System wersyfikacyjny - zespół powiązanych funkcjonalnie reguł wierszotwórczych wykształcony na fundamencie tradycji wersyfikacyjnej w ramach zakreślonych przez reguły danego systemu językowego i ustalający repertuar:
-regularne-numeryczne
-nieregularne- nienumeryczne
a)sylabizm
b)sylabotonizm
c)tonizm
d)nieregularny
Akcent prozodyjny- uwydatnianie pewnej sylaby na tle innych
Amfibrach- wierszu sylabotonicznym stopa zestroju akcentowego , przewaga okerez nad cenzurami, postać atalektyczna lub katalektyczna
Analiza dzieła literackiego:
a) wyodrębnienie poziomów organizacji dzieła
b)segmentacja poszczególnych poziomów
c)określenie powiązań między jednostkami
d)określenie powiązań między jednostkami reprezentującymi różne poziomy
Bogactwo leksykalne wypowiedzi- właściwość wypowiedzi podlegająca badaniom statystycznym i mierzona stosunkiem liczby różnych użytych wyrazów w stosunku do ogółu wyrazów w tekście ( wszystkich wyrazów )
Dystych- strofa składająca się z 2 wersów połączonych rymem parzystym i zamknięta przedziałem składniowo-intonacyjnym; 13, 11 i 8 zgłoskowe wersy; najkrótszy wierszowany utwór zbudowany z 2 wersów
a)elegijny - heksametr + pentametr
- 1 akcent paroksotoniczny
-2 akcent oksytoniczny
Dytyramb-pieśń pochwalna na cześć Dionizosa, hymn pochwalny w tonacji patetycznej i entuzjastycznej
Eksklamacja-zdanie wykrzyknikowe, często urywane, wtrącone w tok mowy, będące wyrazem emocjonalnego zaangażowania mówcy
Ekspozycja-sytuacja zarysowana w punkcie wyjścia
Fenotyp dzieła-charakterystyczne cechy
Figura etymologiczna-użycie w 1 zdaniu słów spokrewnionych
Figura pseudoetymologiczna- wyrazy o podobnym brzmieniu
Figura retoryczna- sposoby kształtowania wypowiedzi, sztuka oratorska
Fleksja-odmiana wyrazów; końcówki gramatyczne
a)deklinacja- odmiana rzeczowników i przymiotników
b)koniugacja- odmiana czasowników
Heksametr- wers 6 stopowy , w którym pierwsze 4 stopy były daktylami zastępowalnymi przez spondeje
Metrum-miara wierszowa poezji, powtarzająca się w wersie i określająca jego format, od 5 do 8 mór ( następujące nazwy mór w kolejności: monometr, dymetr, trymetr, tetrametr, pentametr, heksametr …)
Idiom- stały związek frazeologiczny, nieprzekładalny na inny obcy język
Illoczas-sposób różnicowania głosek lub sylab ze względu na długość ich trwania
Incipt-pierwsze słowa utworu lub jego wyodrębnionego fragmentu
Jamb- stopa trzymorowa, dwie stopy to metrum jambiczne; w wierszu sylabotonicznym stopa odpowiadająca nielicznym zestrojom akcentowym polszczyzny; gatunek poetyczno-satyryczny
Katachreza-nowe użycie słowa rozszerzającego dotychczasowy zakres jego semantycznej stosowalności np.gałąź rodu; rodzaj metafory
Klauzula-końcowy odcinek odznaczający się uporządkowanym następstwem sylab zróżnicowanych pod względem illoczasu lub akcentu ; końcowy odcinek wersu o stałej budowie
a) rymy żeńskie - akcent paraksotoniczny
b) rymy męskie - akcent oksytoniczny
c) daktyliczne - akcent proparoksytoniczny
Klimaks- retoryczna odmiana gradacji zrealizowanej w serii zdań połączonych łańcuchem powtarzających się zwrotów; punkt kulminacyjny
Konkordacja- alfabetyczny spis wyrazów, zdań, znaków lub symboli znajdujących się w jakimś dziele literackim lub zbiorze dokumentów lub ksiąg
Konstanta wersyfikacyjna
a)l. sylab
b)l. zestrojów akcentowych
c)następstwo sylab akcentowych i nie akcentowych
d) akcent klauzulowy i średniówkowy
e) podział składniowo-intonacyjny
Lipomerfia-skrócenie wersu o 1 sylabę lub stopę w porównaniu z rozmiarem przewidzianym przez wzorzec rytmiczny
Melika- liryka w okresie jej związku z muzyką
Metaplazm- przekształcenia brzmieniowej postaci wyrazu
Mnemotechniczny wiersz- daktyliczne rymy
Monostych-pojedynczy wers utworu
Mora- jednostka miary illoczasu równa czasowi wypowiadania sylaby krótkiej
Nagłos-początek wyrazu
Oksyton-akcent na ostatniej sylabie
Oktawa- strofa z 8 wersów 11 zgłoskowych
Pleonazm-zgromadzenie wyrazów lub zwrotów bliskoznacznych
Pole
a)semantyczne - wewn. Zorganizowany zespół wyrazów wyodrębniany z ogólnego zasobu słownictwa danego języka
b)stylistyczne - realizacja pola wyrazowego w obrębie określonego stylowo zespołu tekstów np.1 gatunku, autora, szkoły poetyckiej
c)syntagmatyczne- jedna z postaci pola wyrazowego , zespół wyrazów wyodrębniany ze względu na ich relacje z jakimś wyrażeniem
d)wyrazowe - wewn. Zorganizowany ogół wyrazów, skupiony wokół 1 słowa - hasła, dający się wyodrębnić z ogólnego zasobu leksyki ze względu na zachodzące miedzy jego składnikami współzależności
Polimeria-łączenie rozmaitych miar wierszowych (stóp, metrów, formatów )
Stopa-najmniejsza powtarzająca się regularnie rytmiczna cząstka wersu o ustalonej postaci sylabiczno-illoczasowej lub sylabiczno-akcentowej , będąca zespołem kilku sylab długich i krótkich lub akcentowanych i nieakcentowanych
Strofa heterometryczna- różnomiarowa, złożona z wersów o różnej rozpiętości sylabicznej, budowie rytmicznej
Strofa izometryczna- jednorozmioarowa składająca się z wersów o takiej samej rozpiętości sylabicznej albo budowie rytmicznej
Składnia-budowa zdania, zespół relacji gramatycznych i pozycyjnych wiążących słowa w większe jednostki wypowiedzi
a)wewnątrzdaniowa
d)międzyzdaniowa
Wiersz
a)meliczny-rytmizowany
-bezprzerzutniowość
-zmienność sylabicznego rozmiaru
-skłonność do sylabotonizacji
-transakcentacja meliczna
-strofy nieregularne o zmiennej liczbie wersów
b)nieregularny
-sylabotoniczny
-toniczny
-wolny- brak przewidzianego układu, brak interpunkcji, zjawisko liczbowo niewymierne- składniowo, głoskowo, semantyczno, intonacyjno; układ graficzny ma większe znaczenie niż wymowa