Planowanie przestrzenne jest to świadome i celowe kształtowanie środowiska pod kątem potrzeb człowieka, przyjmując ład przestrzenny i zrównoważony rozwój za podstawę tych działań. Ład przestrzenny to takie ukształtowanie przestrzeni, które tworzy harmonijną całość oraz uwzględnia oraz uwzględnia wszelkie uwarunkowania i wymagania funkcjonalne społeczno - gospodarcze, środowiskowe, kulturowe oraz kompozycyjno-estetyczne. Planowanie przestrzenne składa się z II części (część I graficzna, część II teoretyczna
Celem planowania przestrzennego jest kompleksowe kształtowanie zagospodarowania przestrzennego kraju, regionu, miast i wsi w sposób zapewniający warunki do poprawy jakości życia człowieka, zachowania równowagi przyrodniczej, ochrony dóbr kultury, zwiększenie efektywności gospodarczych.
Cechy planowania - 1)perspektywiczność planowania- plany sporządza się na określony czas np. 5 lat to jest wizja na lata jest to horyzont czasowy bliżej nieokreślony do 20lat oznacza szacunek dla przestrzeni co oznacza szacunek dal przyszłych pokoleń. 2) proces ciągły- ocena stanu zagospodarowania , inwentaryzacje w terenie, przeprowadzanie szeregu analiz badań studiów , demografia, opracowanie planu zagospodarowania, wydawanie lokalizacji , kontrola planu jak on się sprawdza co 4 lata 3) planowanie kompleksowe- bo obejmuje planowanie w przestrzeni , planowanie społeczne, planowanie techniczno - technologiczne, planowanie gospodarcze. 4) planowanie jest dziedziną interdyscyplinarną-korzysta z różnych innych nauk nauki o ziemi geodezja, kartografia, fizyka ziemi , fizyka atmosfery, geografia. nauki biologiczne ekologia, nauki ekonomiczne demografia, ekonomia, socjologia nauki prawne, nauki techniczne urbanistyka, architektura inżynieria wodna i sanitarna, inżynieria ruchu, inżynieria środowiska
Geneza - planowania przestrzennego 1) nurt architektoniczny, 2) nurt ekonomiczny (zagospod. Miasta, regionu, powiatu, kraju)
Podstawa prawna planowania przestrzennego - Planowanie gospodarcze jest ściśle związane
z branżami , z resortami , podstawa prawna- ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z dnia 10 maja 2003 r.), ustwa wielokrotnie była zmieniana.
Co określa ustawa o planowaniu przestrzennym 1) Zasady kształtowania polityki przestrzennej przez jednostki samorządu terytorialnego i organy administracji rządowej. 2) Zakres i sposoby postępowania w sprawach przeznaczania terenów na określone cele oraz ustalania zasad ich zagospodarowania i zabudowy.
Co przyjmuję się za podstawę działań ustawy? - Ład przestrzenny i zrównoważony rozwój.
W planowaniu przestrzennym uwzględnia się - 1) Wymagania ładu przestrzennego, 2) Walory architektoniczne,3) Wymagania ochrony środowiska , 4) Wymagania ochrony dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej, 5) Wymagania ochrony zdrowia oraz bezpieczeństwa ludzi i mienia, 6) Walory ekonomiczne przestrzeni, 7) Prawo własności, 8) Potrzeby interesu publicznego.
Kształtowanie i prowadzenie polityki przestrzennej należy do zadań : Rady Ministrów, samorządu województwa, samorządu powiatu, samorządu gminy.
Koncepcja przestrzennego zagospodarowania: 1) określenie uwarunkowań i kierunku zrównoważonego rozwoju, 2) musza być przedstawione zagadnienia ochrony zabytków, 3) infrastruktura społeczna w znaczeniu i międzynarodowym 4) obiekty inf. Technicznej i transportowej jako strategiczne zasoby wodne o znaczeniu krajowym i międzynarodowym 5) obszary problemowe
Plan zagospodarowania przestrzennego województwa (np. na przykładzie woj. Mazowieckiego, uwarunkowania zewnętrzne i wewnętrzne, procedury formalno-prawne itp.)
