Sektory instytucjonalne.

1) Sektor przedsiębiorstw- zgodnie z polskim systemem rachunków narodowych obejmuje:

- osoby prawne (spółki, przedsiębiorstwa państwowe) - podmioty które wytwarzają produkty, wyroby, usługi, podlegające wymianie, prowadzące księgi rachunkowe, niezależnie od liczby pracujących

-jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej (niezależnie od liczby pracujących)

- spółki cywilne

- osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą z liczbą osób pracujących powyżej 9 osób, z wyłączeniem gosp. Rolnych

2) Sektor instytucji rządowych i samorządowych:

- podmioty działające na zasadach określonych w prawie budżetowym (jednostki budżetowe, fundusze celowe, środki specjalne funduszy celowych)

- podmioty których system finansowy określają inne ustawy ale głównym źródłem finansowania są dotacje z budżetu państwa

- państwowe szkoły wyższe, agencje rządowe i publiczne zakłady opieki zdrowotnej

3) Sektor instytucji finansowych i ubezpieczeń społecznych:

- podmioty pośre4dnictwa finansowego; NBP, banki komercyjne, firmy leasingowe i factoringowe (zajmują się skupem wierzytelności)

- podmioty pomocnicze działalności finansowej: GPW, fundusze inwestycyjne, fundusze powiernicze, powszechne towarzystwa emerytalne, kantory wyceny walut

- podmioty zajmujące się ubezpieczeniami; instytucje ubezpieczeniowe i fundusze emerytalno- rentowe

4) Sektor gospodarstw domowych

- osoby fizyczne pracujące na własny rachunek w indywidualnych gospodarstwach rolnych, inne zatrudniające do 9 osób i prowadzące uproszczoną ewidencję

-osoby fizyczne uzyskujące dochód z pracy najemnej a także z niezarobkowych źródeł (renty, emerytury)

5) Sektor instytucji niekomercyjnych (non-profit)

- organizacje społeczne, partie polityczne, stowarzyszenia, jednostki organizacji wyznaniowych, związki zawodowe, fundacje

6) Zagranica

- podmioty gospodarujące będące własnością jednostek zagranicznych

Cele ekonomiczne	Źródła finansowania
1. produkcja dóbr, usług rynkowych ale niefinansowych	Wpływy ze sprzedaży dóbr i usług
2. Produkcja dóbr i usług nie rynkowych (zapewnienie bezpieczeństwa publicznego, ochrona zdrowia, oświata). Podział PKB (redystrybucja)	Przymusowe daniny (podatki) a także określone wpłaty nieopodatkowane (zysk NBP, zysk przedsiębiorstw państwowych)
3. Finansowanie, czyli gromadzenie, przekształcanie i dzielenie środków finansowych. Ubezpieczenie czyli gwarantowanie płatności odszkodowawczych w przypadku zdarzenia przed którym podmiot się ubezpieczył.	Umowne zobowiązania; depozyty innych podmiotów i odsetki uzyskiwane od wypożyczonych czasowo środków Składki dobrowolne lub obowiązkowe (OC)
4. Produkcja dóbr i usług rynkowych. Konsumpcja- zaspokajanie potrzeb gospodarstw domowych.	Wpływy ze sprzedaży, wynajmu, wynagrodzenia, transfery, m.in. renty, emerytury, zasiłki.
5. Produkcja dóbr nierynkowych dla specyficznej grupy gospodarstw dom.	Dobrowolne wpłaty innych sektorów, składki związkowe, wpłaty na fundacje.
6.Wymiana dóbr i usług poprzez eksport i import. Międzynarodowa współpraca gospodarcza.	Wynik na transakcjach eksport- import. Wynik na operacjach bieżących i kapitałowych.

System rachunków narodowych.

Zbiór wzajemnie ze sobą powiązanych rachunków makroekonomicznych z których każdy odzwierciedla szczególny stopień wartości: proces produkcji, proces tworzenia dochodów, proces podziału pierwotnego, proces podziału wtórnego, proces podziału ostatecznego.

