Wzrost i rozwój gospodarczy.

Wzrost gospodarczy - proces prowadzący do powiększania kategorii ekonomicznych takich jak PKB, produkcja, inwestycje, zatrudnienie.

Przyjmuje się że PKB, PNB obrazuje wzrost gospodarczy (PKB na jednego mieszkańca). Wzrost gospodarczy kładzie nacisk na procesy ilościowe.

Rozwój gospodarczy - kategoria nowsza, zawiera aspekty ilościowe i jakościowe. Proces prowadzący do powiększania kategorii ekonomicznych i równocześnie prowadzący do zmian jakościowych w gospodarce, a zwłaszcza zmian związanych z doskonaleniem struktury gospodarczej, systemu gospodarczego (instytucja i narzędzia) wiąże się również z doskonaleniem modelu konsumpcji, systemów motywacyjnych, zwiększa się średnia długość życia, wyższy poziom edukacji itd.- dostosowanie czynników wytwórczych.

19. Współzależności zachodzące w procesie wzrostu

N - praca

K - kapitał

E - wiedza

W - wydajność pracy

1/k - efektywność kapitału

e - efektywność wiedzy

k - współczynnik kapitałochłonności, który informuje o relacji między kapitałem w postaci majątku trwałego i kapitałem w postaci zapasów do PKB.

Analizując zasoby wytwórcze i przyjmując, że dany zasób tworzy nasz efekt, otrzymujemy 3 uproszczone formuły:

PKB = N × W (PKB zależy od pracy i wydajności)

PKB = K × 1/k (PKB zależy od kapitału i jego efektywności)

PKB = E × e (PKB zależy od wiedzy i jej efektywności)

Produktywność poszczególnych zasobów ustalamy przypisując całość efektów tylko jednemu zasobowi, co jest niewłaściwe, gdyż uruchamiamy 3 zasoby jednocześnie. Należy się zatem zastanowić nad zależnościami czynników.

PKB = N × W (zwiększamy PKB poprzez wzrost zatrudnienia lub wydajności, lecz jeżeli PKB tutaj się zwiększa to musi się to również uwidocznić w innych formułach)

Współzależności:

- PKB osiągamy poprzez równoczesne uruchamianie wszystkich zasobów

- Ciągły wzrost jednego zasobu przynosi coraz mniejsze przyrosty PKB, co wynika z prawa malejących przychodów

- Poziom produktywności dowolnego zasobu zależy od cech jakościowo - technologicznych wszystkich zasobów, a zatem produktywność pracy nie zależy tylko od cech psycho - fizycznych pracowników, lecz również od cech jakościowo - technicznych i ilościowych kapitału, wiedzy, itd.

- Efekt finalny determinowany jest poprzez ten zasób, który w ujęciu ilościowym i jakościowym jest w minimum (i to o jego rozwój musimy troszczyć się najbardziej).

Dysponujemy nowatorską wiedzę lecz nie osiągamy efektów, gdy inne zasoby (np. kapitał) nie są do tego dostosowane, adekwatne.

Jeżeli chcemy zwiększać efekt finalny, musimy uruchomić zasoby dobrane w odpowiednich proporcjach i przede wszystkim kłaść nacisk na ten znajdujące się w minimum.

Wpływ majątku na konsumpcję i oszczędności.

V = K + γ * β/r + M

K- kapitał fizyczny wyraża naszą wiedzę umiejętności, przydatność do procesów wytwórczych. Wykonując określone czynności otrzymujemy dochód kapitału fizycznego- jest on nagradzany, gdy jest wykorzystany w procesach wytwórczych (otrzymujemy dochód). Dochód ten jest uzależniony od nas; naszych umiejętności wiedzy i zdolności sprzedania naszych atutów.

Inaczej jest z dochodem z majątku.

Obejmuje on kapitał pieniężny (M) oraz kapitał dłużny użyczany przedsiębiorstwom np. kredyty, obligacje- czyli kapitały własne i obce. Przynoszą one określoną stopę zwrotu. Majątek związany z publicznymi papierami wartościowymi ma swoje pokrycie w dochodach podatkowych państwa.

β/r- rynkowa wartość publicznych papierów wartościowych

β- rynkowa wartość publ. pap. wart.

r- rynkowa stopa zwrotu- wpływa na wartość majątku w postaci dochodów z pap. wart.

