1. Kierunki

Strukturalizm - Językoznawstwo strukturalistyczne sformułowało zasady odnoszące się do: a) języka jako komunikacji

społecznej, b) badania języka nie jako luźnego zbioru elementów, ale systemu wzajemnie sprzężonych relacji, c)

związku sfery dźwiękowej ze znaczeniową. Struktury, jakimi zajmuje się struktualizm, definiuje się poprzez: 1)

pojęcie całości (struktura jest spójna i swoista, czyli odróżnialna od innych), 2) zasadę przekształceń

(przekształcenia struktur mogą być matematycznie wyprowadzone) i 3) samosterowność (struktury utrzymują stan

homeostazy). W świecie zjawisk struktury nigdy nie są dane wprost, lecz ukrywają się pod powierzchnią znanej nam

rzeczywistości. Trzeba więc do nich docierać, analizując (na ogół przy użyciu matematyki) układy zdarzeń. W

skrajnych formach struktualizmu przyjęto tezę, że tym, co naprawdę istnieje, są ukryte struktury prowadzące "grę",

na którą nie mamy wpływu (M. Foucault).

generatywizm - «teoria języka traktująca język jako nieskończony zbiór zdań, który można ściśle opisać za pomocą

formalnych reguł gramatyk

Socjolingwistyka - dział językoznawstwa, który bada społeczne znaczenie (wariantów) systemu językowego oraz użycia

języka.

Zajmuje się także związkami między faktami językowymi a społecznymi. Bierze pod uwagę kontekst, w jakim zachodzą

akty komunikacji. Ujmuje wszystkie czynniki aktu komunikacyjnego. Bada związki zachodzące między użyciem języka a

strukturami społecznymi, w których funkcjonują użytkownicy języka. Język jest zróżnicowany, a w socjolingwistyce

bierze się pod uwagę, w jaki sposób splatają się fakty językowe i społeczne. Przedmiot badań socjolingwistycznych

da się wyrazić za pomocą formuły: "kto, do kogo, w jakiej sytuacji i w jakim celu mówi." Każdy z tych czynników

może wpływać na kształt wypowiedzi.

Lingwistyka kognitywna - paradygmat językoznawstwa zakładający, że język jest ściśle powiązany z umysłowymi

procesami dotyczącymi postrzegania świata. Lingwistyka kognitywna zajmuje się przyswajaniem, gromadzeniem i

wykorzystywaniem informacji; opiera się na wcześniej rozwijanej psychologii kognitywnej.

2. Cechy języka

Istnienie nadawcy i odbiorcy - nadawca nadaje komunikat odbiorcy, który dysponuje tym samym kodem.

Język konwencjonalnym systemem znaków.

Foniczność - dźwięki oraz alfabet (wtórna realizacja dźwięku).

Dwustopniowość i dwuklasowość - wyróżniamy dwa stopnie: znaki i diakryty oraz dwie klasy: słownik i gramatykę.

Abstrakcyjność (zdalność) - odnoszenie do pojęć ogólnych, możliwość mówienia o zjawiskach nieobecnych.

Polisemiczność - możliwość przesunięć w umowie, cecha wskazująca na kreatywność języka, gdyż język może zostać

odnoszony do zjawisk nieposiadających własnej nazwy. Twórcze użycie wyrażeń językowych.

Samozwrotność - mówienie za pomocą języka o samym języku.

Nadużywalność - przekaz różnych informacji (dobrych i złych).

3. Funkcje Języka

Kognitywna - poznawcza, racjonalna. Polega ona na wyrażaniu myśli, sądów, idei, pojęć, ale także na realizowaniu

ich. Funkcja ta polega na zdobywaniu wiedzy o świecie. Badają ją: logika, psychologia, filozofia.

Społeczna - odzwierciedla miejsce i rolę języka w relacjach społecznych. Język jest narzędziem tworzenia i

regulowania relacji społecznych. Jest też najważniejszym narzędziem podziału kompetencji i układu ról społecznych w

różnych sytuacjach. Badają ją: socjologia, psychologia społeczna, medioznawstwo.

Afektywna - emotywna, ekspresywna. Jest związana z przekazywaniem emocji. Badają ją: poetyka, literaturoznawstwo,

psychologia twórczości.

4. Jednostki języka

Fonem - najmniejsza jednostka mowy rozróżnialna dla użytkowników danego języka. Może mieć kilka reprezentacji

dźwiękowych (alofonów), występujących w różnych kontekstach lub też zamiennie.

