Kierunki wpływu naukowo - technicznego

Efektywność wiedzy jest miarą produktywności wiedzy i informuje jaki efekt w postaci PKB osiągamy z jednostki nakładu wiedzy

PKB = E × e (PKB zależy od wiedzy i jej efektywności)

Wpływ postępu naukowo - technicznego na:

1. Współpracę międzynarodową

2. Politykę gospodarczą

3. Cykl życia produktów

1. Postęp naukowo - techniczny wpływa na współpracę międzynarodową poprzez określone kierunki:

Postęp naukowo - techniczny wpływa na obniżenie materiałochłonności produkcji. Maleje bowiem udział kosztów materiałowych, wzrasta natomiast udział kosztów związanych z wiedzą;

Postęp naukowo - techniczny wpływa na spadek energochłonności. Z analiz zależności pomiędzy PKB a zużyciem energii wynika, że energochłonność w krajach wysokorozwiniętych jest szczególnie niska;

Wzrost udziału zaawansowanych technologii → wzrost udziału wymiany międzynarodowej obejmującej produkty tzw. wyrobów bazujących na zaawansowanej technologii;

Zmianę charakteru konkurencji. Konkurencja w ujęciu międzynarodowym bazuje nie na cenach a na parametrach jakościowo - technologicznych;

Zmiana form protekcjonizmu; spada znaczenie protekcjonizmu celnego na rzecz protekcjonizmu polegającego na wspomaganiu procesu badawczego

Współczesny postęp naukowo - techniczny wpływa na wzrost znaczenia tzw. sieci,

czyli międzynarodowych podmiotów gospodarczych. Oznacza to że międzynarodowa współpraca międzynarodowa przyjmuje postać współpracy na poziomie przedsiębiorstw

2. Wpływ postępu naukowo - technicznego na politykę gospodarczą jest wielokierunkowy

1 zmienia się polityka handlu zagranicznego (wspieranie badań)

2.wymuszona zostaje aktywna polityka badawcza (tworzone są parki nauki, UE zamierza wprowadzić jednolity obszar badawczy, czyli wspieranie tych efektów, które wpływają na wzrost europejskiej konkurencyjności)

3.ustawodawstwo wejścia i wyjścia (w związku z tym, że innowacyjność generuje spore ryzyko małe przedsiębiorstwa z pomysłem powinny mieć możliwość łatwego wejścia na rynek, ale także łatwego wyjścia z niego - przykładem dobrze rozwiniętego ustawodawstwa w tej kwestii jest USA, Polsce do osiągnięcia odpowiedniego poziomu jeszcze dużo brakuje)

4.postęp wygenerował nowe kryteria oceny działalności (kategorie ekonomiczne związane z wartością przedsiębiorstwa, bazujące na zysku ekonomicznym, wartości dodanej dla akcjonariuszy)

5.polityka gospodarcza musi zapewnić ochronę renty wiedzy np. dyskutuje się nad ochroną wiedzy farmaceutycznej, ponieważ wprowadzenie nowego leku jest bardzo kosztowne, natomiast produkcja leków pochodnych już znacznie tańsza

6jedną z cech postępu technicznego jest to, że nie możemy do końca przewidzieć kierunku jego rozwoju i w związku z tym największe efekty możemy uzyskać w przypadku rozwoju branż bazujących na technologiach leżących na przecięciach różnych branż np. optoelektronika

6.w biznesie znaczną rolę odgrywa paradygmat wartości co uwidacznia się w zwiększonej działalności w obszarze finansów (stwarza to możliwość wykorzystania instrumentów finansowych w pomnażaniu wartości)

3. Cykl życia produktów

I faza - wprowadzenie

II faza - wzrost, rozwój

III faza - dojrzałość

IV faza - schyłek

Wprowadzenie - zrealizowaliśmy pomysł na nowy produkt, ten etap charakteryzuje się najwyższym to od razu przechodzimy do fazy IV). Wynika stąd, że postęp techniczny generuje znaczne ryzykiem (80 % nowych wejść kończy się na tej fazie, jeżeli produkt nie zostanie zaakceptowany ryzyko, ale prowadzi również do powstawania nowych generacji produktów. Doprowadził do konieczności stosowania nowego sposobu zarządzania cyklem życia produktów. Możemy zatem wyróżnić dwie funkcje:

1.innowacyjności (sprawdzamy pomysł)

2.masowego producenta (pomysł został sprawdzony)

Wysokie ryzyko I fazy (ryzyko innowatora) sprawia, że mamy do czynienia z dwoma modelami gospodarek typowych dla:

