PSYCHOLOGIA I SOCJOLOGIA.

Wykład 22.11.2008r.

Psychologia (psyche - dusza, logos - nauka) - nauka o czynnościach psychicznych istot żywych (człowieka).

Psychologia

Teoretyczna Praktyczna (stosowana)

- ogólna - pracy

- społeczna - wychowawcza

- rozwojowa - kliniczna (graniczy

(graniczy z pedagogiką) z psychiatrią)

Podmiotem psychologii jest człowiek.

Przedmiotem psychologii jest zachowanie.

TEMAT: Komunikacja społeczna.

Komunikacja społeczna jest to proces wytwarzania, przekształcania i przekazywania informacji pomiędzy jednostkami, grupami i organizacjami społecznymi.

Stadia komunikacji społecznej:

⁽¹⁾ (komunikowanie intrapsychiczne) - rozmowa człowieka z samym sobą;

1. ⁽²⁾ komunikowanie interpersonalne;

2. ⁽³⁾ komunikowanie masowe;

3. ⁽⁴⁾ komunikowanie specyficznie społeczne.

Komunikacja interpersonalna - wzajemne przekazywanie informacji za pomocą symboli.

Przekaz

Nadawca / Odbiorca /

Odbiorca Nadawca

Elementy modeli procesu komunikacji interpersonalnej:

1. Nadawca (kto mówi?)

2. Przekaz (co mówi?)

3. Odbiorca (do kogo mówi?)

4. Kanał (jakim środkiem?)

5. Skutek (z jakim skutkiem?)

6. Kontakt (w jakiej sytuacji?)

7. Przyczyna (dlaczego?)

Symbol

Komunikacja Komunikacja Znak

niewerbalna werbalna (rysunek)

Znaczenie komunikacji niewerbalnej przede wszystkim przekaz emocjonalny.

Komunikacja:

1. Werbalna

2. Niewerbalna

• mimika

• gestykulacja

• postawa ciała

- sytuacyjna

* otwarte

* zamknięte

- osobowościowa

• wizerunek zewnętrzny

• parajęzyk (ton głosu)

• kontakt wzrokowy

• proksemika (strefy dystansu)

- intymna

- towarzyska

- społeczna

- publiczna

• organizacja najbliższego otoczenia.

Bariery komunikacyjne czyli przeszkody w skutecznym komunikowaniu się:

1. Różnice w postrzeganiu.

2. Różnice językowe.

3. Szumy.

4. Emocje.

5. Niezgodność komunikatów.

6. Nieufność.

Komunikacja wewnątrz-organizacyjna - to proces wymiany informacji między uczestnikami systemu organizacyjnego i wiązania ze sobą rozmaitych jego części.

1. Komunikacja pionowo - formalna

• w dół

• w górę

Komunikacja poziomo - nieformalna.

TEMAT: Procesy emocjonalno - motywacyjne.

Procesy psychiczne:

1. Procesy emocjonalno - motywacyjne.

2. Procesy poznawcze.

Emocje to:

• intensywna, przypadkowa, niezorganizowana reakcja

• stan pobudzenia, zaburzenia równowagi

Ekspresja procesów emocjonalnych:

• mimika twarzy

• pantomimika

• język

• myślenie

• fizjologia

• napięcie mięśniowe.

Cechy procesów emocjonalnych:

• znak emocji

• natężenie emocji

• treść emocji

Podział emocji ze względu na intensywność i czas trwania:

• nastroje

• wzruszenia

• namiętności

• afekty

Podział emocji:

• pierwotne (wrodzone)

• wtórne (nabyte)

Motywacja - zestaw sił, które powodują, że ludzie zachowują się w określony sposób.

Dla powstania procesu motywacyjnego potrzebne są dwa warunki:

• wynik czynności musi być oceniony przez człowieka jako użyteczny;

• człowiek musi żywić przekonanie, że jest możliwe osiągnięcie celu.

Rodzaje motywacji:

• wewnętrzna i zewnętrzna

• długo- i krótkoterminowa

• pozytywna i negatywna

• indywidualna i zbiorowa.

Hierarchia potrzeb Maslowa.

