Instrumenty realizacji polityki pieniężnej

1. Polityka stóp procentowych.

Realizuje ją Rada Polityki Pieniężnej (10 osób z przewodniczącym prezesem NBP. Przy głosowaniu 5 na 5 przeważa głos prezesa NBP). RPP ustala 4 podstawowe stopy %-owe:

1. Stopa referencyjna - określa minimalną rentowność podstawowych operacji otwartego rynku prowadzonych przez NBP. Dotyczy operacji 7 dniowymi bonami pieniężnymi BC. Bank Centralny sprzedaje Bankom Komercyjnym 7 dniowe bony p. (RPP określa ich minimum rentowności). Od 1 II stopa rentowności w skali roku = 4,25%

2. Stopa lombardowa - (kredyt lombardowy) określa cenę, po której bank centralny udziela bankom komercyjnym pożyczek pod zastaw papierów wartościowych. Stopa ta wyznacza mx poziom kosztów pozyskania pieniądza. BK jeżeli nie będą w stanie pozyskać pieniądza na rynku międzybankowym, mogą się zwrócić do banku centralnego o kredyt lombardowy. Poziom tych kredytów nie może przekraczać 80 % zastawionych publ. papierów wartościowych. Bank może ubiegać się o kredyt lomb. Jeśli spłaci swoje kredyty wobec BC. Obecna stopa lomb. 5,75%

3. Stopa depozytowa - stopa po której Bank Centralny przyjmuje wolne środki pieniężne BC. BK dysponując wolnym środkami pieniężnymi mogą złożyć jednorodny depozyt w BC. Stopa depozytowa określa dolną granicę wahań stopy %. Stopa depozytowa = 2,75%

Stopa redyskontowa - stopa stosowana przy operacjach redyskontowych weksli. BC może dokonywać skupu wierzytelności na określonej stopie %. Zakres tych działań jest ograni-

czony, dotyczy tylko niektórych operacji handlowych zagr.

2. Operacje otwartego rynku.

Regulują one poziom płynności sektora bankowego. BC może być trwałym dłużnikiem BK i taka sytuacja nazywana jest nadpłynnością strukturalną. Gdy NBP jest dłużnikiem z tytułu operacji tylko krótkoterminowych - nadpłynnością operacyjną. Operacje dokonane między BC i BK są to operacje, które regulują płynność i wpływają na poziom stóp procentowych.

Wyróżniamy następujące operacje otwartego rynku:

1. operacje bezwarunkowe - dotyczą kupna i sprzedaży papierów wartościowych do terminu wykupu.

2. Operacje warunkowe - dotyczą dość krótkiego okresu. Są wykorzystywane do regulowania poziomu płynności na rynku międzybankowym. Są dwa rodzaje tych operacji:

1. operacje warunkowego zakupu - tzw. operacje REPO

Są to operacje w których BC zgłasza chęć zakupu pap. wart. BK zobowiązuje się do odkupienia w danym terminie sprzedanych wcześniej pap. wart. Mamy natychmiastową dostawę pap. wart. W konkretnym terminie. Te operacje zwiększają poziom płynności sektora bankowego.

BC prowadzi operacje REPO, gdy chce zwiększyć podaż pieniądza.

REPO obniżył ostatnio stopy % o 0,25%.

2. operacje warunkowej sprzedaży - tzw. operacje REVERSE REPO

BC sprzedaje terminowe pap. wart. , a BK płacą za nie i tym samym kierują do BC środki pieniężne. Po 7 dniach BC odkupuje pap. wart. Płacąc za nie. Min. Stopa rentowności jest ustalona przez RPP stopa referencyjną (od I marca - 4%). BK lokuje przez te operacje w BC swoje pieniądze (uruchamiają lokaty BC w BK pod zastaw pap. wart.). BK preferują operacje REVERSE REPO bo w BC maja wyższa stopę rentowności. Operacje te obniżają poziom zasobów pieniężnych, obniżają więc płynność sektora bankowego. Poza tym wpływają na obniżenie podaży pieniądza, operacje REPO działają odwrotnie).