Papiery wartościowe o okresie wykupu mniejszym niż rok są częścią M. Dłuższy niż rok jest częścią kapitału z publicznych papierów wartościowych. M, γ, β/r - te elementy są niezależne od naszych umiejętności. Jest to dochód w miarę stabilny.

Ostateczny cel konsumpcji to konsumpcja sama w sobie. Oszczędzamy z określonych powodów do osiągnięcia punktu bezpieczeństwa. Pytanie do jakiego momentu będziemy zwiększać nasz majątek

Im więcej państwo płaci odsetek z obligacji tym większe są podatki- nasze dochody się zmniejszają.

γ- parametr iluzji obligacji(im wyższe dochody z obligacji tym niższe są nasze dochody) Wzrost powoduje spadek rynkowej wartości papierów wartościowych. Spadek odwrotnie.

M dotyczy środków pieniężnych, które przynoszą dochód np. z tytułu odsetek z lokat lub krótkookresowych papierów wartościowych.

Wpływ poziomu cen na majątek i konsumpcję.

V = K + γ * β/r + M

Wzrost poziomu cen spowoduje, że w wartościach nominalnych zajdą zmiany (wzrosną części składowe). Wzrost inflacji nie wpływa na kapitał pieniężny w ujęciu nominalnym (w ujęciu realnym mamy: (V = Kp + γ * β/r + M)/p) Kapitał fizyczny jest stabilny w swojej wartości realnej. Kapitał pieniężny i publ. pap. wart. jest wrażliwy na inflację. Jeśli odsetki nie są uzależnione od inflacji to właściciele papierów wartościowych na tym tracą- zmniejsza się ich majątek. Proces inflacyjny prowadzi do spadku rzeczywistego poziomu majątku. Wzrost cen powoduje realne obniżenie rzeczywistego poziomu majątku (rośnie dystans między majątkiem rzeczywistym a pożądanym)- ograniczamy konsumpcję na rzecz oszczędności.

Wpływ stopy procentowej i źródeł inwestowania na poziom inwestycji.

r- stopa procentowa jest kosztem kapitału

r = P/P_k*Y_k jest to realna marginalna produktywność kapitału netto, która jest równa stopie procentowej. Jest to podstawowy warunek równowagi na rynku dóbr inwestycyjnych, z którego wyznaczamy K^*

P- poziom cen

P_k- ceny dóbr kapitałowych, które faktycznie za te dobra płacimy

Y_k- dochód z kapitału

Zmiana r oznacza zmianę poziomu efektywności inwestycji.

Wzrost r oznacza, że nasze wymagania efektywnościowe stawiane inwestycjom ulegają podwyższeniu (inwestycje muszą charakteryzować się wyższą produktywnością kapitału, wzrost wymagań eliminuje projekty o niskiej efektywności, obniża się poziom kapitału pożądanego.

Obniżenie r spowoduje zmniejszenie wymagań efektywnościowych (będziemy wyrażali zgodę na efekty, które przyniosą nam niższą stopę zwrotu, rozszerzy się tym samym zbiór projektów możliwychdo zastosowania,czyli zwiększy się nasze zainteresowanie inwestycmi).

R decyduje również o wyborze technik wytwarzania:

Wysokie r- lepsze są techniki pracochłonne

Niskie r- lepsze są techniki kapitałochłonne

Wysokie r- spada poziom pożądanego kapitału

Niskie r- rożnie poziom pożądanego kapitału

Źródła finansowania wpływają bezpośrednio na koszt kapitału.

W zależności od wyboru źródła finansowania będziemy mieli do czynienia z realnym kosztem lub kosztem alternatywnym. Koszt kapitału uwzględnia zarówno koszt kapitału własnego, jak i kapitału obcego (stanowi średnioważony koszt kapitału)

r = r_E * E/(E + D) + r_D* D/(D + E)

r_E- koszt kapitału własnego

E- kapitał własny

r_D- koszt kapitału obcego

D- kapitał obcy

E+D- cały kapitał finansujący inwestycje

Kapitał własny jest droższy od kapitału obcego.

1. Koszt kapitału obcego stanowi uzasadniony koszt (koszt uzyskania przychodu) i w związku z tym pomniejsza podstawę opodatkowania, dzięki czemu płacimy niższy podatek (tworzy tarczę podatkową).

Natomiast kosztem kapitału wlasnego jest wypłata dywidendy z zysku, która nie jest kosztem a elementem podziału zysku i nie wpływa na podstawę opodatkowania.