Znaczenie motywacji:

1. Wzbudzanie energii.

2. Ukierunkowanie na cel.

3. Selektywność uwagi.

4. Zorganizowanie reakcji w pewien wzorzec.

5. Kontynuowanie czynności.

6. Pobudzenie emocjonalne.

Prawa Yerkesa - Dodsona (natężenie motywacji a sprawność działania)

I. W miarę wzrostu motywacji sprawność działania wzrasta do pewnego poziomu, a następnie zaczyna spadać.

II. Im łatwiejsze zadanie, tym lepsze osiągamy wyniki przy dużym natężeniu motywacji, im zaś zadanie trudniejsze, tym dla sprawności działania korzystniejsze jest niewielkie natężenie motywacji.

Ofiary emocji mogą być:

• obserwowalne

• nie obserwowalne

Funkcje emocji:

• komunikacyjna - emocje informują nas co przeżywamy my sami i inni

• adaptacyjna

Ćwiczenia 23.11.2008r.

1. Podstawy teorii komunikacji.

2. Pojęcie, znaczenie i podstawowe elementy komunikacji interpersonalnej.

3. Ocena wiarygodności komunikacji werbalnej i niewerbalnej.

4. Komunikowanie się w organizacji.

5. Pokonywanie barier komunikacyjnych.

Techniki aktywnego słuchania:

1. Parafrazowanie - ujmujemy w inne słowa to, co ktoś powiedział, sprawując, czy dobrze usłyszeliśmy, np.:

• „O ile dobrze Cię zrozumiałam…”

• „A więc twierdzisz, że…”

• „A więc sądzisz, że…”

• „Chcesz powiedzieć, że…”

1. Odzwierciedlenie emocji - okazanie zrozumienia i empatii (wczuwanie się w stan emocjonalny drugiej osoby) rozmówcy.

2. Dowartościowanie - wyrażanie akceptacji dla rozmówcy, docenienie wagi i znaczenia tego co ma do powiedzenia, wyrażenie szacunku dla drugiej osoby, np.: „świetnie, że zwróciłeś na to uwagę”.

3. Klaryfikacja (porządkowanie) - kierowanie rozmową w taki sposób, by uporządkować informacje doprecyzować szczegóły, które chce przekazać mówiący, np.: „Czy mógłbyś dokładniej opisać tę osobę?”.

Skuteczna komunikacja zachodzi między dwiema osobami wtedy, kiedy odbiorca rozumie sytuację tak, jak zamierzył to nadawca.

Uwarunkowania skutecznej komunikacji:

• Mów wprost (bez aluzji, przenośni).

• Zacznij od Ja, nie od Ty.

• Używaj zrozumiałych słów, gestów.

• Nie przemilczaj, dopowiadaj.

• Mów wolno, wystarczająco głośno.

• Dopytuj czy jesteś zrozumiały.

• Zadbaj, aby twoje słowa były zgodne z mową twojego ciała.

• Słuchaj bardzo uważnie.

• Pytaj, gdy nie rozumiesz słów, gestów, przenośni.

• Poproś o zwolnienie, powtórzenie jeśli nie usłyszałeś.

• Sprawdzaj, czy dobrze zrozumiałeś to, co usłyszałeś.

TEMAT: Elementy psychologii ogólnej.

1. Procesy emocjonalne.

2. Stres - źródła, konsekwencje, radzenie sobie z nim oraz profilaktyka.

3. Psychologia konfliktów międzyludzkich.

ZASTOSOWANIE PSYCHOLOGII W ŻYCIU CODZIENNYM - Praca na koniec semestru. Napisać! 3-4 strony A4 (zawężony temat, np. sposoby radzenia sobie ze stresem).

Stres (Hans Selye) - nieswoista reakcja organizmu na działający bodziec.

Stresem (Richard Lazarus) jest określona reakcja między osobą a otoczeniem, która oceniana jest przez osobę jako obciążająca lub przekraczająca jej zasoby.

Stresor wg Sutton i Kalim

„to każdy postrzegany subiektywnie i obiektywnie czynnik zewnętrzny w postaci wymagania, nacisku, obciążenia lub deprywacji (brak czegoś), który powoduje napięcie objawiające się niezadowoleniem, spadkiem, wydajności czy dolegliwościami somatycznymi.”

Eustres - pozytywny stres.

Dystres - negatywny stres.

Efektywność działania a siła pobudzenia.




Skutki stresu:

1. Zbyt niski poziom stresu

• Brak zainteresowania i zaangażowania, odpływ energii.