Proces produkcji- mierzymy za pomocą produkcji globalnej (suma produkcji globalnej poszczególnych sektorów instytucjonalnych obejmuje sumę poszczególnych podmiotów organizacji, ich działalności, prowadzoną przez poszczególne podmioty. Określony podmiot przedsiębiorstw korzysta z innych podmiotów w efekcie dochodzi do łączenia efektów). Suma produkcji globalnej która stanowi sumę zużycia pośredniego (wartość zużytych materiałów, surowców, energii, usług obcych a także kosztów podróży, reklamy, dzierżawy wg cen nabycia). Produkcja globalna pomniejszona o zużycie pośrednie tworzy wartość dodaną brutto (oznacza że obejmuje również wartość zużytych środków trwałych). Wpływy ze sprzedaży pomniejszone o obce czynności niezbędne do uzyskania efektów tworzą wartość dodaną brutto. Majątek trwały podlega amortyzacji, poprzez amortyzację dokonuje się zwrot wcześniej poniesionych wydatków. Wartość dodana brutto obejmuje nie tylko efekty danego okresu, ale też część efektów poprzedniego okresu.

Proces tworzenia dochodu-

PKB - suma wartości dodanej brutto wszystkich sektorów powiększonych o podatki od produktów i pomniejszonych o dotacje, PKB liczony jest w cenach rynkowych, które obowiązują przy transakcjach kupna - sprzedaży. Wartość dodana brutto jest ujmowana w cenach czynników produkcji dlatego PKB różni się od WDB o podatki - dotacje.

Stagflacja i jej przyczyny.

Stagflacja to połączenie stagnacji gospodarczej z inflacją (lata 70-te) - szybki wzrost cen w warunkach stagnacji gospodarczej.

(stagnacja - brak postępu w produkcji, charakterystyczny dla fazy depresji)

Przyczyny stagflacji:

• Nadmiernie opiekuncza rola państwa (wysoki transfery socjalne, indeksacja inflacyjne wynagrodzeń),

• Wykorzystanie przez koncerny międzynarodowe luk (różnic) w przepisach poszczególnych krajów,

• Zwiększenie przez państwo podaży pieniądza (nadmierna emisja pieniądza prowadzi do inflacji),

• Nadmierne opodatkowanie dochodów (zmniejsza to opłacalność produkcji, przedsiębiorstwa są bardziej zainteresowane zwiększeniem cen aniżeli inwestycjami i zwiększeniem produkcji).

Stagflacja spowodowała, że uruchomione zostały procesy dostosowawcze, które polegały na :

- odejściu od opiekuńczej roli państwa,

- ograniczeniu podaży pieniądza,

- spadku stopy opodatkowania,

- ukierunkowaniu postępu technicznego na ograniczone wydatki.

Saldo obrotów bieżących jako składnik zagregowanego popytu.

AD = C + I + G +NX - zagregowany popyt krajowy

NX = eksport - import = X - Q

X>Q ⇒ NX ↑ dodatnie saldo handlu zagranicznego

X<Q ⇒ NX ↓ ujemne saldo handlu zagranicznego

Saldo obrotów bieżących obejmuje transakcje dotyczące płatności za towary, dochody, usługi, przekazy transferów oraz saldo niesklasyfikowanych obrotów bieżących:

towary - obejmują wartość płatności z tytułu exportu i importu, w tym również wartość netto procesu uszlachetnienia towarów, koszty rewersów kapitałowych środków transportu, wartość towarów zaopatrzeniowych nabywanych przez przewoźników w portach oraz eksport i import złota niemonetarnego

usługi - obejmują płatności z tytułu usług transportowych, podróży zagranicznych, usług pocztowych, kurierskich i telekomunikacyjnych, ubezpieczeń i reasekuracji, płatności z tytułu usług finansowych, budowlanych, informatycznych i informacyjnych, płatności z tytułu praw autorskich, patentów, opłat licencyjnych, usług dla ludności, audiowizualnych, kulturalnych, rekreacyjnych, a także utrzymanie przedstawicielstw

dochody - zawierają wpływy rezydentów (obywateli polskich) oraz wypłaty dla nierezy