Jest integralnie związany za strategią rozwoju województwa kreującą kierunki rozwoju województwa. Są aktami planowania ogólnego , wpływają na rozwój przestrzenny i gospodarczy województwa w szerokim zakresie. Obok nich funkcjonują w województwie akty planowania specjalistycznego (koncepcje i programy) one tez nie mają charakteru aktów powszechnie obowiązujących w stosunkach wewn. administracji publicznej wiążą dopiero do przeniesienia ich do planu zagospodarowania województwa. Plan województwa jest aktem kierownictwa wewnętrznego uwzględnionego przez gminę przy sporządzaniu studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy. Plan województwa nie może stanowić podstawy prawnej jakichkolwiek decyzji administracyjnych w szczególności ustalających warunki zabudowy i zagospodarowania terenu nawet największych inwestycji. . Plan województwa określa zasady struktury przestrzennej m. in : infrastrukture techniczną , obszary chronione. Plan zagospodarowania przestrzennego sporządza się w granicach administracyjnych województwa uwzględnia się w nim ustalenia strategii rozwoju a w szczególności określa się : sieć osadniczą wraz z powiązaniami komunikacyjnymi i infrastrukturalnymi , system obszarów chronionych , ochrony uzdrowiskowej , dziedzictwa kulturowego, rozmieszczenie inwestycji celu publicznego o znaczeniu ponad lokalnym, obszary problemowe wraz z zasadami ich zagospodarowania oraz obszary metropolitalne , obszary wsparcia, obszary narażone na niebezpieczeństwo powodzi. W planie województwa muszą być uwzględnione granice terenów zamkniętych i ich strefy ochronnych, obszary udokumentowania złóż , uwzględnia się programy rządowe, ustalenia koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju. Ustalenia planu województwa wprowadza się do planu miejscowego po uprzednim uzgodnieniu terminu realizacji inwestycji celu publicznego po uprzednim uzgodnieniu o znaczeniu ponad lokalowym . Uzgodnienia przeprowadza marszałek województwa z wójtem, burmistrzem, prezydentem.
Plan województwa określa uwarunkowania , cele i kierunki polityki przestrzennej państwa na obszarze województwa a więc jest uszczegółowieniem koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju. Służy sporządzaniu wojewódzkich programów zadań rządowych , które stanowią realizację celów nakreślonych w nim. Jest instrumentem koordynacji programów rządowych opracowanych przez organy centralne z planami wojewódzkimi dla osiągnięcia spójności rozwiązań. Jest zapisem celów i kierunków polityki przestrzennej państwa w obszarze województwa wymagającym uwzględnienia studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin.
Cel planu zagospodarowania wojew. Określenie polityki przestrzennej polegającej na ustaleniu zasad organizacji struktury przestrzennej województwa w zakresie: 1)podstawowych elementów sieci osadniczej; 2) rozmieszczenia infrastruktury technicznej i społecznej; 3) wymagań dotyczących ochrony środowiska przyrodniczego i kulturowego Polityka przestrzenna Świadoma działalność władz samorządu wojewódzkiego zmierzająca do wykorzystania zróżnicowanych cech przestrzeni województwa w sposób zapewniający osiąganie strategicznych celów rozwoju. Zasady sporządzania planu 1) uspołecznienie; 2) partycypacja- uwzg. W planie propozycji i stanowisk wymaganych przez inne podmioty publiczne gospodarki przestrzennej; 4) weryfikacja hipotez- przeprowadzanie konsultacji społecznych i dyskusji środowiskowych na etapie wstępnej koncepcji planu
Treść planu przestrzennego wojew.1)uwarunkowania rozwoju zewnętrzne i wewnętrzne; 2)cele planu; 3)kierunki zagospodarowania przestrzennego; 4)uwarunkowania realizacje planu.