• Poczucie znużenia i bezużyteczności.

• Optymalny poziom stresu

• Odprężenie fizyczne i jednoczesny przypływ energii.

• Łatwość realizacji zadań.

• Wyostrzona uwaga i wiara w siebie.

3. Zbyt wysoki poziom stresu

• Fizyczne napięcie ciała.

• Trudności w myśleniu.

• Zwolniony refleks.

• Wypalenie zawodowe.

• Trudności w skoncentrowaniu się.

• Samobójstwa.

Długotrwały stres może skutkować:

• Zaburzeniami pamięci.

• Fizycznemu napięciu ciała.

• Zaburzeniami koordynacji.

• Trudnościami w myśleniu.

• Trudnościami w podejmowaniu decyzji.

• Zaburzeniami koncentracji uwagi.

• Niekontrolowanymi wybuchami gniewu.

• Drażliwością.

• Poczuciem winy.

• Lękiem.

• Problemami somatycznymi (ból głowy, biegunka).

• Zachowaniami aspołecznymi i antydestrukcyjnymi.

• Ostrymi konfliktami z otoczeniem (często przemoc w stosunku do członków rodziny).

Etapy stresu fizjologicznego:

1. Stadium reakcji alarmowej - mobilizacja sił obronnych organizmu, czyli przygotowanie do zwalczania stresu. Aktywują się mechanizmy chemiczne.

2. Stadium odporności (adaptacji) - pełne przygotowanie się do stresora (jeśli stresor działa i jest silny)

• wyraźnie obniża się działanie mechanizmów, które działały w poprzednim etapie,

• organizm próbuje walczyć ze stresem albo biernie w nim trwa.

1. Stadium wyczerpania - wyczerpanie energii do przystosowania, jeżeli stresor jest nasilony i działa odpowiednio długi czas.

Fazy stresu psychologicznego - wzrost poziomu aktywacji i wzrost pobudzenia emocjonalnego.

1. Faza mobilizacji - pod wpływem działania stresora następuje:

• mobilizacja procesów psychologicznych

• staje się sprawniejsze spostrzeganie

• bardziej oryginalne są procesy myślowe

• szybsze procesy pamięciowe

• zachowania odpowiednie do sytuacji.

• Faza rozstrojenia - przedłużający stan stresu powoduje:

• oznaki gniewu, strachu

• bezradność

• zahamowania

• schematyzm myślowy i działania

• trudności w skupieniu uwagi.

3. Faza destrukcyjna - to etap, kiedy żadna czynność nie jest wykonana poprawnie:

• Człowiek nie potrafi dokonać realnej oceny sytuacji.

Negatywne skutki / oznaki stresu:

• Fizjologiczne: wzmożone pocenie się, przyspieszone bicie serca, napięcie mięśni, dyszenie, zmiany ciśnienia krwi, odpływ krwi do mięśni, suchość w gardle i w ustach, utrudniony, przyśpieszony oddech.

• Emocjonalne: lęk, rozdrażnienie, złość, zamykanie się w sobie, nerwowość, zmienny nastrój.

• W zachowaniu: nerwowe tiki, nieuzasadnione ruchy, trudności z mówieniem, brak pewności lub impulsywność, drżenie, nerwowy uśmiech, częste uleganie wypadkom, intensywne palenie papierosów, picie alkoholu, zmiany w odżywianiu się, nieuzasadnione zażywanie leków, pochopność i niekonsekwencja, bezradność, wzmożony apetyt lub jego utrata.

• W zdolności do pracy: pogarszające się stosunki interpersonalne, ze współpracownikami i przełożonymi, narastające konflikty, roztargnienie, brak satysfakcji i zadowolenia z pracy, obniżenie wydajności.

- kształtowanie pozytywnego myślenia (afirmacja)

- modyfikacja własnej filozofii życia

- ocena poznawcza zagrożenia

- relaksacja

- świadome oddychanie

- dbałość o zdrowie

- wizualizacja

- ćwiczenia fizyczne

- umiejętności m.in.: komunikowania się, odpoczywania.

Ćwiczenia 13.12.2008r.

Afirmacja - radość życia, zamiana negatywnego myślenia na pozytywne; sposób widzenia.

