Prawo, a inne systemy normatywne.

Pojęcie i cechy prawa:

Prawo - definiuje się jako określony zbiór norm postępowania, ustanowionych lub uznanych w odpowiedniej formie przez państwo, których realizowanie jest zabezpieczone zorganizowanym przymusem państwowym.

Prawo powstaje w dwojaki sposób:

Ustanowienie normy prawnej - polega na wyznaczeniu (określeniu) jej treści i umieszczeniu jej w odpowiednim akcie normatywnym. W wyniku stanowienia powstają normy, których przed tym aktem woli nie było.

Uznanie normy prawnej - polega na akceptacji treści już istniejącej normy postępowania, która do tego czasu mogła być norma moralną, zwyczajową, organizacji społecznych itp., nie zabezpieczona przymusem państwowym

Prawo w sensie przedmiotowym - odnosi się do pewnego zespołu norm postępowania o określonych cechach. Nazwa tego pojęcia pochodzi od przedmiotu regulacji.

Prawo pozytywne - prawo obowiązujące w jakimś państwie w określonym czasie.

Prawo naturalne - prawo niezależne od jakiejkolwiek władzy państwowej i prawa stanowionego przez państwo.

Związki państwa i prawa:

• - rozwój państwa i prawa splata się ze sobą, obie te instytucje powstają jednocześnie, przechodzą przez ściśle związane ze sobą fazy rozwoju

• - państwo jest twórcą prawa i ono też decyduje o jego zmianie

• - państwo musi zapewnić przestrzeganych przez siebie norm, którym brakuje powszechnej akceptacji

• - zakres działalności władzy państwowej pokrywa się z zakresem obowiązywania norm prawnych, zakresem tym jest terytorium państwa

• - prawo odgrywa doniosła rolę w organizacji aparatu państwowego, jest również istotnym czynnikiem w realizacji funkcji państwa

Normatywne systemy kontroli społecznej:

Do podstawowych środków kontroli społecznej zalicza się moralność, zwyczaje, obyczaje, modę, etykietę grupową, normy organizacji społecznych, religię, ideologię społeczną. Wśród tych systemów wyróżniają się normatywne systemy kontroli społecznej, to jest takie, w których rolę dominującą odgrywają normy i oceny postępowania jako srodki oddziaływania na postępowanie jednostek.

Prawo, a normy organizacji społecznych:

• - powstają nie za sprawą państwa, a za sprawą organizacji społecznych

• - nie wyrażają woli całego społeczeństwa, lecz jedynie interesy i wolę danej organizacji

• - muszą one stosować sankcje spośród środków im dostępnych (np. usunięcie z organizacji)

• - nie obowiązują nikogo spoza danej organizacji

• - nie mogą być sprzeczne z prawem obowiązującym w danym państwie

Prawo, a normy moralne:

Moralność, jest to ukształtowany w procesie długotrwałego rozwoju społeczeństwa zespół norm postępowania, według których ocenia się określone zachowanie jako dobre albo złe.

• - normy moralne powstają w codziennej praktyce życiowej ludzi

• - moralność ulega przemianom i rozwojowi

• - ocena moralna tego samego zjawiska może być różna

• - przestrzeganie norm moralnych wypływa z przeświadczenia o ich słuszności, jest dyktowane przez sumienie człowieka

• - mają ogólnikowy charakter

Prawo, a normy obyczajowe:

Normami obyczajowymi nazywamy normy postępowania, które ukształtowały się w swiadomości ludzi pod wpływem nawyku, w rezultacie wielokrotnego powtarzania w określonych okolicznościach tych samych zachowań, w wyniku ukształtowania przeświadczenia, ze tak właśnie należy postępować.

• - normy obyczajowe często nie są precyzyjne

• - nie są zazwyczaj w wysokim stopniu uporządkowane i usystematyzowane

• - przestrzeganie ich jest dobrowolne

• - na ich straży stoi opinia publiczna i środowiskowa

Wzajemny stosunek norm prawnych do innych systemów normatywnych:

1. uregulowanie zbieżne - dany typ zachowania jest regulowany przez normy prawne oraz inne systemy normatywne w sposób tożsamy i zbieżny

2. uregulowanie rozbieżne - dany typ zachowania jest regulowany przez prawo oraz inny system normatywny w sposób sprzeczny (kolizja norm)

3. uregulowanie indyferentne - dany typ zachowania jest regulowany tylko przez normy prawne

4. uregulowanie indyferentne (też) - dany typ zachowania jest regulowany przez systemy pozaprawne, natomiast prawo jest wobec tej regulacji obojętne

Klauzula generalna - to tylko te przepisy prawne, które celowo zawierają zwroty nieostre lub nieokreślone o charakterze oceniającym i odsyłającym do kryteriów pozaprawnych.

Zasady współżycia społecznego - mogą być zarówno normy moralne jak i normy obyczajowe. Nie każda norma moralna jednak może być zasadą współżycia społecznego. Należy także zaznaczyć, że zasady współżycia społecznego są klauzulami generalnymi.

Funkcje prawa:

• - organizacyjna

• - ochronna

• - wychowawcza

• - partycypacyjna

• - kontrolna

• - rozstrzygania konfliktów

• - represyjna

• - prewencyjna
  
  
  

---