Planowanie przestrzenne na poziomie Gminy (w tym studium i kierunki zagospodarowania przestrzennego, różnice Studium a plan przestrzenny, procedury formalno, prawne, uspołecznienie) zagospodarowania przestrzennego gminy", określane często krócej jako: „Studium gminy". Opory gmin wynikają z różnych przyczyn: że zapis ustawy jest zbyt ogólnikowy, a idea nowa, /e dokument nie ma odpowiedniej rangi formalnej, wobec czego można by się bez niego obejść itd. Mimo tej często, choć nie zawsze, zasadnej krytyki, sens studium jest oczywisty: jest to dokument niewątpliwie potrzebny. W myśl ustawy ma być to bowiem zapis kompleksowej polityki przestrzennej gminy, do pewnego stopnia też strategii jej rozwoju, podstawa dalszego procesu planistycznego i, w konsekwencji, decyzji przestrzennych. Polityki przy tym zgodnej z polityką przestrzenną regionu - województwa, dotyczącej gminy, z uwarunkowaniami przyrodniczymi i kulturowymi środowiska, z warunkami społeczno-gospodarczy mi i technicznymi rozwoju. Uchwalenie takiego dokumentu przez rade gminy, po uprzednim jego zaopiniowaniu przez zainteresowane organy i instytucje, jest istotnym aktem społecznej zgody na zaproponowaną politykę rozwoju skoordynowanego -zrównoważonego.
Przedmiot studium stanowią:
1.Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego obejmujące:
• Stan, funkcjonowanie i zagrożenia środowiska przyrodniczego gminy.
Wszelkie działania gospodarcze, przestrzenne i z zakresu ochrony środowiska winny być realizowane z uwzględnieniem prawidłowości funkcjonowania ekosystemów. Do istotnych zadań należy likwidacja lub ograniczenie źródeł zagrożeń środowiska. Wymaga to dostosowania struktury i poziomu produkcji do warunków i zasobów środowiska przyrodniczego, wprowadzenia rachunku ekonomicznego uwzględniającego koszty likwidacji zniszczeń i zagrożeń środowiska. Nowe technologie winny być dostosowane do prawidłowego funkcjonowania ekosystemów.
W planowaniu przestrzennym wymagane jest uwzględnienie wymogów równowagi ekologicznej pomiędzy elementami naturalnymi i antropogennymi. Zasadą obligatoryjnej strategii ochrony środowiska winien stanowić system ekonomiczno-społeczny, polegający na zasadzie pełnej równości i odpowiedzialności sprawców zagrożeń z obowiązkiem rewaloryzacji szkód bezpośrednich i pośrednich. Warunkiem osiągnięcia celów strategii
ochrony zasobów przyrody jest m.in. ograniczenie zanieczyszczeń i degradacji zasobów wód podziemnych i powierzchniowych
• Stan i funkcjonowanie środowiska kulturowego objętego ochroną prawną lub wymagającego ochrony. Wymienione obiekty zazwyczaj w znaczący sposób podnoszą wartość turystyczno - rekreacyjną gminy.
• Potencjał demograficzny, jego struktura i tendencje zmian.
• Warunki zamieszkiwania ludności, stan zasobów, tendencje zmian,
• Wyposażenie gminy w urządzenia infrastruktury społecznej komunalnej i innej - stan, wykorzystanie.
• Potencjał gospodarczy w tym: produkcyjno - usługowy, rolniczy, leśny oraz turystyczno - wypoczynkowy.
• Struktura funkcjonalno - przestrzenną obszaru gminy i sieci osadniczej - stan, tendencje i możliwości przekształceń.
Polityka przestrzenna gminy jest działaniem samorządu terytorialnego w celu świadomego kształtowania struktury przestrzennych zgodnie z przejętą strategią rozwoju. Dotyczy to m.in. zasad rozbudowy lub przebudowy układu osadniczego oraz systemów infrastruktury technicznej, skali rozbudowy poszczególnych jednostek osadniczych, przestrzennego rozmieszczania elementów infrastruktury skupisk pozarolniczych miejsc pracy.
• Wyposażenie w urządzenia komunikacji; układ drogowo - uliczny i urządzenia obsługi - stan i problemy.
