentów turystyki i rekreacji ;
Towary - Test, test wersja A, Test zaliczeniowy z Towaroznawstwo surowców i produktów przemysłu spoż
Najlepsze firmy na Świecie produkujące meble tapicerowane
surowce produkcjabiogazu
,Technologia chemiczna – surowce i nośniki energii L,Charakterystyka rop naftowych

więcej podobnych podstron