1. Polityka rezerw obowiązkowych.

BK mogą liczyć na pomoc BC, gdy maja problem z płynnością, ale BC nakłada na BK obowiązek utrzymania rezerw(dla zapewnienia płynności banku). Banki musza mieć rezerwy obowiązkowe, które zmniejszają płynności poziom płynności BK. Rezerwy obowiązkowe tworzone są od operacji depozytowych w pieniądzu krajowym i w walutach obcych. Obecna polityka rezerw jest zbliżona do takiej w UE. Stopa rezerw obowiązkowych = 3,5% depozytów zbliżonych, terminowych. Inflacja indukowana popytowa doprowadzi do nadmiernego wykorzystania czynników wytwórczych - znajdziemy się w punkcie B. Dojdzie jednak do wzrostu kosztów wytwarzania i przedsiębiorcy nie będą usatysfakcjonowani z dotychczasowego poziomu cen; będą zmieniać swoja krzywą podaży (B->C). Jest to jednak impuls wtórny, gdyż to działanie czynników popytowych zmieni oczekiwania przedsiębiorców. Dojdzie do wzrostu poziomu cen ale z uwagi na koszty wywołanej inflacją popytową.

Od 1.V. 2004 rezerwy trzymane w BC są oprocentowane. Im niższa stopa rezerw, tym wyższa płynność, ale też wyższe zagrożenie utraty płynności w BK.

2. Operacje kredytowo-depozytowe.

Operacje między BK i BC. BK mogą lokować na rachunkach BC wolne środki pieniężne w postaci depozytów jednodniowych (st. depozytów w BC = 2,5%). BK mogą w przypadku braku środków pieniężnych zaciągać kredyty lomb. płacąc st. lombardową = 5,5%

3. Polityka kursów płynnych

BC nie ma obowiązku interweniować na rynku dewizowym

M₁=(1+C/ 1+C-K-Z)*B

K=K/D parametr określający relacje kredytów do depozytów

D=(1/ 1+C-K-Z)*B

K=(K/1+C-K-Z)*B

INTERAKCJE ZAGREGOWANEGO POPYTU I ZAGREGOWANEJ PODAŻY.

LAS- długookresowa krzywa zagregowanej podaży - potencjalne możliwości wytwórcze przy normalnym wykorzystaniu zdolności wytwórczych (normalne = nie koniecznie w 100%)

SAS - krótkookresowa krzywa zagregowanej podaży - związek między całkowitą ilością dóbr i usług oferowanych przez wszystkich producentów przy danym poziomie cen.

Wzrost cen zwiększa opłacalność produkcji. Producent znając aktualny poziom swoich kosztów, przy wzroście poziomu cen stwierdza, że opłaca mu się zwiększyć produkcję. To doprowadza do wzrostu podaży. Czyli producenci reagują wg krótkookresowej krzywej podaży (SAS).

Długookresowa krzywa zagregowanej podaży pokazuje możliwości wytwórcze.

I Jeżeli SAS przecina AD w punkcie A:

• Występuje zjawisko, gdzie poziom podaży równoważący bieżący poziom zagregowanego popytu przewyższa poziom potencjalnej produkcji.

• Następuje nadmierne wykorzystanie zdolności wytwórczych, co wywołuje pojawienie się dodatkowych kosztów.

Jeżeli dojdzie do wzrostu poziomu kosztów wytworzenia, to zmieniają się warunki gospodarowania. Przy wyższym poziomie kosztów producenci albo zredukują poziom produkcji, albo

poszukają nowej krzywej SAS, położonej wyżej, bo większe koszty wymagają rekompensaty w postaci wyższych cen.

