FONOLOGIA TRUBIECKIEGO
Nikołaj Trubiecki a właściwie Nikołaj Sergeević Trubeckoj(1890- 1938). Językoznawca i antropolog rosyjski. Pracę naukową zaczął mając 14lat . Docent uniw. w Moskwie, prof. w Rostowie, Sofii, Wiedniu. Był jednym z założycieli praskiej szkoły strukturalistycznej. Jest autorem syntezy poglądów fonologicznych tej szkoły. Rozwijał badania nad typologią fonologiczną j. Stworzył 1rwsze klasyfikacje systemów fonologicznych na podst. analizy kilkuset j. świata. Zajmował się również ogólną teorią j., morfonologią j. połabskiego i rosyjskiego, chronologia procesów w j. ps. i periodyzacją jego rozwoju.
Fonologia Trubeckiego stanowi rdzeń szkoly praskiej. Sięga do prac Baudouina de Courtenay- dotyczących pojęcia fonemu i w kwestii dźwięku do de Saussure'a. Nawiązując do tego drugiego rozróżnia langue i parole- twór językowy i akt mowy.
Wg. Trubeckiego istota dźwięku nie polega na jego fizycznej stronie i dlatego wysuwa postulat, aby oprocz zwyklej nauki o dzwiekach utworzono nową naukę- fonologię.
Fonologia- nauka o funkcji dźwięków w systemie językowym. Ważna jest wartość pozycyjna dźwięków, ponieważ dopiero wtedy spełniają funkcję komunikacyjną. Przedmiotem fonologii jest fonem. Zadaniem tejże nauki jest opisanie dla każdego jezyka cech relewantnych dla całości systemu i przedst., roznic w stosunku do innych języków.
Fonem- najmniejsza roznicująca znaczeniowo jednostka dzwiekowa. Fonologia zwraca uwagę tylko na relewantne różnice dźwiękowe. Fonemy nie pokrywaja się ze literami i dzwiekami. Wyodrebnia się je w uproszczonej formie:
fallen- fuller
band- sand- wand
Obydwa szeregi dzwiekowo sa podobne ale roznia sie znaczeniem. Rozne dzwieki znajduja się każdorazowo w opozycji fonologicznej. Dlatego są fonemami. Fonemy to nie tylko te które teraz są w opozycji ale tez te, które mogą się w niej znaleźć, np. w band nie tylko „b” bo może byc- bund a to slowo ma inne znaczenie. Same fonemy znaczenia nie mają, nie są wiec najmniejszymi jednostkami zawierającymi znaczenie(jak morfem, leksem itd.). W każdym jezyku istnieje ograniczona liczba fonemow. Właściwości wariantów są cechami nierelewantnymi, bo fonologiczne nieistotne. Np. [b] i [b']. Fonem to suma wszystkich właściwości relewantnych.
Szkołą praska uwaza za przedmiot fonologii cechy dystynktywne fonemów, jak i kombinatorykę fonemów w toku mowy, podczas gdy strukturaliści kopenhascy i amerykańscy ograniczaja się do tych drugich. Uprawiaja wiec nie fonologie dystynktywną <jak szkola praska> lecz dystrybucyjną.
Sam Trubecki zaproponowal, wychodząc od fonologii analogiczne ujecie wszystkich innych zjawisk językowych. W istocie z czasem ujęto strukturalnie najpierw dźwięki, potem strukturalnie opisano zakres gramatyki dziś próbują opisać w ten sposób płaszczyznę semantyczna. Na tym polega wewn. chronologia lingwistyki strukturalnej.
Na zakończenie dodam, że nie popełniałam literówek w nazwisku tylko źródła podają różne jego wersje.