Fonem nie ma własnego znaczenia i służy do odróżniania elementów znaczeniowych (morfemów). Każdy fonem jest

zespołem cech dystynktywnych, pozwalających na odróżnienie go od pozostałych fonemów. Jest abstrakcyjną jednostką

systemu fonologicznego, reprezentowaną w wypowiedzeniach przez głoskę.

Morfem - to najmniejsza grupa fonemów, która niesie ze sobą określone znaczenie, której nie można więc podzielić na

mniejsze jednostki znaczeniowe. Jest elementarną jednostką morfologii, jednym z uniwersaliów językowych.

Można wyróżnić trzy odrębne typy morfemów:

morfemy leksykalne (rdzenne), samodzielne lub związane, obecne w każdym leksemie, o dominującej funkcji

semantycznej, które odsyłają do świata pozajęzykowego, pełniąc funkcję referencjalną (np. kot-, pies-/ps-),

morfemy słowotwórcze, niesamodzielne, o dominującej funkcji semantycznej, współtworzące leksemy pochodne, do tej

grupy zaliczamy prefiksy (np. za- w zanieść), interfiksy (np. -o- w parowóz) oraz sufiksy (np. -ek w kotek),

morfemy fleksyjne (gramatyczne), niesamodzielne, o dominującej funkcji syntaktycznej, tworzące konstrukcje

regularne, sygnalizujące podrzędność syntaktyczną (np. -em w kotem sygnalizuje, że nastąpiła konotacja rzeczownika

w narzędniku).

Leksem - wyraz rozumiany jako abstrakcyjna jednostka systemu słownikowego języka. Składa się na nią znaczenie

leksykalne oraz zespół wszystkich funkcji gramatycznych, jakie dany leksem może spełniać, a także zespół form

językowych reprezentujących w tekście leksem w jego poszczególnych funkcjach. Przykładowo wyrazy czytać, czytam,

czytali, przeczytasz są formami tego samego leksemu.

Zdanie (łac. sententia) — w językoznawstwie termin ten oznacza wypowiedzenie służące do zakomunikowania jakiejś

treści.

Aby wypowiedzenie było zdaniem, musi zawierać orzeczenie. W języku polskim podmiot może pozostać domyślny, ze

względu na możliwość zidentyfikowania wykonawcy czynności na podstawie końcówki fleksyjnej czasownika w orzeczeniu.

Zdaniem jest również tak krótkie wypowiedzenie jak: Wyszedłem. — w którym podmiotem — wykonawcą czynności jest "ja"

(forma czasownika sugeruje, że jest to pierwsza osoba liczby pojedynczej).

5. Klasyfikacja znaków językowych na tle innych znaków ???????????????????????????????????

6. Semantyka - dział językoznawstwa, zajmujący się znaczeniem w języku, a także relacją formy znaku językowego do

treści oznaczanej w ujęciu synchronicznym i diachronicznym. Semantyka bada ponadto relacje między znaczeniem

podstawowym wyrazu, a jego znaczeniem w konkretnym wypowiedzeniu.

Syntaktyka, składnia - (gr. syntaktikós porządkujący) - dział językoznawstwa, który zajmuje się budową wypowiedzeń.

Syntaktyka (w ujęciu tradycyjnym) bada takie zjawiska jak funkcje wyrazów w zdaniu (funkcja podmiotu, orzeczenia,

dopełnienia itd.), zależności między wyrazami w zdaniu (np. związek zgody, związek rządu, związek przynależności)

czy szyk wyrazów w wypowiedzeniu.

W odmiennym ujęciu (występującym w gramatyce generatywnej) syntaktyka opisuje sposoby łączenia się morfemów w

zdania. W ujęciu gramatyki generatywnej syntaktyka przeciwstawia się semantyce i fonologii, morfologia natomiast

stanowi część fonologii i syntaktyki.

pragmatyka - traktować ma o relacji między znakiem a odbiorcą (interpretatorem). Ta dziedzina językoznawstwa i

filozofii języka rozwinęła się w drugiej połowie XX wieku i zajmuje się z jednej strony kwestiami stosunków między

znakami słownymi a interpretatorami (ludźmi je wypowiadającymi lub słuchającymi), które zachodzą w procesie

komunikacji słownej, z drugiej zależnością znaczenia wyrażeń od kontekstu, w którym są użyte. Inaczej mówiąc,

pragmatyka bada sposoby posługiwania się mową przez ludzi (w szczególności rozumienie i interpretowanie wypowiedzi

w zależności od kontekstu), a także mechanizmy niejawnego przekazywania i uzyskiwania informacji przez wypowiedź

oraz mechanizmy jej rozumienia.