• dentów z tytułu wynagrodzeń pracowniczych, dochodów od inwestycji bezpośrednich, z inwestycji portfelowych oraz dochody z pozostałych inwestycji np. odsetki od kredytów udzielonych i otrzymanych oraz odsetki od środków na rachunkach bankowych

• transfery bieżące składają się z transferów:

-sektora rządowego (z tytułu darów i pomocy bezzwrotnej, a także z tytułu podatków i opłat na rzecz polskiego sektora rządowego)

-pozostałych sektorów (pieniężne przekazy pracownicze, spadki, renty i emerytury, podatki i opłaty na rzecz obcych rządów, wpływy i wypłaty z rachunków walutowych rezydentów - osób fizycznych, które zostały zrealizowane przez rachunki polskich banków)

niesklasyfikowane obroty bieżące - zawierają kwotę netto transakcji skupu i sprzedaży walut obcych dokonywanych w kasach bankowych, które nie zostały opatrzone klasyfikacją statystyczną bilansu płatniczego, obejmuje również saldo gotówkowych wpłat i wypłat z rachunków walutowych zrealizowanych przez kasy walutowe polskich banków.

System kursu stałego i płynnego.

System kursów sztywnych polega na wyznaczaniu przez NBP obowiązującego kursu wymiany i działaniu w aktywny sposób na rzecz utrzymania ustalonego kursu.

Podaż walut obcych jest tym wyższa, im więcej jednostek krajowych uzyskamy za jedną jednostkę dewizową.

Popyt na dewizy jest tym wyższy im mniej trzeba zapłacić za jednostkę waluty obcej.

A zatem możemy stwierdzić, że na rynku dewizowym spotykają się właściciele waluty obcej i ci co jej potrzebują.

Bank centralny wyznacza stały kurs. Jeżeli okaże się, że popyt na dewizy ulegnie zwiększeniu, to pojawi się luka (przy danym kursie popyt z poziomu A' przechodzi do poziomu B'). Popyt ma nadwyżkę nad podażą. W przypadku kursu sztywnego NBP aktywnie uczestniczy uruchamiając rezerwy, przez co działa na zwiększenie podaży w celu utrzymania kursu.

Jeżeli podaż będzie wyższa niż popyt, to bank dokona zakupu nadwyżki wg obowiązującego

kursu. Tak, więc kurs sztywny wymaga ciągłej interwencji państwa. Nadwyżka podaży wiąże się z powiększaniem rezerw dewizowych, a nadwyżka popytu, to uwolnienie rezerw. Państwo zmieniając ciągle zasoby rezerw bezpośrednio rzutuje na podaż pieniądza krajowego.

NBP może zmieniać kursy urzędowo. Te zmiany mogą przyjąć postać:

• Dewaluacja - obniżenie wartości waluty krajowej, czyli urzędowe zwiększenie liczby jednostek waluty krajowej, jaką zapłacimy za jednostkę waluty obcej 4 → 4,5

Rewaluacja - zwiększenie wartości waluty krajowej, czyli urzędowe zmniejszenie liczby jednostek waluty krajowej płaconych za jednostkę waluty obcej.

Kursy płynne - charakteryzują się tym, że kursy walut kształtowane są poprzez wolną grę rynkową na rynku dewizowym (kursy kształtują się wolno w zależności od sytuacji na rynku).

• Wzrost podaży dewiz i popytu na walutę krajową, powoduje wzrost wartości waluty krajowej - Aprecjacja (wzrost wartości waluty krajowej spowodowany grą rynkową).

• Deprecjacja - to zmniejszenie wartości waluty krajowej spowodowany grą rynkową, czyli mamy do czynienia z sytuacją, w której zamieniamy złotówki na dolary.

Ceny dóbr importowanych są przeliczane na złotówki (wyrażone w walucie krajowej).

W Polsce produkt kosztuje 50 PLN - zagranicą 11 USD. W okresie gdy dolar był po 4,7 zł, to

11 USD = 51,7 zł. Import staje się wówczas nieopłacalny.

Aprecjacja złotego zwiększa opłacalność importu. Deprecjacja zmniejsza opłacalność importu.

Możemy zatem powiedzieć,że import będzie zależał od poziomu dochod i kursu walutowego.