2. Kapitał obcy uwzględnia przeciętną premię za ryzyko branży. Kapitał własny uwzględnia specyficzna premie za ryzyko, która jest wyższa. A zatem koszt kapitału własnego jest wyższy od obcego. Gdybyśmy się finansowali tylko kapitałem obcym to pożądany poziom kapitału byłby wyższy, niż w przypadku finansowania tylko kapitałem własnym.

W praktyce korzystanie z kapitału obcego może przynosić nam dodatnie efekty (dźwigni finansowej), ale warunki rynkowe mogą być niekorzystne i stopa zwrotu zysku operacyjnego, która jest liczona od całego kapitału będzie niższa od kosztu kapitału obcego i wtedy powstaną ujemne efekty dźwigni finansowej (efekt maczugi- kapitał obcy dobija kapitał własny).

Współczynnik q- Tobina.

Decydując się na inwestycje musimy uwzględnić koszt kapitału, ale mogą się z nimi wiązać przejściowe koszty uruchomienia inwestycji. Należą do nich:

1. Koszty, które wiążą się z możliwością wywołanie zakłóceń w procesach wytwarzania.

2. Koszty związane z przystosowaniem się pracowników do maszyn.

Koszty wynikające z tego, że kadra menedżerska musi przeznaczyć część swojego czasu na analizę projektów inwestycyjnych, decyzje inwestycyjne, nadzór, kosztem czasu przeznaczonego na rozwiązywanie problemów bieżących.

Koszty te rosną w miarę wzrostu skali inwestycji, ale mają one charakter przejściowy.

PI- przychód z inwestycji

KI- koszt inwestycji

KK- koszt kapitału

Realizując inwestycje zwiększamy koszty. Pojawiają się koszty uruchomienia inwestycji o tendencji rosnącej. MKI ma tendencję rosnącą a MPI malejącą. Warunkiem inwestycji jest punkt A. Może on być poniżej lub powyżej kosztu kapitału. Tobin porównuje punkt równowagi A z kosztem kapitału. (bieżąca MPI z MKK). Ta relacja to współczynnik q- Tobina.

q=BMPI/MKK

BMPI>MKK jako punkt równowagi powinniśmy mieć punkt A, ale inwestycje zawierają koszty przejściowe, więc poziom równowagi będzie przy poziomie kapitału K^**

q>1 wskazane jest dalsze inwestowanie do poziomu gdy q=1

q<1 wskazane jest wycofywanie się z inwestycji, bo projekt jest nieopłacalny.

q- Tobin= wartość rynkowa kapitału/wartość odtworzeniowa kapitału

Wartość rynkowa kapitału określa ile rynek jest gotowy zapłacić nam za kapitał, który posiadamy. Wartość odtworzeniowa kapitału informuje jakie nakłady powinniśmy ponieść decydując się na zbudowanie od początku danych składników kapitału.

Jeśli rynek jest gotowy zapłacić więcej niż ponieśliśmy nakładów (q>1) wtedy jesteśmy skłonni dalej inwestować. Gdy q<1 nie odzyskamy tego, co włożyliśmy w proces inwestycji.

Wybór przy portfelu składającym się z dwóch walorów.

Krzywa ACB pokazuje nam kombinacje oczekiwanej stopy zwrotu i ryzyka dla każdej struktury portfela.

Odcinek AC pokazuje nam kombinacje nieefektywne (niesprawne):

1. Przy tym samym poziomie ryzyka znajdziemy inny portfel, którego oczekiwana stopa zwrotu będzie wyższa.

2. Jeżeli ryzyko portfela drugiego będzie wyższe od ryzyka portfela pierwszego to oczekiwana stopa zwrotu portfela drugiego musi być również wyższa od stopy zwrotu portfela pierwszego. W przeciwnym wypadku znajdziemy portfel o tym samym ryzyku ale mający wyższą stopę zwrotu. Mając do wyboru dwa portfele o tym samym ryzyku, wybierzemy ten który ma wyższą oczekiwaną stopę zwrotu.

Odcinek CB to odcinek wariantów efektywnych (sprawnych). Za wyższą oczekiwaną stopę zwrotu musimy zapłacić wyższym ryzykiem

. Wpływ stopy procentowej na pieniądz spekulacyjny.

Zmiana stopy procentowej powoduje zmianę wartości posiadanych obligacji. Wysoka stopa procentowa sprawia, że wartość naszego majątku jest niska, a przy niskiej stopie procentowej nasz majątek wykazuje tendencję rosnącą.