1.USA - polega na tym, że funkcja innowatora przerzucana jest na małe przedsiębiorstwa innowacyjne, natomiast funkcję masowego producenta realizują wielkie korporacje. To wymaga:

a.z jednej strony wsparcia kapitałowego dla małych firm innowacyjnych (rozwinięty został system wspierania przez ośrodki publiczne, wielkie korporacje), bankructwo jednej małej firmy nie wywiera wpływu na całą gospodarkę (małe koszty bankructwa)

b.z drugiej strony instytucje penetrują małe firmy, a następnie przekazują innowacje do firm pełniących funkcję masowego producenta (jest możliwa także taka sytuacja, w której firma dokonująca innowacji może uznać, że pomysł jest na tyle innowacyjny, że sama będzie zainteresowana dalszą jego realizacją)

Japonii - wielkie korporacje powołują małe samodzielne spółki innowacyjne, które zajmują się tworzeniem pomysłów i sprawdzaniem ich przydatności dla rynku (jeżeli próba się nie powiedzie bankructwo obejmuje jedynie małą spółkę, jeżeli próba się powiedzie to funkcję masowego producenta przejmuje spółka matka)

Cykl koniunkturalny i jego przyczyny

Cykl koniunkturalny - proces zmian poziomu kategorii ekonomicznych dokonujących się w czasie i przebiegających w ściśle określonych etapach.

Klasyczny cykl koniunkturalny

I → faza kryzysu (spadek wartości kategorii ekonomicznych)

II→ faza depresji (dna)

III→ faza ożywienia

IV→ faza rozkwitu

W każdej z faz występują przypadki braku równowagi:

D - globalny popyt

S - globalna podaż

I → D < S

II → D=S w warunkach niewykorzystanych możliwości produkcyjnych

III→ D>S

IV→ D>S powiększenie zdolności produkcyjnych

Cykl koniunkturalny charakteryzuje się tym, że w każdej fazie tego cyklu pojawiają się przesłanki przejścia do kolejnej konkretnej fazy.

Np. w fazie rozkwitu:

Nadwyżka popytu nad podażą i wykorzystanie dotychczasowych zdolności wytwórczych.

Jeżeli mamy D>S to obserwujemy wzrost konsumpcji → wzrost opłacalności produkcji, czyli następuje wzrost MPK, w związku, z czym inwestycje stają się opłacalne, czyli następuje ↑zatrudnienia → ↑wynagrodzeń → ↑popytu i kolejny wzrost inwestycji.

Inwestycje stają się opłacalne, bo rośnie MPK inwestycji i mamy ↑ popytu. ↑ inwestycje na etapie realizacji generuje wzrost zatrudnienia → wzrost popytu na dobra inwestycyjne → dalszy ↑wynagrodzenia i ↑popytu, czyli dalszy ↑cen.

Ale inwestycje po okresie realizacji zaczynają kreować podaż. Jeżeli ceny ↑ to pojawia się możliwość zarabiania na inwestycjach w zapasy, czyli dochodzi do sztucznego wzrostu popytu (popyt rynkowy > popytu rynkowego →windowanie cen).

Dochodzi więc do sytuacji gdy w sposób wyraźny dochodzi do rozdźwięku między popytem a produkcją. Inwestycje zaczynają być oddawane. Produkcja zaczyna gwałtownie rosnąć → popyt < podaży

Nadmierne kreowanie popytu prowadzi do nadmiernej ekspansji inwestycji (przegrzanie koniunktury)

W kryzysu→ D<S

Nadwyżka podaży nad popytem jaka występuje w tej fazie doprowadza do spadku cen, a tym samym do obniżenia opłacalności. To z kolei powoduje spadek zatrudnienia

Ceny↓ → opłacalność↓ → zatrudnienie↓ → wynagrodzenia↓ → produkcja↓ → dochody↓ →wymagania wobec produktów↑ → bankructwa przedsiębiorstw mało sprawnych ekonomicznie i technologicznie → proces mnożnikowy spadku produkcji → stopa spadku podaży jest mniejszy niż stopa spadku popytu (ponieważ gospodarstwa domowe wykorzystują określone rezerwy dochodu z IV fazy) → D=S (tylko sprawne przedsiębiorstwa).

Faza depresji:

D=S ← znalezienie się w punkcie równowagi bieżącej.

W sytuacji gdy popyt znajduje się na tak niskim poziomie wartość zysku można zwiększyć poprzez obniżenie kosztów wytwarzania. Nie możemy obniżyć już bardziej kosztów związanych z zatrudnieniem, dlatego obniżamy koszty wytwarzania poprzez stosowanie nowych rozwiązań technologicznych. Przedsiębiorcy mogą te rozwiązania wprowadzać poprzez inwestycje.

W fazie depresji zaczynają pojawiać się przesłanki do odbudowania popytu na inwestycje jako drogi do wzrostu rentowności, wydajności i zysku. Sektor wytwarzający dobra inwestycyjne musi odpowiedzieć na popyt przedsiębiorstw. Pojawienie się nowych dóbr inwestycyjnych zapewnia nowe technologie pobudzone wzrostem popytu inwestycyjnego.

Wytworzone inwestycje mają charakter modernizacyjny - nie tworzymy nowych przedsiębiorstw lecz modernizują stare, by zmniejszyć koszty wytwarzania.