Lub inaczej:

Kurs walutowy - cena danej waluty wyrażoną w innej walucie.

Miejscem transakcji na którym przedmiotem są waluty krajowe jest rynek walutowy ; sprzedaje się jedną walutę w zamian za inną. Mowa jest o rynku, należy podkreślić że występuje na nim: podaż, popyt, i cena. Na ogół o relacjach wymiany walut, czyli o kursach walut, decyduje podstawowe prawo rynku tworzące kurs (cenę) równowagi przy zrównaniu popytu z podażą danej waluty. (źródło wikipedia)

Wyróżniamy dwa systemy kursów walut:

1. System kursów stałych(sztywnych)- ustalany jest w sposób urzędowy. Zakłada on zatem, że cena walut obcych nie zależy od popytu i podaży danych walut. Cena jest ustalana przez bank centralny danego kraju. Mamy z góry określony poziom kursu na rynku dewizowym (mamy z jednej strony popyt na dewizy, a z drugiej strony podaż dewiz).

Popyt na dewizy będzie wzrastał, jeżeli cena dewiz będzie malała (mniej jednostek waluty krajowej za jednostkę waluty obcej). Odwrotnie z podażą, będziemy starali się zmieniać waluty obce na waluty krajowe.

2. System kursów płynnych- kurs waluty jest wynikiem gry sił rynku, a więc ustalany przez relację popyt i podaży. Zmiany popytu i podaży danej waluty powodują odpowiednie, tzn. równoważące zmiany poziomu kursu walutowego zachodzące nieustannie z dnia na dzień, a nawet z godziny na godzinę. Zjawisko obniżania się kursu płynnego danej waluty określa się jako deprecjację, a wzrostu kursu jako aprecjację.

W Polsce obowiązuje ten system od 12.04.2000 roku.

Dewizy -są to — według Ustawy Prawo dewizowe z dnia 27 lipca 2002 r. - papiery wartości. i inne dokumenty pełniące funkcję środka płatniczego, wystawione w walutach obcych.

Dewizami mogą być:

- Krótkoterminowe należności.

- Dokumenty stwierdzające istnienie zagranicznych należności u zagranicznych kontrahentów (weksle, czeki, przekazy). Dewizami nie są waluty, długoterminowe lokaty, akcje.

Stopnie płynności pieniądza, a agregaty pieniężne.

Wyróżniamy 3 miary pieniądza:

M₀= C + R (najbardziej płynny)

C- gotówka w obiegu R- rezerwy

1) M₁- agregat pieniądza doskonale płynnego, którym możemy natychmiast regulować nasze zobowiązania. M₁ = C + D

C - gotówka w obiegu, ale bez kas banków

D - depozyty bieżące, łącznie z tzw. depozytami jednodniowymi i depozyty bieżące gospodarstw domowych, depozyty niemonetarnych instytucji finansowych, które zajmują się kreacją pieniądza: leasingowe, instytucji niekomercyjnych, samorządowych, funduszy

społecznych.

2) M₂- agregat obejmujący dodatkowe depozyty terminowe (T) do dwóch lat włącznie; jest to pieniądz wtórnej płynności. M₂ = M₁ + T

T - depozyty tych samych obiektów. Wykorzystanie depozytów terminowych do regulowania zobowiązań wiążą się z dodatkowymi kosztami (kosztami zerwania umów terminowych: utrata odsetek, strata czasu na zerwanie umów).

3) M₃ = M₂ + S

S - operacje papierami wartościowymi, dłużne papiery wartościowe - obligacje ( z terminem płatności do 2 lat)

Zmiana S na pieniądz płynny wymaga operacji na giełdzie, wiąże się to z kosztami: prowizje biur maklerskich, ewentualne koszty, straty, gdy dokonujemy sprzedaży dłużnych papierów wartościowych w okresach recesji.

S

Ex, Im

e (
)

D (Y₀)

D (Y₁)

S

B

A

A'

B'

e₁

e₀

S

Ex, Im

e (
)

D (Y₀)

D (Y₁)

e₁

S

e₀

B'

A'

B

A

---