7. Teoria Aktów Mowy

Teoria aktów mowy opiera się na spostrzeżeniu, iż przy pomocy języka można nie tylko przekazywać informacje, ale i

tworzyć fakty społeczne. W szczególności istnieje kategoria wypowiedzi, które nie opisują w ogóle świata, ale

tworzą go i w związku z tym nie mogą podlegać ocenie prawdziwościowej klasycznej logiki. Dotyczy to na przykład

deklaracji w rodzaju "Ogłaszam zebranie za zamknięte". Teoria ta stawia sobie za cel wszechstronną analizę aktów

mowy oraz ich typologię. Klasyfikację aktów mowy, zawężając pojęcie do tzw. "genrów mowy", przeprowadziła Anna

Wierzbicka.

8. Maksymy Grice'a a skuteczność Komunikacji

Uczyń swój udział konwersacyjny w przewidzianym dla niego momencie takim, jakiego wymaga zaakceptowany cel lub

kierunek rozmowy, w którą jesteś zaangażowany. (Grice 1977)

Tej maksymie towarzyszą dodatkowo cztery reguły szczegółowe (oraz ich dalsze podreguły):

Maksyma ilości (informować w ilości stosownej do celu konwersacji)

Maksyma jakości (podawać informacje prawdziwe)

Maksyma odniesienia (mówić na temat)

Maksyma sposobu (mówić jasno i zrozumiale)

12. Neologizm, Neosemantyzm, Profesjonalizm

Neologizm (z gr. νεος + λογός - nowe słowo) - środek stylistyczny; nowy wyraz utworzony w danym języku, aby nazwać

nieznany wcześniej przedmiot czy sytuację lub osiągnąć efekt artystyczny w utworze poetyckim.

Neosemantyzacja - nadawanie wyrazom nowych znaczeń. Oprócz neosemantyzacji dokonującej się pod wpływem obcym

rozwija się neosemantyzacja rodzima. Takimi nowszymi neosemantyzmami są w języku polskim np. określenia

"nagłośnić", "wyciszyć sprawę", "wnioskować o coś", "komórka" (telefon komórkowy).

Profesjonalizm - ?????????????????????????

14. Cechy stylu naukowego

Styl naukowy jest rodzajem stylów funkcjonalnych (języków funkcyjnych).

Cechy charakterystyczne[edytuj]

Funkcja poznawcza, wynikająca z celu pracy naukowej dążącej do zapoznania czytelnika bądź słuchacza z omawianym

zagadnieniem.

Przewaga zdań podrzędnie złożonych i wielokrotnie złożonych o skomplikowanej budowie. Ich częste występowanie służy

precyzyjnemu, ścisłemu i przejrzystemu wyrażaniu myśli. Taka budowa najlepiej oddaje skomplikowany niejednokrotnie

tok rozumowania naukowca.

Zdominowany przez terminologię naukową przyjętą w danej dziedzinie (dużą część terminologii stanowią wyrazy obce,

co wiąże się z międzynarodowym charakterem nauki). Autor pracy naukowej nie podaje objaśnienia terminów, zakłada,

że czytelnik bądź słuchacz rozumie ich znaczenie. Sprawia to, że tekst jest niezrozumiały dla "zwykłego człowieka",

tj. nie zajmującego się nauką na co dzień.

Brak jakichkolwiek językowych środków obrazowania i figur poetyckich takich jak metafory, porównania, powtórzenia.

Pozbawiony nacechowania emocjonalnego.

Logiczna kompozycja obejmująca tezy, argument, wnioski, przykłady. Występuje podział na rozdziały i akapity,

ponadto zawiera liczne tabele, wykresy, symbole, wzory.

Liczne cytaty i przypisy.

Użycie wyrazów i wyrażeń, określających intelektualną postawę autora wobec własnych twierdzeń (prawdopodobnie,

zasadniczo, moim zdaniem, jak sądzę itp.).

