Ćw. 4

• Surdopedagogika

• Przyczyny uszkodzeń analizatora słuchu

• Głuchota a niemota

• Kompensacja typy

• Wpływy uszkodzenia słuchu na rozwój dziecka

• Sposoby porozumiewania się z uszkodzonym słuchem

• Znaczenie wcześniej diagnozy i stymulacji

Literatura:

• Szczepanowski : „ Niesłyszący, głusi, głuchoniemi”

• Sękowska Z. Wprowadzenie do pedagogiki specjalnej

• Sowa „ Pedagogika specjalna”

1.Surdopedagogika

Surdopedagogika- łac. Surdut - głuchy jest jedną z dyscyplin szczegółowych pedagogiki specjalnej. Zajmuje się rewalidacją i resocjalizacją., pedagogika głuchych

Przedmiotem surdopedagogiki jest wychowanie jednostek z uszkodzeniami słuchu i wadami mowy wynikającymi z zaburzeń słuchu

Surdopedagogika ma trojaki charakter:

- praktyczny - formułuje metodycznie podstawy działalności rewalidacyjnej, proponując optymalne metody i techniki w procesie postępowania rewalidacyjnego.

- teoretyczny- dąży do wykrywania i wykrywa prawidłowości rządzące procesem dydaktyczno- wychowawczym , opisuje i wyjasnia w tym procesie zjawiska , fakty wychowawcze oraz wychowawcze prawidłowości

Etiologia wad słuchu:

Głuchota dziedziczna , wrodzona i nabyta.

Głuchota dziedziczna jeśli występuje również u innych członków tej samej rodziny. Głuchotę dziedziczną dzieli się na dominującą i recesywną. Głuchota dominująca łączy się z innymi zaburzeniami. Nie zawsze ujawnia się od urodzenia , nieraz dopiero po kilkunastu latach. Głuchota dziedziczna recesywna może pojawić się nie w każdym pokoleniu.

Wrodzona głuchota przyczyny: choroby matki w czasie ciąży, choroby wirusowem czynniki uszkadzające płód i działające uszkadzająco na narząd słuchu. Zaburzenia hormonalne, konflikt serologiczny na tle niezgodności czynnika RH u matki dziecka

Głuchota nabyta - spowodowana jest przyczynami działającymi w okresie porodu i w czasie dalszego rozwoju jednostki/

-sztuki - gdyż wychowanie jest swoistą umiejętnością

• Przyczyny uszkodzeń analizatora słuchu

- w czasie porodu słuch dziecka może ulec uszkodzeniu na skutek urazu powodującego krwotok, niedotlenienie

- urazy związane z koniecznymi zabiegami przy utrudnionym porodzie

W okresie postnatalnym należy wyróżnić przyczyny powodujące głuchotę w pierwszych 2-3 latach w dalszych latach życia.

- czynniki chorobowe mogą działać nie ostro, a w ciągu dłuższego wpływać uszkadzająco na organ słuchu. ( w przypadku przewlekłego zapalenia ucha środkowego

- przyczyna nabyta to zapalenie opon mózgowych

- w dalszych latach wzmaga się wpływ chorób zakaźnych ( płonnica, odra, gruźlica i in.)

- wpływ urazów ( silne urazy akustyczne , urazy przypadkowe)

- rzadziej zdarza się głuchota spowodowana czynnikami psychogennymi ( silny wstrząs psychiczny)

- uszkodzenia ucha wewnętrznego wiąże się nie tylko z zaburzeniami zmysłu słuchu ale często zmysłu równowagi.

• Głuchota a niemota

Głuchota- uszkodzenie słuchu w stopniu znacznym lub głębokim ( powyżej 70 dB w lepszym uchu) uniemożliwiające rozumienie mowy wyłącznie drogą słuchową. Przy zastosowaniu odpowiednio dobranych aparatów słuchowych gluchota może być w pewnym stopniu skompensowana , dzięki czemu osoba niesłysząca może odbierać pewne dźwięki z otoczenia, a w niektórych przypadkach także dźwięki mowy; jednak na ogół bez ich identyfikacji. Mimo to , dźwięki mogą stanowić istotną pomoc w odczytywaniu z ust dzięki diagnozy i skutecznie prowadzonej rehabilitacji dziecko niesłyszące , po wnikliwej analizie , może być kształcone integracyjnie. Przy zapewnieniu życzliwości otoczenia i stałej współpracy rodziców istnieje szansa adaptacji dziecka w środowisku słyszących

• Kompensacja typy

• kompensacja surdodydaktyczna - czyli wyrównywanie w procesie nauczania- uczenia się trudności w poznawaniu świata i jego rozumieniu przez: konsekwentne rozwijanie umiejętności korzystania z zachowanych resztek słuchu, wykorzystywania doznań wibracyjnych i taktylnych a także umiejętność wykorzystywania w celach kompensacyjnych analizatorów wzrokowego

- dążenie do operatywnego posługiwania się przyswojonymi pojęciami w praktyce to jest w mowie i w piśmie : - rozwijanie umiejętności odczytywania z ust

• kompensacja surdopedagogiczna :

• kształtowanie wiadomości i umiejętności językowych ( ogólnych i przedmiotowych)

• Kształtowanie postaw związanych z akceptacją siebie z innych ludzi postaw moralno- społecznych

• Procesy kompensacyjny zmierzający do wyrównywania braków , zastąpienia czynności uszkodzonych narządów i przystosowania się do środowiska . dziecko niesłyszące nie słyszy głosu matki , jednak widzi ruchy jej ust , skierowane do niego.