Tworzenie dóbr inwestycyjnych jest przesłanką do wyjścia gospodarki z fazy depresji, a przejście do fazy ożywienia.

Faza ożywienia

D>S

Pojawienie się popytu inwestycyjnego zwiększ poziom produkcji dóbr inwestycyjnych. Wzrost produkcji inwestycji jest możliwy poprzez zwiększenie zatrudnienia, wynagrodzeń. A zatem popyt na inwestycje modernizacyjne sprawia, że globalny popyt zaczyna przewyższać podaż, co powoduje zwiększenie stopnia wykorzystania czynników wytwórczych.

Uruchamiane są procesy mnożnikowe:

Wzrasta zatrudnienie w sektorze inwestycji, a wraz z nim rosną dochody do dyspozycji. Zwiększa się popyt na dobra konsumpcyjne oraz globalny popyt. Proces ten postępuje przy wykorzystaniu czynników wytwórczych. Gdy poziom wykorzystania czynników jest dosyć wysoki zaczynają powstawać inwestycje tworzące nowe zdolności produkcyjne (80 % wykorzystania czynników).

Oznacza to przejście do fazy rozkwitu, która po zwiększeniu zdolności wytwórczych przechodzi do fazy kryzysu.

Przyczyny cyklicznego rozwoju gospodarki

1. Związane z charakterem gospodarki wolnorynkowej

W warunkach wolnej konkurencji mamy dużo przedsiębiorców na rynku. Nie mają oni jednak żadnego wpływu na sytuację rynkową, mogą jedynie reagować na sygnały pochodzące z rynku.

Jeżeli na rynku mamy nadwyżkę popytu nad podażą przedsiębiorcy podnoszą ceny. Wzrost

cen jest sygnałem do zwiększenia poziomu produkcji, która stała się bardziej opłacalna. Jeżeli wzrost ten się utrzyma,to trzeba będzie inwestować,by zwiększyć możliwości przedsiębistwa.

Sygnały z rynku przekształcają się na konkretne decyzje przedsiębiorców. Każdy z nich chce zarobić więcej więc odpowiednio reaguje na te sygnały. W sytuacji kiedy pomiędzy przedsiębiorcami nie ma konsultacji następuje wyolbrzymienie reakcji. Prowadzi to do nadmiernego wykorzystania czynników wytwórczych w produkcji dóbr i usług, co generuje nam nadwyżkę podaży nad popytem. Nadwyżka ta jest również efektem braku doskonałego prognozowania - sygnały z rynku nie informują o rozmiarach mającej nastąpić reakcji.

Związane z określonymi proporcjami podziału DNB między poszczególne grupy społeczne

Dochody gospodarstw domowych są przeznaczone na wydatki konsumpcyjne i oszczędności. Zaoszczędzone środki służą powiększaniu bogactwa gospodarstw domowych. Oszczędności są poprzez różne mechanizmy przekształcane na popyt inwestycyjny. A zatem część dochodu gospodarstw domowych przekształca się w popyt na dobra inwestycyjne. Równowaga wymaga, by poziom i struktura popytu były zgodne z poziomem i strukturą podaży. Część dochodu gospodarstw domowych przeznaczana na oszczędności zależy od poziomu dochodu, wraz ze wzrostem poziomu dochodu większą jego cześć przeznaczamy na oszczędności. Popyt inwestycyjny zależy od opłacalności inwestycji, która to opłacalności jest zależna od rentowności produkcji bieżącej. W warunkach gdy opłacalność inwestycji jest stosunkowo wysoka to rośnie popyt inwestycyjny. Popyt inwestycyjny zależy od bieżącej i przyszłej opłacalności produkcji.

Jeżeli w gospodarce dojdzie do nadmiernych oszczędności , to będziemy mieli doczynienia z nadmiernymi oszczędnościami w stosunku do popytu inwestycyjnego, co powoduje niewykorzystanie dóbr inwestycyjnych, a co za tym idzie nadwyżkę podaży nad popytem.

Zatem żeby nie doprowadzić do załamania gospodarczego skala nakładów inwestycyjnych powinna być zgodna z oszczędnościami oraz rosnącym globalnym popytem. Ten wymóg sprawia że muszą być zachowane określone proporcje w podziale między grupy społeczne. Grupy o niskich dochodach przeznaczają je na konsumpcje, a stosunkowo niewielką część dochodów oszczędzają (chyba, że są do tego zmuszani, np. przez fundusze emerytalne). Jeśli dojdzie do nadmiernych dysproporcji w podziale dochodów, to w pewnym okresie spowodują one, że oszczędności nie przekształcą się w popyt inwestycyjny, a popyt na dobra konsumpcyjne będzie ograniczony przez małe dochody. W takiej sytuacji dojdzie do nadwyżki globalnej podaży nad globalnym popytem.

2. Brak ingerencji państwa w przypadku podziału dochodu

3. bardzo długie cykle inwestycyjne

Y

t

IV

III

II

I

t

IV

III

II

I

Q

---