Użycie, często zwyczajowo utartych, form nawiązywania kontaktu z czytelnikiem (Zwróćmy uwagę..., Rozpatrzymy z

kolei zagadnienie... itp.).

Obiektywność przedstawianych zjawisk i problemów, poprzez użycie form bezosobowych lub formy liczby mnogiej.

15. Cechy stylu urzędowego

Styl urzędowo-kancelaryjny - odmiana funkcjonalna języka (styl funkcjonalny) realizowana w wypowiedziach

powstających w związku z relacjami społecznymi o charakterze zinstytucjonalizowanym. Styl ten jest

charakterystyczny dla zarządzeń, przepisów, instrukcji, podań, pism urzędowych itp. Celem wypowiedzi tego rodzaju

jest oddziaływanie na wolę, nie na intelekt czy emocje ich odbiorcy: stąd sformułowane są one bezosobowo,

jednoznacznie, zwięźle i ściśle. Charakter stylu urzędowo-kancelaryjnego determinuje fakt, że w związku z

charakterem relacji urzędowych i instytucjonalnych indywidualne cechy nadawców i odbiorców wypowiedzi nie są

istotne. Nie występują w nich elementy emocjonalne i obrazowe, charakterystyczne są dla nich natomiast formy

nieosobowe, wypowiedzi o charakterze nakazowo-zakazowym i swoista, typowa jedynie dla tego stylu terminologia.

Styl urzędowo-kancelaryjny charakteryzuje się znaczną konwencjonalizacją języka. Występuje w nim wiele typowych

tylko dla niego, odbieranych jako urzędowe i oficjalne terminów (w tym z jednej strony tzw. rekwizytów

leksykalnych, z drugiej terminologii specjalistycznej, zwłaszcza prawniczej, administracyjnej, handlowej i

ekonomicznej) oraz tego samego rodzaju utartych związków frazeologicznych (np. "zwracam się z uprzejmą prośbą",

"odnośny", "dalszy", "niniejszy", "posiadać", "być w posiadaniu", "powiadamiać", "z uwagi na", "uprasza się").

Spośród kategorii gramatycznych typowe dla stylu urzędowo-kancelaryjnego jest (w języku polskim) częstsze niż w

innych odmianach funkcjonalnych języka użycie strony biernej, stosowanie form bezokolicznikowych i nieosobowych; w

składni występuje dążność do zwartości i jasności, mało zróżnicowana i szablonowa struktura zdania, zdania

pojedyncze są rozbudowane, zdania złożone są zaś krótkie. Występuje wiele odczasownikowych i odprzymiotnikowych

rzeczowników abstrakcyjnych; nadużywanie przymiotników odrzeczownikowych zakończonych na -owy; nadużywanie

konstrukcji analitycznych (np. dokonać otwarcia zamiast otworzyć); posługiwanie się stałymi, gotowymi formami.

Typowy dla wypowiedzi w stylu urzędowo-kancelaryjnym jest ponadto zwyczajowo ustalony porządek kompozycyjny (w tym

częste ujmowanie wypowiedzi w punkty i paragrafy) - np. w protokole obrad podaje się wpierw wykaz uczestników,

następnie ujęty w punktach porządek obrad, następnie streszczenie lub pełne teksty przemówień obradujących,

wreszcie podane w punktach postanowienia końcowe. W niektórych typach tekstów urzędowych, zwłaszcza prawnych,

posługiwanie się pewnymi gotowymi formułami ma charakter obligatoryjny.

16. Pole leksykalne?????????

Semantyka Składniowa - ??????????????????

17. Synonim - Synonim (gr. synōnymos = 'równoimienny'; za Kopalińskim) - wyraz lub dłuższe określenie równoważne

znaczeniowo innemu, lub na tyle zbliżone, że można nim zastąpić to drugie w odpowiednim kontekście. Synonimia może

dotyczyć konstrukcji składniowych (mówić wiersz - mówić wierszem), form morfologicznych (profesorowie - profesorzy)

i leksemów.

Synonimia (gr. synonymia, łac. congregatio, pol. szereg synonimiczny) - figura retoryczna, zestawienie w szeregu

określeń synonimicznych w celu rozwinięcia lub podkreślenia myśli.

Antonim - termin oznaczający przeciwieństwo, odwrotność znaczeniową innego terminu, antonimy to terminy

przeciwstawne. Są nimi np. ciepło - zimno, mądry - głupi, syty - głodny. Dziedzina wiedzy zajmująca się m.in.

antonimami to językoznawstwo.