II Jeżeli SAS przecina AD w punkcie B:

Mimo, że mamy krótkookresową równowagę to jednak nie wykorzystujemy w pełni zdolności wytwórczych, nie ma tez równowagi długookresowej. Zostają więc uruchomione określone procesy dostosowawcze. Ich celem będzie doprowadzenie do pełnego wykorzystania zdolności wytwórczych.

Żeby zwiększyć stopień wykorzystania zdolności wytwórczych produkcja musi znaleźć dodatkowych nabywców, czyli musi wzrosnąć popyt. Gdy niema działań ani po stronie polityki fiskalnej Anie po stronie polityki monetarnej, zagregowany popyt będzie zmienia się wg krzywej AD, czyli jeżeli chcemy zwiększyć poziom popytu to musimy obniżyć realny poziom cen. Jednak spadek cen obniża opłacalność produkcji, tak więc procesy dostosowawcze przedsiębiorstwa musza przebiegać w taki sposób, aby nie obniżyła się opłacalność produkcji, mimo obniżenia się poziomu cen. Jest to możliwe tylko, jeśli zostaną obniżone koszty wytworzenia.

inflacja autonomiczna i indukowana przez popyt

Inflacja autonomiczna popytowa A -> B.

Jeśli wzrost AD wywołany jest czynnikami fiskalnymi, to mamy bezpośredni wzrost popytu (przesunięcie IS w prawo), zaś jeśli jest to wywołane czynnikami monetarnymi, to mówimy o pośrednim wzroście popytu (przesunięcie LM w prawo).

Bez znaczenia na czynnik, impuls popytowy wywoła wzrost cen i wzrost dochodu. Jest to więc inflacja popytowa wywołana przez czynniki popytowe.

Inflacja indukowana popytowa doprowadzi do nadmiernego wykorzystania czynników wytwórczych - znajdziemy się w punkcie B. Dojdzie jednak do wzrostu kosztów wytwarzania i przedsiębiorcy nie będą usatysfakcjonowani z dotychczasowego poziomu cen; będą zmieniać swoja krzywą podaży (B->C). Jest to jednak impuls wtórny, gdyż to działanie czynników popytowych zmieni oczekiwania przedsiębiorców. Dojdzie do wzrostu poziomu cen ale z uwagi na koszty wywołanej inflacją popytową.

inflacja autonomiczna i indukowana przez koszty

Inflacja autonomiczna kosztowa.

Inflacja kosztowa wywoływana jest przez nadmierny poziom kosztów (szok potażowy-wzrost cen czynników wytwórczych). Jeśli poziom rentowności jest niezadowalający z uwagi na wysokie koszty, to procesy dostosowawcze pojawiają się i przesuną krótkookresową krzywą podaży tak by nowe ceny satysfakcjonowały producentów. Ceny wzrosną, zaś poziom produkcji obniży się. Jest to inflacja autonomiczna kosztowa, tzw. „pchana przez koszty”, gdyż przy danych kosztach ceny są niesatysfakcjonujące.

Inflacja indukowana kosztowa doprowadzi do wzrostu poziomu cen, które mają rekompensować zbyt wysoki poziom kosztów. B - brak równowagi długookresowej przy nie pełnym wykorzystaniu czynników wytwórczych -> są to procesy recesyjne, które wymagają pewnych działań makroekonomicznych. Wykorzystanie zdolności może nastąpić poprzez zwiększenie popytu, muszą więc uruchomione działania zwiększające popyt (B->C). Będzie to popyt indukowany, gdyż będzie on reakcją na zbyt duże koszty. Mamy więc tu do czynienia z inflacją indukowaną przez popyt.

Poziom

cen

Y

A

AD=Y^D

SAS₃

SAS₂

SAS₁

LAS

A

B

II

I

P

Y

Y_P1 Y_P2 Y_P3

P₁

P₂

P₃

B

C

P₀

P₁

P₂

Y₀

Y₁

Poziom

cen

Y

A

B

C

P₀

P₁

P₂

Y₁

Y₀

---