Norma i przepis prawny.

1. Pojęcia normy prawnej oraz jej struktura.

2. Pojęcia przepisu i jego stosunek do normy prawnej.

3. Rodzaje przepisów prawnych.

4. Stosunek normy prawnej do przepisy prawnego.

Norma prawna musi posiadać trzy cechy:

1. Musi spełniać funkcję normatywną.

2. Musi należeć do systemu prawa.

3. Musi być w określony sposób zbudowana.

Norma prawna jest zbudowana z:

1. Hipotezy.

2. Dyspozycji.

3. Sankcji.

Norma prawna - jest to reguła, wskazówka określonego postępowania. Na budowę normy prawnej składają się następujące elementy:

Hipoteza - jest to ten element normy prawnej, który określa przede wszystkim do kogo i w jakich warunkach znajduje zastosowanie dyspozycja normy prawnej np. Osoba „A” w sytuacji „B” (hipoteza), powinna zachować się w sposób „C”.

Jeżeli postąpi w sposób „nie C”, to podlega karze.

Art. 148&1 KK - kto zabije człowieka

Gdzie „kto” - hipoteza, a „zabije człowieka” dyspozycja

Pierwszy podział norm prawnych ze względu na element adresata to:

- generalne (ogólne) <=> indywidualne („kto” - hipoteza)

Podział norm ze względu na adresata:

• Normy jednostkowe.

• Normy ogólne.

• Normy indywidualne.

• Normy generalne.

Adresat:

- n. jednostkowe

* n. indywidualne

* n. generalne

- n. ogólne

* n. generalne

Hipoteza - wskazuje na adresata oraz warunki (warunek) w jakich adresat ma się zachować w określony sposób.

Warunki w hipotezie wskazują: czas, miejsca, sytuację. Hipoteza odpowiada nie tylko kto?, ale również jak?, gdzie?, kiedy?.

Dyspozycja normy prawnej - jest najważniejszą częścią normy prawnej, wskazuje na sposób postępowania jaki od adresata wymaga normodawca. W dyspozycji wyróżniamy normy o charakterze:

(AKONTRARIO)

- abstrakcyjne <=> konkretne

1. Norma konkretna - to norma, w której dyspozycja określa postępowanie jednorazowe np. stawianie się w konkretnej instytucji oraz w wyznaczonym dniu i czasie. Jednorazowe zachowanie adresata.

2. Norma abstrakcyjna - powtarzalny typ zachowań np. (zakaz zabicia człowieka obejmuje nieograniczoną liczbę zabójstw dokonywanych w różny sposób, na różnych ofiarach i przez różnych sprawców). Dotyczy stałego lub wielokrotnego zachowania się adresata normy.

Sankcja - to te części normy prawnej, które mówią o tym jak zareaguje państwo na nie zastosowanie się przez adresata do wskazań zawartych w dyspozycji.

Wyróżniamy 3 podstawowe rodzaje sankcji:

1. Sankcja karna (represyjna, penalna) - jest to sankcja gdzie za zachowanie niezgodne z dyspozycją grozi kara.

2. Sankcja egzekucyjna (restytucyjna - łac. restytution przywrócić do stanu poprzedniego) - polega na zmuszeniu adresata do zachowania się polegającego na przywróceniu stanu przed naruszeniem.

3. Sankcja nieważności - polega na unieważnieniu czynności z powodu jej niezgodności z prawem.

Przepis prawny - jest to gramatyczna jednostka zdaniowa wyodrębniona graficznie w tekście aktu normatywnego pochodzącego od powołanego organu państwowego, ogłoszonego we właściwej publikacji urzędowej.

Ze względu na konkretność wyróżniamy przepisy:

• pełne (odsyłające, blankietowe)

• niepełne

Ze względu na sposób związania adresatów wyróżniamy przepisy:

- bezwzględnie obowiązujące (kategorycznie imperatywne) - wyznaczają jakąś powinność i nie dopuszczają innego zachowania

- względnie obowiązujące (dyspozytywne) normodawca sygnalizuje ich charakter za pomocą takich zwrotów jak - jeśli strona nie postąpi inaczej itp

Ze względu na sposób zredagowania przepisu wyróżniamy przepisy:

• zakazujące

• nakazujące

• dozwalające

Ze względu na zakres regulacji wyróżniamy przepisy:

• ogólne

• szczególne.

NIEKTÓRE RODZAJE PRZEPISÓW PRAWNYCH

Przepisy prawne można różnie klasyfikować , przyjmując za podstawę różne kryteria. Z punktu widzenia stopnia konkretności, tj. czy przepis prawny zawiera wszystkie elementy normy prawnej, czy nie, dzielimy przepisy na przepisy kompletne i niekompletne (odsyłające i blankietowe)

Przepis kompletny zawiera pełny opis pożądanego zachowania się adresata. Adresat wie wszystko, co trzeba wiedzieć, aby postępować zgodnie z przepisami, bez potrzeby zapoznania się z innymi

Przepisy niekompletne to inaczej przepisy odsyłające, niezawierające pełnego opisu pożądanego zachowania. Dopiero znajomość przepisu odsyłającego i tego, do którego odsyła, pozwala adresatom postępować zgodnie z życzeniem normodawcy. Przepisy odsyłające stosuje się ze względu na potrzebę zachowania skrótowości tekstu lub w celu zapewnienia spójności określonych instytucji prawnych. Przepisy odsyłające mogą odsyłać do przepisów znajdujących się w tym samym akcie normatywnym bądź w innym akcie normatywnym, do innej gałęzi prawa, do innego systemu prawa.

Ze względu na sposób związania adresatów dzielimy przepisy na przepisy bezwzględnie obowiązujące, zwane inaczej imperatywnymi (ius cogens) oraz przepisy względnie obowiązujące, zwane inaczej dyspozytywnymi (ius dispositivum).

Ze względu na kryterium treści przepisów, cz też sposób zredagowania przepisy dzielimy na przepisy nakazujące, przepisy zakazujące oraz przepisy dozwalające (uprawniające), nakazujące zawierają dyspozycję formułującą nakaz określonego sposobu postępowania, najczęściej pod rygorem poniesienia ujemnych konsekwencji prawnych w wypadku niezastosowania się do nakazu (np. według art. 162 § 1 k.k. nakaz udzielania pomocy osobie znajdującej się w niebezpieczeństwie) zakazujące przeciwne do powyższych przepisów zawierają zakaz określonego zachowania najczęściej pod rygorem. Dozwalające (uprawniające) ani nie zakazują, ani nie nakazują określonego postępowania, przewidują natomiast dla określonych adresatów możliwość wyboru zachowania

Ze względu na zakres regulacji przepisy dzielimy na przepisy ogólne (lex generalis) oraz przepisy szczególne (lex specialis). Przepisy ogólne regulują szeroki zakres praw, obejmują szeroki zakres adresatów, ustanawiają w dyspozycji ogólne reguły zachowania. Przepisy szczególne ustanawiają wyjątki, odrębne regulowania w stosunku do przepisu ogólnego.

Stosunek normy prawnej do przepisu prawnego:

1. Norma prawna pokrywa się z przepisem prawnym. Jeżeli przepis zawiera dwa lub więcej norm prawnych.

2. Jeden przepis może zawierać hipotezę a inny przepis inne fragmenty normy prawnej np. dyspozycję, sankcję.

3. Niektóre przepisy nie zawierają norm prawnych np. wstępy do aktów normatywnych, słowniczki wyrażeń ustawowych.
   
   
   

---