Stosunek prawny:

1. Pojęcie i rodzaje stosunków społecznych

2. Pojęcie i cechy stosunku prawnego

3. Element stosunku prawego

4. Fakty i zdarzenia prawne

5. Rodzaje stosunków prawnych i ich charakterystyka

ad. 1 Stosunki społeczne są to pewne zależności, które występują między co najmniej dwoma podmiotami, regulowanymi przez normy społeczne.

ad. 2 Stosunek prawny przede wszystkim jest wyznaczony przez dyspozycję normy prawnej i podobnie jak norma prawna jest szczególną odmianą norm społecznych to tak również stosunek prawny jest szczególną odmianą stosunku społecznego.

Stosunek prawny jest to więź, pewna zależność łącząca co najmniej dwa podmioty wyrażająca się przede wszystkim we wzajemnych uprawnieniach i obowiązkach tych podmiotów.

Cechy stosunku prawnego:

• -stosunek prawny jest zawsze stosunkiem co najmniej między dwoma podmiotami społecznymi, którymi są ludzie, lub na ich podobieństwo utworzone zespoły ludzi.

• -stosunek reguluje ścisła wzajemność zachowania stron (podmiotu takiego stosunku). W konkretnym stosunku każda ze stron wie, czego może żądać od drugiej strony.

• -stosunek prawny powstaje zawsze jako stosunek wyznaczony przez normę prawną, nie ma stosunku prawnego bez normy prawnej regulującej zachowania się ludzi jako uczestników stosunku społecznego.

• -realizacja stosunku prawnego zawsze jest zabezpieczony środkami przymusu państwowego. Nie ma stosunku prawnego poza zakresem możliwości zastosowania przez państwo przymusu.

ad. 3 W każdym stosunku prawnym wyróżnić możemy 3 elementy:

1. podmioty stosunku prawnego - osoby fizyczne

2. treść stosunku prawnego

3. przedmiot stosunku prawnego

ZDOLNOŚĆ PRAWNA (osób fizycznych) - posiada każdy człowiek od chwili urodzenia, ta zdolność prawna wygasa w chwili śmierci, lub z chwilą uznania za zmarłego. Przede wszystkim jest to zdolność do tego, że osoba uznawana jest za podmiot praw i obowiązków.

NASCITURUS - dziecko poczęte, nienarodzone, z punktu widzenia prawnego może być oznaczone jako podmiot posiadający zdolność prawną (np. podmiot spadkobrania)

ZDOLNOŚĆ DO CZYNNOŚCI PRAWNEJ - jest to zdolność do nabywania praw, zaciągania obowiązków oraz rozporządzanie nimi we własnym zakresie. Wyróżnia się 3 kategorie zdolności do czynności prawnych osób fizycznych:

1. I kategoria nie posiada zdolności do czynności prawnych. Osoba fizyczna, która nie ukończyła 13-ego roku życia oraz osoby, które ukończyły 13-sty rok życia lecz w skutek choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego, lub innych zaburzeń nie pozwalających na samodzielne dokonywanie czynności prawnych np. alkoholizm, narkomania - tzw. osoby ubezwłasnowolnione całkowicie.

2. II kategoria to tzw. ograniczona zdolność do czynności prawnej, związana jest ze sprawami mniejszej wagi i ograniczoną zdolność prawną posiadają osoby pomiędzy 13-stym, a 18-stym rokiem życia i osoby częściowo ubezwłasnowolnione.

3. III kategoria - pełna zdolność do czynności prawnych - taką zdolność posiadają osoby, które ukończyły 18 lat, w żaden sposób nie są ubezwłasnowolnione. W przeciwieństwie do osób fizycznych osoby prawne w momencie utworzenia automatycznie nabywają zdolność prawną i zdolność do czynności prawnej.

Fakty prawne:

Zdarzeniem prawnym nazywa się takie zdarzenia faktyczne (fakty), z których norma prawna łączy powstanie, zmianę lub ustanie konkretnego stosunku prawnego. Rozróżnia się w obrębie zdarzeń prawnych dwie ogólne grupy: zdarzenia naturalne oraz zdarzenia prawne będące wynikiem działania ludzkiego.

Przez zdarzenia naturalne rozumiemy okoliczności, które są niezależne od zachowania podmiotów, a które wywołują określone skutki prawne np. klęski żywiołowe.

Druga grupa zdarzeń prawnych będących wynikiem działania ludzkiego polega na świadomym stworzeniu pewnego stanu rzeczy w wyniku decyzji działającego. Działania te są od woli człowieka zależne i mogą przybierać różną postać. Działania te dzieli się na dalsze dwie grupy:

• działania zmierzające do wywołania określonych skutków prawnych

• działania, które nie zmierzają do wywołania, ale je z mocy prawa wywołują, czyli tzw. czyny

Rodzaje stosunków prawnych wyróżnionych ze względu na:

metodę regulacji prawnej:

• - stosunki cywilno prawne

• - stosunki administracyjno - prawne

• - stosunki mieszane

• - stosunki prawno - karne

liczbę osób uczestniczących:

• - stosunki prawne dwustronne

• - stosunki wielostronne

wyodrębnione co do tożsamości podmiotów:

• - stosunki dwustronne (wielostronne) zindywidualizowane

• - stosunki jednostronne niezindywidualizowane

• - stosunki obustronne niezindywidualizowane

---