Konflikt interpersonalny - jest to napięcie między dwiema lub więcej osobami albo grupami, które mają sprzeczne cele.

Przyczyny (rodzaje) konfliktów:

• konflikt relacji - zaburzone relacje komunikacyjne

• konflikt rzeczowy - konflikt o coś konkretnego

• konflikt strukturalny - związany jest z istnieniem pewnych więzi w organizacji

• konflikt wartości - odnosi się do naszych podstawowych wartości

• konflikt danych - związany jest z brakiem dostarczonej ilości informacji.

Warunki powstawania sytuacji konfliktowych:

• zaburzenia powstałe w procesie komunikacji

• brak zaufania

• nieporozumienie

• stereotypowe poglądy na drugą osobę

• uprzedzenia

Dynamika incydentu konfliktowego

Pierwotny pojedynczy przedmiot sporu.




Naruszenie równowagi stosunków.




Ujawnienie się innych spornych problemów,


dotąd tłumionych.


Druga strona precyzuje swoje relacje i argumenty.


Druga osoba wydaje się z gruntu zła.


Wysuwanie osobistych zarzutów wobec drugiej osoby.

Konflikt uniezależnia od pierwotnego przedmiotu sporu.

Zniekształcenia spostrzegania w sytuacjach konfliktowych:

• lustrzane odbicie - obie strony są święcie przekonane że mają rację, a przeciwnik nie; że chcą „sprawiedliwego” rozwiązania, a druga osoba się na to nie zgadza;

• mechanizm źdźbła i belki - każda ze stron dokładnie widzi wszystkie podstępne i fałszywe czyny tej drugiej strony.

• podwójne normy - ja mogę to robić, a ty nie.

• biegunowe myślenie - wszystko jest dobre co robię ja, a wszystko złe co robi druga osoba.

Pseudo rozwiązania, sposoby rozwiązywania konfliktów (rozmowa, mediacja).

Style rozwiązywania konfliktów




Pseudo rozwiązania konfliktów:

• ignorowanie

• pokojowe współistnienie

• deprecjonowanie

• reorientacja

• separacja

• kompromis

• eskalacja

• walka.

Etapy konstruktywnego rozwiązywania konfliktów interpersonalnych (rozmowy):

1. Określenie problemu.

2. Rozpoznanie przyczyny.

3. Stworzenie możliwych rozwiązań.

4. Ocena i wybór rozwiązania.

5. Wprowadzenie w życie rozwiązania.

6. Późniejsza ocena rozwiązania (weryfikacja).

Wykład 21.12.2008r.

TEMAT: Elementy psychologii społecznej.

Agresja - jej uwarunkowania i radzenie sobie.

Wywieranie wpływu na ludzi.

Agresja - zachowanie ukierunkowane na zadanie cierpienia innemu człowiekowi, który jest motywowany do uniknięcia tego cierpienia (strelau).

(def. Encyklopedia Multimedialna PWN)

Zachowanie fizyczne lub werbalne zmierzające skrzywienia, niszczenia bądź uszkodzenia przedmiotów, zwierząt, czy też ludzi, a nawet skierowania na siebie samego jako autoagresja, prowadząca czasami do samobójstwa.

Mechanizmy agresji:

• podejście biologiczne

• agresja jako reakcja na frustracje

• agresja jako skutek przesunięcia pobudzenia

• agresja jako rezultat społecznego uczenia się

• rola rodziny u uczeniu agresywności.

Czynniki determinujące siłę agresywności:

• częstotliwość i intensywność doznawanych napaści, frustracji i przykrości, jako warunki poprzedzające agresję,

• stopień wzmocnienia agresywnego, czy napastliwego zachowania,

• facylitacja społeczna,

• temperament.

Rodzaje agresji:

1. ze względu na kierunek realizacji

• bezpośrednie - zachowanie mające na celu wyrządzenie komuś krzywdy w trakcie bezpośredniej konfrontacji („twarzą w twarz”),

• pośrednie - zachowanie mające na celu wyrządzenie komuś krzywdy jednak bez konfrontacji twarzą w twarz,

• przemieszczona - przeniesienie agresji na osobę lub rzecz, która nie jest źródłem;

2. ze względu na cel agresji

• emocjonalna - działanie na czyjąś szkodę powodowane uczuciem złości,

• instrumentalna - działanie na czyjąś szkodę zmierzające do osiągnięcia jakiegoś nieagresywnego celu, innego niż krzywdzenie tej osoby;

1. ze względu na formę realizacji agresji

• fizyczna - bicie, kopanie, popychanie,

• słowna - zniewagi, groźby, przekleństwa.