• Kompensacji percepcyjnej - podniesienie poziomu sprawności narządu wzroku w kierunku analizy wypowiedzi słownych. Rozwijają zdolność odczuwania, identyfikacji i wykorzystywania zjawisk wibracyjnych. Kompensacja w przypadku uszkodzenia słuchu nigdy nie będzie pełna . Odczytywanie z ust nie będzie w stanie zastąpić słyszenia, odczucia wibracyjne nie wystarczą np. odbieranie wrażeń estetycznych wynikających ze słuchania muzyki

• Kompensacja pedagogiczna - polegająca na świadomym wyrównywaniu zmiejszonych możliwości rozwojowych dziecka z uszkodzonym słuchem. Kompensacji służą także w istotnym stopniu omawianie dalej pomoce techniczne, zarówno kompensacji monosensorycznej ( aparaty słuchowe, implanty ślimakowe , wzmacniacze elektroakustyczne itp.

• Kompensacja percepcyjna np. zastępowanie odbioru silnych wrażeń słuchowych, głównie o charakterze impulsowym , odbiorem kinestetycznym poprzez odczuwanie wibracji . Przykładem może tu być odbiór rytmu muzyki przez drgania podłogi w pomieszczeniu

• Kompensacji porozumiewaniu się - poprzez tworzenie swoistego manualnego systemu komunikacyjnego - języka migowego. Język migowy w każdym kraju świata posiadający własne słownictwo manualne i własną gramatykę o charakterze pozycyjnym , stał się przykładem wewnątrzśrodowiskowej kompensacji komunikacyjnej

• Zastępowanie czynności narządu równowagi - błędnika i kanałów półkolistycznych w uchu wewnętrznym.

Proces kompensacji ma również charakter niezależny od woli i zazwyczaj dokonuje się automatycznie w okresie kilku tygodni lub miesięcy

• Wpływy uszkodzenia słuchu na rozwój dziecka

- zaburzenia równowagi,

Głuchota wpływa na rozwój psychiczny dziecka:

• Zaburzenia słuchu utrudniają przyswajanie języka słownego i konsekwencji powodują ograniczenie ubytku słuchu i związane z tym zniekształcenia percepcji są u każdego dziecka inne

• Mowa dziecka rozwija się spontanicznie, utrudnienie słyszenia powodują zniekształcenia języka

• Defekt słuchu ogranicza lub uniemożliwia dziecku słyszenie mowy, a nawet recepcję wszelkich bodźców akustycznych. Jego głos jest mniej dźwięczny, często bezbarwny pozbawiony rytmu , nieprawidłowo modelowany

• Dziecko głuche w wyniku treningu mowy i długotrwałych ćwiczeń artykulacyjnych zdoła opanować mowę ustną, łatwo ją traci w późniejszym okresie jeśli nie traktuje jej jako podstawowego środka porozumiewania się.

Rozwój mowy ustnej ma zasadniczy wpływ na rozwój intelektualny dziecka:

• Kształcenie dziecka głuchego musi odbyć się w okresie przedprzedszkolnym. Nad dzieckiem którego rozwojem mowy nie zaczęto pracować wcześniej przychodzi do szkoły praktycznie głuchonieme. Szkoła pomimo włożonej pracy nie przezwycięży niedostatków rozwojowych.

- dziecko głuche ma trudności z rozumowaniem otoczenia

- dziecko niesłyszące jest nerwowe cechuje je brak równowagi uczuciowej , trudności w porozumiewaniu się z otoczeniem. ( nie mogą wyrazić swoich potrzeb, nie rozumie co wymaga od niego otoczenie)

- kształtuje się u dzieci poczucie nieufności wobec otoczenia

• Sposoby porozumiewania się z uszkodzonym słuchem

Mowa głosowa jest dla dziecka głuchego mową trudną więc łatwo i chętnie posługuje się innymi formami porozumiewania się :

- mimiką

- mowa migowa - jest mową obrazową za pomocą znaków, gestów , nie zawiera form gramatycznych. Określa sytuacje konkretne, ale trudniej wyraża zależności funkcjonalne.

-mową palcową - może być wykorzystywana jako środek pomocniczy w kształtowaniu mowy ustnej. Mowa palcowa w odróżnieniu od mowy migowej , umożliwia stosowanie form gramatycznych a więc porozumiewanie się w języku poprawnym . Mowę palcową ( dyktylogragię - dyktylos- palec) opanowuje dziecko głuche z reguły szybciej i łatwiej

Mowa migowa, mowa znaków, gestów i mimiki jest w treści uboższa . Treści abstrakcyjne dają się wyrazić tylko w ograniczonej mierze

• Rozwój mowy wspierany jest przez inne formy porozumiewania :

- wzrokowego ( mową pisaną i palcową) Mowa pisana często wyprzedza mowę dźwięczną - jest formą towarzyszącą i wspierajacą kształtowanie mowy dźwiękowej.

• Znaczenie wcześniej diagnozy i stymulacji

Pierwsze szkoły dla głuchych powstały w drugiej poł. XVIII w. przyczyną tak późnego wprowadzenia było to że głuchych traktowano jak niewychowanych.

XIX w. przyjęto określenie „głuchy”

Obowiązkiem szkolnym objęto dzieci głuche już na początku XIX w. (w Szlezwiku należącym wówczas do Danii)

W Polsce pierwsza szkoła dla głuchych została zorganizowana w roku 1817 w Warszawie przez ks. Jakuba Falkowskiego . Była to pierwsza szkoła podstawowa specjalna zorganizowana w Polsce.

---