Komplementarność - Uzupełnianie się

Hiperonim (wyraz nadrzędny) - leksem o znaczeniu ogólnym, nadrzędnym w stosunku do innych, któremu podporządkowana

jest klasa wyrazów bardziej szczegółowych pod względem semantycznym (czyli tzw. hiponimy).

Przykładowo słowo "metal" jest hiperonimem dla słów "miedź", "srebro"; słowo "samochód" jest hiperonimem słów

"sedan", "coupe" etc. "Miedź", "złoto" itp. to z kolei hiponimy słowa "metal". Hiperonimia jest zjawiskiem

stylistycznym działającym na zasadzie dwustronnej: hiperonim-hiponim.

hiponim - słowo o węższym znaczeniu od słowa podstawowego, np. hiponimem słowa "drzewo" są słowa "buk", "świerk"

Homonimia - relacja wyrażania różnych znaczeń za pomocą identycznych form językowych. Występuje w morfologii

fleksyjnej (synkretyzm form fleksyjnych, np. dam jako forma fleksyjna czasownika dać i rzeczownika dama) oraz

słowotwórczej (np. ranny - zraniony, ranny - o poranku), a także w słownictwie (wyrazy homonimiczne, np. bal -

przyjęcie (fr.), bal - kłoda (niem.) i składni (zdrada przyjaciela, oznaczająca fakt bycia zdradzonym przez

przyjaciela lub zdradzenia go).

Wyrażenia, które łączy relacja homonimii, nazywamy homonimami lub wyrazami homonimicznymi. O znaczeniu homonimu

decyduje jego użycie, czyli kontekst, w jakim może występować. Zdarza się jednakże, iż celowo przywoływane są dwa

lub więcej znaczeń, na przykład w reklamie, w celu podniesienia atrakcyjności tekstu. Pozwala na to odpowiednie

manipulowanie kontekstem oraz elementami pozajęzykowymi komunikatów reklamowych.

19.Nowomowa (ang. Newspeak) - sztuczny język obowiązujący w totalitarnym państwie opisanym przez George'a Orwella w

powieści 1984. Nowomowa charakteryzuje się tendencją do eliminacji jak największej liczby „niepotrzebnych” lub

niekorzystnie (z punktu widzenia ideologii państwowej) nacechowanych wyrazów przez zastąpienie ich sztucznymi, ale

poprawnymi ekwiwalentami, np. w celu zlikwidowania wyrazu zły (ang. bad) zastąpiono go wyrazem bezdobry (ang.

ungood). Ma to na celu strywializowanie języka (ogłupienie ludności) oraz wyeliminowanie nieprawomyślności przez

takie przekonstruowanie języka, by niemożliwe stało się sformułowanie w myśli czegokolwiek, co godziłoby w panujący

reżim - zarówno poprzez mowę, jak i myśli (tzw. myślozbrodnia).

Pojęcie nowomowy używane jest również jako określenie wypowiedzi, które posługując się stałym zestawem typowych dla

siebie określeń, de facto nie niosą żadnej treści, zubażają język bądź wypaczają lub fałszują rzeczywistość.

22. Etymologia (gr. ἐτυμολογία) - dział językoznawstwa badający pochodzenie wyrazów, zmiany ich znaczenia i formy w

miarę upływu czasu. Jednocześnie wyraz ten oznacza objaśnienie pochodzenia konkretnego wyrazu i jego znaczenia.

Określenie "etymologia" od ἔτυμος etymos - w znaczeniu "rdzeń każdego słowa, pierwotne, początkowe znaczenie" i

λόγος logos - w znaczeniu "przyczyna", "powód"[1][2]. Oba te słowa mają wiele znaczeń, toteż wybór podano za

najbardziej pełnym ze słowników, używanych w Grecji, potwierdzając w innych, greckich, podobnych.

Zadaniem badań etymologicznych jest odtworzenie wyrazu, wykrycie przypuszczalnego pierwotnego znaczenia,

wyjaśnienie jego dalszego rozwoju semantycznego i objaśnienie struktury morfologicznej. Badania etymologiczne

opiera się często na analizie porównawczej.

Etymologię o podstawach naukowych (językoznawstwa historycznego i porównawczego) należy odróżniać od etymologii

ludowej, potocznej, próbującej określać pochodzenie (etiologię) wyrazów na podstawie podobieństwa ich formy

dźwiękowej (wymowy, brzmienia) do innych wyrazów.