Co ryzykujemy:

• konflikty w stosunkach między ludźmi

• utratę szacunku do siebie samego

• będziemy nielubiani

• poważny stres

• użycie przemocy

• rezultaty przeciwne do zamierzonych.

Cele zachowań agresywnych:

• rozładowanie napięcia

• osiągnięcie korzyści materialnych i społecznych

• zdobycie lub utrzymanie wysokiej pozycji społecznej

• obrona siebie i innych

Psychologia w działaniu na rzecz bezpieczeństwa (kampus).

Ćwiczenia 17.01.2009r.

TEMAT: Elementy psychologii społecznej.

Spostrzeganie ludzi - prawidłowości, błędy i zniekształcenia (schematy myślowe, stereotypy, uprzedzenia).

Myślenie - złożony proces umysłowy, polegający na tworzeniu reprezentacji świata w umyśle za pomocą transformacji dostępnych informacji.

Transformacje - to wiele operacji umysłowych tj. wnioskowanie, abstrahowanie, rozumowanie, wyobrażenia sobie, sądzenie, rozwiązywanie problemów, twórczość.

Myślenie opiera się na wielu strukturach myślowych tj.:

• pojęcia

• schematy

• skrypty

• wyobraźnia wzrokowa.

Pojęcia to reprezentacje w umyśle przedmiotów, czynności, organizmów żywych, właściwości, abstrakcje relacji. Podstawowym zadaniem myślenia jest uczenie się lub tworzenie pojęć.

Schemat - ogólna wiązka przechowywanej wiedzy reprezentującej pojęcie lub typ bodźca wraz z jego atrybutami i relacjami występującymi pomiędzy bodźcami.

Schematy zawierają oczekiwania, co do tego, jakie atrybuty i skutki są typowe dla poszczególnych pojęć lub kategorii schematy pełnią funkcję kodowania nowych informacji (ich interpretowania i organizowania), wpływają na pamięć uprzednich informacji, pozwalają wnioskować o informacjach brakujących.

Schematy zdarzeń lub skrypty to wiązka informacji o sekwencjach powiązanych wzajemnie specyficznych zdarzeń i działań, których pojawienia się oczekujemy w określonych sytuacjach społecznych. Posiadany skrypty wizyty w restauracji, korzystania z biblioteki, randki itd. Skrypty określa „właściwą” sekwencję oczekiwanych działań i reakcji w danej sytuacji społecznych.

Wzrokowa wyobraźnia umysłowa występuje w sytuacjach braku dostępu do danych sensorycznych i opiera się na wewnętrznych reprezentacjach zdarzeń i pojęć w formie obrazowej.

Spostrzeganie - to złożony układ procesów, dzięki którym powstaje u człowieka subiektywny obraz rzeczywistości.

Spostrzeganie

1. Na poziomie 2. Na poziomie semantyczno

sensomotorycznym operacyjnym (znaczeniowo

(czuciowo myślowym) czynnościowym)

Cechy spostrzegania:

1. 
   
   Figura i tło - w polu spostrzeżeniowym wyodrębniamy pewne elementy jako ważne i one stanowią figury, pozostałe elementy stanowią tło.

2. Strukturyzacja bodźca (polega na nadawaniu określonej struktury temu co widzimy). Organizacja ta następuje ze względu na:

• podobieństwo

• bliskość

• ciągłość

• zamykanie (dopełnianie).

Stereotypy (wg J. Strelana) - szczególnym schematem, czyli reprezentacją poznawczą, którego podstawową właściwością jest:

1. nadmierne uproszczenia

2. nasycenie wartościowaniem

3. nadogólność czyli ukryte przekonanie o bezwyjątkowym podobieństwie wszystkich reprezentantów danej grupy

4. niewielka podatność na zmiany

Cechy stereotypów:

1. poznawcza wadliwość stereotypu - ubóstwo treści, uproszczenie, nieweryfikalność, nieadekwatność;

2. silne zabarwienie afektywne (emocje jako trwałe oznakowanie towarzyszące treści schematu);

3. małą wariancją egzemplarzy, w obrębie schematu, co wyraża się w przeświadczeniu, że „wszyscy są tacy sami”;

4. trwałość wynikająca z aktywnej obrony przed zmianą stereotypu.