Pieniądz spekulacyjny ma nam ułatwić osiągnięcie dodatkowego dochodu. Kupując niedowartościowane papiery wartościowe liczymy na to, że ich wartość wzrośnie. W takiej sytuacji będziemy zamieniali pieniądz spekulacyjny na niedowartościowane papiery wartościowe. A więc jeśli mamy wyższą stopę zwrotu od normalnej to będziemy zmniejszać udział pieniądza spekulacyjnego w naszym portfelu, czyli rzeczywisty popyt na pieniądz spekulacyjny będzie niższy niż wynikałoby to z normalnego udziału pieniądza spekulacyjnego.

Jeśli stopa procentowa jest niższa od normalnej to wartość papierów wartościowych jest wyższa od wartości normalnej i mamy od czynienia z przewartościowaniem. W tej sytuacji powinniśmy te papiery zamieniać na pieniądz spekulacyjny, czyli zwiększać jego udział w naszym portfelu. Trzymając bowiem przewartościowane papiery wartościowe musimy liczyć się ze spadkiem ich wartości, a tym samym, ze spadkiem wartości naszego majątku.

Na udział pieniądza spekulacyjnego w naszym portfelu ma wpływ poziom dochodu z pieniądza spekulacyjnego (j). Jeśli stopa dochodu z pieniądza spekulacyjnego będzie wykazywała tendencję rosnącą to tym samym bardziej opłacalne będzie trzymanie pieniądza spekulacyjnego typu m2, zwiększy się udział pieniądza w portfelu.

Jeżeli stopa zwrotu na rynku rośnie to występuje wtedy problem taki, że należy zwiększyć j, czyli w pewnym stopniu będzie to wpływało na popyt na pieniądz spekulacyjny. Wzrost stopy procentowej wpływa na zmniejszenie popytu na pieniądz spekulacyjny - efekt majątkowy (zmiana stopy procentowej wywołuję zmianę wartości majątku). Spadek stopy procentowej powoduje wzrost wartości majątku i wpływa na wzrost popytu na pieniądz spekulacyjny.

Oprócz efektu majątkowego mamy efekt substytucyjny. Wiąże się on z odchyleniem stopy procentowej bieżącej od normalnej. Jeżeli bieżąca stopa procentowa jest wyższa od normalnej to zmniejszamy udział pieniądza spekulacyjnego, ale jeżeli bieżąca stopa procentowa jest wyższa od normalnej to również wywołuje wzrost stopy zwrotu z pieniądza m2 a to zwiększa udział pieniądza w portfelu.

Efekt substytucyjny jest dwojaki. Z jednej strony zmniejszamy poziom pieniądza aby nabyć niedowartościowane papiery, a z drugiej strony zwiększamy popyt na pieniądz spekulacyjny ponieważ rośnie stopa zwrotu z trzymanego pieniądza m2. Oczywiście efekt substytucyjny związany z nabywaniem niedowartościowanych papierów jest wyższy niż efekt wzrostu popytu na pieniądz spekulacyjny z tytułu wzrostu stopy zwrotu.

Efekt substytucyjny zwiększa spadek popytu na pieniądz spekulacyjny wywołany wzrostem stopy procentowej. Natomiast efekt majątkowy spadku stopy procentowej powoduje spadek popytu na pieniądz,ale ten spadek popytu na pieniądz jest potęgowany efektem substytucyjym.

Efekt substytucyjny wiąże się głównie z ucieczką od walorów przewartościowanych i ich zamianą na pieniądz. Ten efekt jest częściowo osłabiany przez to, że stopa oprocentowania pieniądza m2 maleje w warunkach spadku rynkowej stopy zwrotu. Jeżeli maleje to zmniejsza się zainteresowanie pieniądzem m2, ale właśnie ten efekt substytucyjny związany z ucieczką przed przewartościowanymi składnikami majątku przeważa i to potęguje wzrost popytu na pieniądz spekulacyjny.

Rzeczywista krzywa popytu na pieniądz spekulacyjny uwzględnia nie tylko wpływ stopy procentowej w jego efekcie majątkowym i substytucyjnym, ale także uwzględnia wpływ stopy oprocentowania pieniądza m2.

. WPŁYW POLITYKI FISKALNEJ W UJĘCIU MODELU AS-AD.