• Wyposażenie w infrastrukturę techniczną; wodociągową, kanalizacyjną, elektroenergetyczną, gazowniczą, ciepłowniczą, telekomunikacyjną i utylizacji odpadów stałych
Uchwała Gminy w odniesieniu do planu przestrzennego zagospodarowania - co zawiera i jakie są dalsze działania
Uchwała zawiera: 1)przepisy ogólne; 2) ustalenia dla całego terenu objętego planem; 3)przepisy końcowe. Rada gminy podejmuje uchwałę o przystąpieniu do planu 2.Wójt, burmistrz albo prezydent miasta ogłasza o przystąpieniu do planu (21 dni na składanie wniosków) 3.Zawiadamia na piśmie instytucje i organy właściwe do uzgadniania i opiniowania planu (21 dni na składanie wniosków) 4.Rozpatruje wnioski w ciągu 21 dni 5.Sporządza projekt planu wraz z prognozą oddz. na środow 6.Sporządza prognozę skutków finansowych uchwalenia planu 7.Uzyskuje opinie: KUA, wójtów gmin sąsiadujących 8.Uzgadnia projekt planu z: wojewodą, zarządem województwa, właśc. Wojew. Konserwatorem zabytków, organami właściwymi do uzgadniania, zarządcą drogi, organami wojskowymi, ochrony pogranicza, oraz bezpieczeństwa państwa (policją zarządzaniem kryzysowym), organami wojskowymi, organami nadzoru górniczego, i in. w zależności od istoty planu 9.Uzyskuje zgodę na zmianę przeznaczenia gruntów rolnych i leśnych 10.Wprowadza zmiany wynikające z uzgodnień i opinii 11.Ogłasza o wyłożeniu planu do publicz. wglądu (na 7 dni przed terminem) na 21 dni i organizuje publiczną dyskusję + 14 dni na złożenie uwag 12.Rozpatruje uwagi 13.(termin 21 dni)Wprowadza zmiany wynikające z uwag ewentualnie ponawia uzgodnienia i opinie 14.Przedstawia radzie gminy proj. planu wraz z nieuwzględnionymi uwagami 15.Rada Gminy uchwala plan - 7 dni wcześniej ogłasza, Wojewoda - uchwałę w Dz. U. Woj. 30 dni od ogłoszenia plan uzyskuje moc powsz. obowiązującą.
System opracowań środowiskowych w planowaniu przestrzennym - ekofizjografia, prognoza.
Rola opracowań ekofizjograficznych w procesie planowania została wyraźnie wzmocniona przez uregulowania prawne. Opracowanie ekofizjograficzne składa się z części opisowej oraz części kartograficznej (mapa na której jest ona sporządzana pochodzi z państwowych zasobów geodezyjnych i kartograficznych i jest poświadczona za zgodność z oryginałem). W opracowaniu wzięto pod uwagę istniejący sposób zagospodarowania terenu, objętego uchwałą o przystąpieniu do sporządzenia zmiany planu oraz zagospodarowanie terenów sąsiednich. ozpoznanie i charakterystyka stanu oraz funkcjonowania środowiska
• określenie i analiza uwarunkowań ekofizjograficznych na podstawie danych archiwalnych i prac terenowych
• określenie przyrodniczych predyspozycji terenu do kształtowania struktur funkcjonalno-przestrzennych
• analiza uwarunkowań prawnych
• ocena istniejących form ochrony przyrody i środowiska oraz postulowanych terenów i obiektów wymagających ochrony
• profesjonalne opracowanie kartograficzne w systemie GIS
Prognoza
Opracowana prognoza ma wykazą, czy przyjęte w projekcie planu
zagospodarowania przestrzennego rozwiązania niezbędne dla zapobiegania powstawaniu zagrożeń środowiska, spełniają swoją rolę oraz w jakim stopniu
warunki realizacji ustaleń planu mogą oddziaływać na środowisko. Zgodnie z
zapisami ustawowymi rolą prognozy nie jest ocena przyjętych w planie rozwiązań
planistycznych, lecz sprawdzenie czy w rozwiązaniach zabezpieczony został we
właściwy sposób interes środowiska przyrodniczego i kulturowego.