TEMAT: Wywieranie wpływu na ludzi.

Manipulacja - to celowe i skryte działanie przez które narzuca się jednostce lub grupie obraz pewnej rzeczywistości.

Perswazja - polega na organizowaniu sytuacji, w której z zastosowaniem świadomie dobranych środków próbuje się wpływać na uczucia, przekonania czy postawy drugiego człowieka.

Techniki perswazji:

1. Wykorzystanie potęgi pytań

1. Sprecyzowanie punktu widzenia

2. Odkrywanie granic

3. Dookreślenie wartości

• zbliżające wartości pośrednie / ostateczne

• oddalające wartości pośrednie / ostateczne

2. Magiczne słowa

1. Imię

2. „Proszę”, „Dziękuję”

3. „Bo”, „ponieważ”

3. Presja czasu

4. Techniki podnoszące wiarygodność

5. Sekrety

6. Pomoc w przyszłości

Techniki wywierania wpływu na innych

1. Reguła wzajemności - zgodnie z którą czujemy, że powinniśmy odwdzięczyć się osobie, która oddała nam jakąś przysługę.

2. Reguła konsekwencji - sprawia że kiedy podejmiemy decyzję lub zajmiemy stanowisko w jakiejś sprawie, pragniemy zachować się zgodnie z tym, w co już wcześnie się zaangażowaliśmy.

3. Reguła społecznego dowodu słuszności - dotyczy w pływu innych ludzi i grup społecznych na nasze zachowanie.

4. Reguła lubienia - łatwiej ulega się wpływom i częściej spełnia prośby tych, których lubimy.

Reguła autorytetu - nośność perswazyjna zwiększa uznanie kogoś za autorytet, wobec którego jesteśmy nawet bezradni.

Reguła niedostępności - łatwo nas skusić czymś, do czego mamy ograniczony dostęp.

Ćwiczenia 24.01.2009r.

TEMAT: Psychologia w działaniu na rzecz społeczeństwa.

Tezy:

Wsparcie psychologiczne udzielane ofiarom przestępstw.

Psychologiczne aspekty przesłuchań.

Psychologia tłumu.

1. Wsparcie psychologiczne udzielane ofiarom przestępstw.

Podstawowe oczekiwania ofiar wobec policjanta udzielającego pomocy:

• Potrzeby emocjonalne - ofiary przestępstw spodziewają się że policjant będzie wrażliwy, empatyczny deklarującym pomoc fachowcom.

• Potrzeby informacyjno - konsultacyjne - spodziewają się głównie do udzielenia przez policję informacji pomagających radzić sobie ofierze z nową rzeczywistością, dotyczących jej praw w procesie karnym, wiedzy o aktualnym stanie sprawy itd.

• Potrzeby praktyczne - policja może pośredniczyć między organizacjami i instytucjami powołanymi do wspierania ofiar, służbami metodycznymi a ofiarą.

Od osoby udzielającej pomocy oczekuje się:

• dyskrecji

• taktu

• zaufania

• lojalności

• umiejętności okazywania zrozumienia

• dobroci

A także cechy o charakterze intelektualnym, wpływające na sprawność działania:

• kompetencje

• doświadczenie

• inteligencja

• mądrość

• umiejętność oceny sytuacji.

Pożądane zachowania pomagającego:

• okazywanie szacunku

• chętne reagowanie na prośbę

• dbanie o rozwiązywanie problemu przy jednoczesnym okazywaniu wsparcia prowadzącego m.in. do przywrócenia zaufania do ludzi i świata, podniesienie wiary we własne siły

• dotrzymywanie słowa przynajmniej do momentu, kiedy wspomagany może sobie poradzić sam.

Nie należy:

• bagatelizować problemu upokarzając ofiarę

• wyręczać ofiarę pogłębiając jej bezradność

Niewłaściwa postawa policjanta w sytuacji pomagania często wyraża się:

• deprecjonowaniem wspomaganego; okazywaniem poczucia wyższości nadmiernym krytykowaniem,

• brakiem lojalności,

• stwarzaniem aury nieufności, posądzeń wobec wspomaganego,

• okazywaniem napięć i zdenerwowania osobę wspomaganego lub ostentacyjnym okazywaniem zmęczenia,

• bierność, obojętność wobec osoby znajdującej się w kryzysie.