Logopedia - nauka o kształtowaniu właściwej mowy w okresie jej rozwoju i jej doskonaleniu w późniejszym okresie

(logopedia ogólna), a także o usuwaniu różnego rodzaju wad i zaburzeń mowy (logopedia specjalna).

Obecnie obowiązujące definicje logopedii mówią, że jest ona „nauką o kształtowaniu prawidłowej mowy, usuwaniu wad

wymowy oraz nauczaniu mowy w przypadku jej braku lub utraty”. (Styczek 1981,s13). Obejmuje też oddziaływanie na

psychikę w celu wytworzenia właściwego stosunku do wady mowy i zapobiegania ujemnemu jej wpływowi na kontakty

interpersonalne oraz kształtowanie osobowości. (Styczek 1981, s. 13) Według Demelowej (1979) logopedia zajmuje się

etiologią i patogenezą zaburzeń mowy, ich rozpoznawaniem, zapobieganiem oraz usuwaniem. Interesuje sie wychowaniem

pod względem mowy, czuwaniem nad jej rozwojem i doskonaleniem oraz ewentualną poprawą, gdy odchyla się ona od

normy. (Jastrzębowska 2003, s.323) Do zadań logopedii, wg Ireny Styczek (1981,s.13) należą:

23. Onomastyka (ang. onomastics, franc. onomastique, niem. Onomastik lub Namenkunde) - dział językoznawstwa

zajmujący się badaniem nazw własnych (zwanych też onimami), czyli odnoszących się do konkretnych przedmiotów, a nie

ich klasy. Onomastyka zajmuje się m.in. nazwami miejscowości, imionami, nazwiskami.

Analizuje sposoby funkcjonowania w systemie językowym oraz rolę w komunikacji. Przedstawia ich ewolucję i stan

współczesny nazewnictwa. Materiał badany jest zarówno w aspekcie diachronicznym, jak i synchronicznym. Określenie

pochodzi od greckiego słowa ónōma, oznaczającego imię.

25.

Rodzina językowa - w klasyfikacji języków jednostka obejmująca grupę języków, co do których zakłada się lub

istnieją bezpośrednie dowody, że wywodzą się one od wspólnego prajęzyka. Wniosek o pochodzeniu języków od wspólnego

źródła wysuwa się ze względu na ich regularne podobieństwa (występowanie wspólnych lub zbliżonych form wyrazów,

podobieństwo morfologii, składni itp.). Przykładowo uważa się, że języki indoeuropejskie wywodzą się od języka

praindoeuropejskiego (co dziś nie jest przez nikogo specjalnie podważane).

W przypadku języków słabo poznanych, stwierdzenie ich pokrewieństwa nie jest tak jednoznaczne. Podobieństwa, na

podstawie których języki te uznano (lub postuluje się ich uznanie) za rodzinę, mogły też w niektórych przypadkach

powstać w wyniku wzajemnego oddziaływania tych języków w przeszłości, chociaż nie wykształciły się one z tego

samego języka źródłowego. Ponieważ w zdecydowanej większości przypadków nie dysponujemy dokumentami piśmiennictwa,

poświadczającymi rozwój języka od samego wyodrębnienia się go z prajęzyka, spekulacje na ten temat obarczone są z

konieczności pewnym błędem.

W przypadku języków z dobrze poznanej rodziny indoeuropejskiej, semickiej, a także kilku innych, pochodzenie od

wspólnego prajęzyka jest praktycznie pewne.

Rodziny językowe mogą być dzielone na mniejsze jednostki: podrodziny, grupy czy zespoły językowe obejmujące

poszczególne języki, a także łączone w większe jednostki: makrorodziny (nadrodziny). Jest to jednak klasyfikacja

względna, tzn. na przykład języki słowiańskie są podrodziną języków indoeuropejskich, ale jeśli brać pod uwagę same

języki słowiańskie, prawdziwe jest co do nich również określenie rodzina językowa. Termin nadrodzina bywa niekiedy

odnoszony do grupy wielkich rodzin językowych, wykazujących pewne podobieństwa, lecz ze względu na długi czas, jaki

upłynął od ich wykształcenia, niemożliwych do jednoznacznego zaklasyfikowania jako spokrewnione (w miarę upływu

czasu prajęzyk pozostawia coraz mniej śladów w językach pochodnych i wzrasta prawdopodobieństwo przypadkowości

ewentualnych zbieżności między nimi).