Ekspansywna polityka fiskalna

Punk równowagi E₁ wiąże się zarówno z wyższym poziomem dochodu, jak i stopy procentowej. Jednakże ekspansywna polityka fiskalna sprawi, że nie osiągniemy punktu E₁, ponieważ wzrost wydatków rządu sprawi, że bez zmiany poziomu cen zagregowany popyt ulegnie zwiększeniu, przy czym nowy poziom będzie reprezentowany przez nowy poziom ekspansywnej polityki fiskalnej).

INNE ŹRÓDŁO:

Ekspansywna polityka fiskalna wiąże się ze wzrostem stopy procentowej, co wpływa negatywnie na I i NX, a więc mamy do czynienia z czynnikami hamującymi wzrost gospodarczy. Ekspansywna polityka fiskalna prowadzi do zmiany struktury wydatków. Rosną wydatki publiczne a w długim okresie przy niezmieniającym się poziome dochodu prowadzi do zmniejszenia wydatków prywatnych, czyli prowadzi w konsekwencji do wyperania wydatków prywatnych na rzecz wydatków publicznych. To będzie wiązało się ze wzrostem opodatkowania, bo wzrost wydatków publicznych musi byś sfinansowany, czyli wzrosna podatki. Dla producenta ważna jest cena czynników wytwórczych wytwórczych dochód po opodatkowaniu. Jeśli nastąpi wzrost podatków pośrednich to zmieni się zagregowany popyt. Gdy wzrosną podatki bezpośrednie, to przedsiębiorcy będą oczekiwali rekompensaty w postaci wzrostu cen. A zatem wzrost opodatkowania przełoży się na wzrost cen, co wpłynie negatywnie na poziom produkcji. Czyli ekspansywna polityka fiskalna przy normalnym wykorzystaniu zdolności wytwórczych doprowadzi w długim okresie do wielu negatywnych działań dla gospodarki. Korzyści pojawia się gdy mamy niepełne wykorzystanie czynników wytwórczych.

WPŁYW POLITYKI MONETARNEJ W UJĘCIU MODELU AS-AD.

Ekspansja monetarna

Jeżeli nastąpi ekspansja monetarna, to spowoduje ona wzrost PKB i wywoła obniżenie stopy procentowej.

Z punktu widzenia zagregowanego popytu, jeżeli podaż wyznaczy określony poziom dochodu, to musimy się równocześnie liczyć z obniżeniem poziomu cen (jeżeli pojawią się przyczyny skłaniające do przejścia do punktu E₁ to ceny obniżą się do P₁).

Wzrasta nasz dochód a zagregowany popyt jest determinowany przez obie polityki. Jeżeli podniesiemy podaż pieniądza, to bez zmiany poziomu cen powinniśmy się znaleźć w punkcie E₂, ponieważ wzrost podaży wywołuje dodatkowy popyt (obniża stopę procentową). Popyt ten wzrasta przy stałym poziomie cen, bo działają inne (pozacenowe) czynniki kształtujące popyt, a zatem mamy do czynienia z przesunięciem krzywej AD.

INNE ŹRÓDŁO:

W skutek ekspansywnej polityki monetarnej następuje zmiana zagregowanego popytu.

Zwiększenie się zagregowanego popytu spowoduje wzrost cen i dochodu, ale nie ma równowagi długookresowej. Procesy dostosowawcze prowadzą do kolejnego wzrostu cen, ale tez spadku dochodu. Gdyby punkt wyjścia był położony na lewo od długookresowej krzywej podaży to ekspansywna polityka monetarna doprowadziłaby do wzrostu zagregowanego popytu i pewnego wzrosty cen, ale gdyby punkt równowagi znalazł się równocześnie na LAS, to nie wywołałby dodatkowych działań dostosowawczych. Czyli to doprowadziłoby do trwałego wzrostu produkcji i pewnego wzrostu poziomu cen.

Ekspansywna polityka monetarna w warunkach, gdy mamy normalne wykorzystanie zdolności wytwórczych prowadzi w długim okresie wyłącznie do wzrostu cen i przejściowo może zmienić poziom produkcji. Natomiast ekspansywna polityka monetarna w warunkach niepełnego wykorzystanie zdolności wytwórczych może przyczynić się do trwałego wzrostu poziomu produkcji i trwałego wzrostu stopnia wykorzystania zdolności wytwórczych.

Y

r

E₁

E₀

Y₁

Y₀

P₀

IS

LM

r₀

r₁

Poziom

cen

E₂

E₁

E₀

↑G

Y

E₂

E₀

Poziom

cen

r₁

r₀

LM

IS

P₀

Y₀

Y₁

E₁

E₀

E₁

r

Y

Y

---