Koszty psychologiczne jakie ponosi policjant pomagający ofiarom przestępstw:

• pomaganie wbrew sobie, wbrew własnym emocjom

• poczucie wstrętu lub lęku do osoby, której trzeba pomóc

• obciążenia psychiczne wynikające z poczucia odpowiedzialności i empatycznego przyjmowania emocji innych ludzi

• niewdzięczność osób wspomagających

• poczucie bycia wykorzystywanym

• brak efektu pomocy.

Hybels - Steer definiuje traumę jako:

• doświadczenie, w wyniku którego mogłeś zginąć

• chwila w której poczułeś ogromny strach, nawet jeśli była ona bardzo krótka

• szok, który wpływa na cały organizm i wprowadza go w stan pogotowia.

Wpływ traumy

Objawy występujące u bezpośrednich ofiar i innych uczestniczących w zdarzeniu:

• bezsenność

• zaburzenia koncentracji

• gniew

• niezdolność do pracy

• przygnębienie

• obwinianie się

• rozpacz

• flashback - intensywne, bardzo żywe nawracające obrazy zdarzenia.

2. Psychologiczne aspekty przesłuchań - zeznania świadków, wyjaśnienia podejrzanego.

Etapy formowania się zeznań świadków:

1. Uzyskiwanie informacji (spostrzeganie)

1. czynniki zewnętrzne wpływające na spostrzeganie:

• czas spostrzegania

• odległość od spostrzeganego przedmiotu

• ruch

• oświetlenie

2. czynniki anatomiczno - fizjologiczne:

• wiek

• wady wzroku

• zmęczenie

• nietrzeźwość

• wady słuchu

1. procesy psychiczne:

• stany emocjonalne

• depresje

• zainteresowanie poznawcze

• sugestie, uprzedzenia i stereotypy

• doświadczenie

1. Zapamiętywanie i przechowywanie w pamięci:

1. zapamiętywanie:

• rodzaj i typ pamięci

• czas

• zachowanie w pamięci treści informacyjnych:

• przeżycia indywidualne występujące od chwili zapomnienia

• nadmierne emocjonalne ustosunkowanie się do zapamiętywanych zdarzeń

• sugestie wywierane przez rozmówców

3. odtwarzanie zapamiętywanych treści:

• myślenie o zapamiętywanym zdarzeniu

• częstość przypominania lub rozpoznawania (przedmiotów, sytuacji itp.)

2. Relacjonowane organowi procesowemu czyli odtwarzanie.

Motywy zeznań nieszczerych:

1. Obawa świadka przed organami ścigania.

2. Obawa świadka przed oskarżonym (podejrzanym) i jego środowiskiem.

3. Obawa świadka przed pokrzywdzonym.

4. Obawa świadka przed własnym środowiskiem.

5. Współczucie dla podejrzanego lub osoby bliskiej w stosunku do podejrzanego (np. dla jego dzieci).

6. Chęć zemsty.

7. Poczucie solidarności z podejrzanym i sympatia dla niego lub aprobata czynu podejrzanego.

8. Chęć uzyskania korzyści majątkowej lub osobistej - zazwyczaj od podejrzanego.

9. Względy ambicjonalne.

10. Niechęć do świadczenia w sprawach sądowych.

Strategie i techniki obronne stosowane przez podejrzanego.

Strategie racjonalne:

1. Techniki obronne pokonujące lub przekonujące

1. alibi

2. techniki kontrargumentacji

3. technika wersji fikcyjnych

1. Techniki racjonalnego unikania

1. technika pozornej współpracy

2. technika symulacji chorób psychicznych

3. techniki samooskarżeń

Strategie irracjonalno - emocjonalne:

1. Techniki z przewagą czynnika irracjonalnego

1. techniki zmiennych wersji

2. techniki stałej negocjacji

2. Techniki z przewagą czynnika emocjonalnego

1. techniki symulowanych bądź rzeczywistych ataków autoagresji, gniewu lub histerii

2. udawanego lub rzeczywistego otępienia techniki.

- 17 -

---