Języki niespokrewnione, ale wykazujące podobieństwa na skutek ich wzajemnego oddziaływania, nazywa się ligą

językową.

Typologia jest dziedziną językoznawstwa, która zajmuje się językami ze względu na ich cechy (gramatyczne,

fonetyczne, leksykalne). Klasyfikacje typologiczne, w odróżnieniu od klasyfikacji genetycznych, nie grupują języków

według ich pochodzenia. W klasyfikacji genetycznej (zob. językoznawstwo historyczne) języki grupuje się w rodziny,

które łączy wspólny przodek, natomiast typologia łączy różne, często bliżej niespokrewnione języki, w typy.

Typologia ogólna jest częścią językoznawstwa ogólnego. Bada uniwersalia językowe, a więc to, co podobne lub

identyczne we wszystkich językach świata. Np. w każdym języku istnieją spółgłoski i samogłoski, a liczba samogłosek

niskiego stopnia zwężenia (e, o) jest mniejsza lub równa liczbie samogłosek wyższego stopnia zwężenia (i, y, u).

Typologia kontrastywna bada różnice istniejące pomiędzy językami. Np. liczba fonemów w niektórych językach

kaukaskich przekracza 80, w języku polskim wynosi ok. 40, a istnieją języki, w których spada poniżej 20. Typologia

kontrastywna bada też objętość leksykonu w językach świata. Np. w języku czeskim jest jakoby ok. 250 tys. wyrazów,

podczas gdy w polskim - 125 tysięcy[potrzebne źródło].

Język Polski - Język Fleksyjny, pozycyjny, przypadkowy, Podmiot - Orzeczenie - Dopełnienie, Język Nominatywny. Liga

Rokytnicka

27. Kod rozwinięty i ograniczony

Bernstein wyróżnił dwa typy idealne: kod ograniczony i kod rozwinięty. Pierwszy charakteryzuje się

następującymi cechami: bardzo krótkie i uproszczone gramatycznie zdania, powtarzanie się tych samych spójników -

wynika zatem z tego utrudnienie przekazywania bardziej skomplikowanych, logicznych całości; niewielka ilość

przymiotników i przysłówków wiążąca się z położeniem nacisku na to, by nie podawać zbędnych informacji; częste

używanie rozkazów, których jedynym argumentem jest autorytet nadawcy, a nie logiczna motywacja; stwierdzenia oraz

pytania są budowane tak by podkreślać ścisłą więź wewnątrz grupy, uczuciową wzajemność i zrozumienie (wyrażenia

typu: prawda?, nieprawdaż? itp. )[25]; `Jest to język „znaczenia ukrytego”, znaczenia implicite; wypowiedzi są na

niskim stopniu ogólności, używa się raczej symboli konkretnych, rzec by można: namacalnych, niż określeń zależności

logicznych. Ocena indywidualna jest także ukryta, cały czas maksymalizuje się niejako solidarność grupową kosztem

logicznej struktury komunikacji, specyficzności czy zindywidualizowania doznań.'[26] Widać zatem, że bezpośrednią

przyczyną wykształcenia „biernego” stylu poznawczego jest socjalizacja w środowisku, posługującym się ograniczonym

kodem językowym. Cechy kodu rozwiniętego są zupełnie przeciwstawne. „Jednostka używająca kodu rozwiniętego

przekazuje swoje własne doświadczenia, rozwijając swoje indywidualne znaczenia. Warto podkreślić, że w przypadku

kodu ograniczonego wszystkie znaki są znakami pełnymi, bez miejsca na autorską interpretację. Jest to spowodowane

tym, że w określonej (stosunkowo wąskiej) grupie każdy proces komunikacji jest związany z określonym kontekstem;

w zasadzie komunikacja bez niego nie może zaistnieć. Dzieje się tak dlatego, że wszystkie skrótowe znaki i obrazy

wymagają wspólnego dla wszystkich członków grupy odniesienia (kontekstu właśnie), aby mogły być w ramach danej

komórki rozumiane. Powoduje to oczywiście hermetyczność każdego kodu skrótowego spowodowaną wymogiem znajomości

określonego „tła”, które zapełnia znaki tworząc je znakami pełnymi.

Ikonografia i jej kult działają na zasadach ograniczonego kod

---