1. Które z zanieczyszczeń powietrza redukowane są w stopniu:

najwyższym: pyłowe 99%

najniższym: gazowe 45 %

2. Które z zanieczyszczeń powietrza najczęściej przekraczają dopuszczalny poziom w Krakowie?

Pył zawieszony, WWA

3. Wymień największe źródła emisji zanieczyszczeń do powietrza w województwie małopolskim?

• Huta

• Skawina Elektrownia

• Elektrociepłownia Łęg

• Siersza w Trzebini

• Zakłady azotowe Tarnów

- uprzemysłowienie i wzrost liczby ludności

- przemysł energetyczny, transportowy, motoryzacja

- źródła naturalne - pożary lasów, wyładowania atmosferyczne

Rosnące zapotrzebowanie na energie uczyniło ze spalania główne źródło zanieczyszczeń atmosferycznych pochodzenia antropogenicznego. Najważniejsze z nich to: dwutlenek siarki (SO₂), tlenki azotu (N_xO_y), pyły węglowe (X₂), tlenek węgla (CO), dwutlenek węgla (CO₂), ozon troposferyczny (O₃),

Źródłami zanieczyszczeń powietrza są m.in.: przemysł chemiczny, rafineryjny, metalurgiczny, cementownie, motoryzacja.

Naturalne źródła zanieczyszczeń powietrza to: wybuchy wulkanów, wietrzenie chemiczne skał, pożary lasów i stepów, wyładowania atmosferyczne,

4. Wyjaśnij pojęcia emisja i imisja zanieczyszczeń i jak kształtują się te wartości dla Polski i małopolski

Emisja to wprowadzanie wszystkich zanieczyszczeń do środowiska i atmosfery

Imisja - wprowadzenie z atmosfery na dane terytorium do gleby wód lasów

Polski poniżej 54% (imisja) emisja 27%?

Małopolski 8,4% (emisja)

5. Co to jest mokra i sucha depozycja?

Mokra - usuwanie zanieczyszczeń z powietrza wraz z opadem atmosferycznym

Sucha - opadanie na ziemię związków siarki i azotu zawartych w atmosferze w postaci tlenków.

6. Które z zanieczyszczeń atmosfery wpływają w największym stopniu na „efekt cieplarniany”?

CO2, freon, metan, podtlenek azotu

7. W jaki sposób przeciwdziałać „globalnemu ociepleniu klimatu”?

Zalesianie, energia odnawialna, silniki hybrydowe, pompy ciepła, ograniczenie zanieczyszczeń,

8. Które wskaźniki jakości wód powierzchniowych są najczęściej przekraczane i jakie są tego przyczyny?

Zawartość substancji biogennych i stan sanitarny, ponieważ ścieki nie oczyszczone dostają się do wód, z 2,1 km3 ścieków tylko 0,8 podwyższone oczyszczanie., tylko 61% ścieków korzysta z oczyszczalni w ogóle.

9. Które powiaty w Małopolsce są obsługiwane przez oczyszczalnie ścieków w stopniu:

Najwyższym Kraków, oświęcimski, chrzanowski, olkuski, nowotarski, tatrzański

Najniższym tarnowski, brzeski, suski

10. Na czym polega podwyższone usuwanie biogenów w oczyszczalniach ścieków?

Na podwyższonym usuwaniu N i P, mechaniczne, biologiczne i chemiczne oczyszczanie ścieków, dodatkowy proces denitryfikacji (usunie azotany) , defosfatacja (chemisorpcja fosforanów czyli strącanie)

11. Co to jest eutrofizacja wód i z czego wynika?

Dostawanie się substancji biogennych do wód, użyźnianie, wynika z dostawania się do wody azotanów i fosforanów

12. Czym różnią się wody pochłodnicze od kopalnianych?

Kopalniane są zasolone, a pochłodnicze mają podwyższoną temperaturę

Podgrzane wody pochłodnicze wywołują podwyższenie temp. w granicach 4-8 °C. Oddziaływanie podwyższonej temperatury na biocenozę odbiornika przejawia się we wzroście tempa produkcji biologicznej, a także skróceniu cykli rozwojowych organizmów wodnych które wobec braku synchronizacji z rytmami klimatycznymi masowo giną. Prowadzi do kumulacji materii organicznej oraz wzrostu biologicznego zapotrzebowania na tlen, przy jednoczesnym zmniejszeniu jego rozpuszczalności. Powstający w ten sposób niedobór tlenu może być przyczyną śniecią ryb.

Zasolone wody kopalniane

Zrzuty zasolonych wód kopalnianych, z których większość zawiera duże stężenie chlorków i siarczanów, stanowią istotne zagrożenie dla wód płynących. Wody takie są nader uciążliwym zanieczyszczeniem dyskwalifikującym wodę do celów spożywczych i nawodnień rolniczych (zasolenie gleb) oraz do celów przemysłowych (korozja urządzeń).

13. W jaki sposób największe ilości związków azotu z rolnictwa przedostają się do wód powierzchniowych ?

Rolnictwo potrafi w znaczącym stopniu skazić glebę przez stosowanie sztucznych nawozów oraz środków ochrony roślin. W pobliżu dróg gleba jest bardzo zanieczyszczona - głównie ołowiem i związkami azotu pochodzącymi ze spalin. Dostaje się do wód powierzchniowych wraz z ściekami. Posypywanie powierzchni dróg solami powoduje silne zasolenie gleby. Deszcze i przedostające się do gleby ścieki są kolejnym czynnikiem powodującym jej zanieczyszczenie.

14. Co stanowi największe zagrożenie dla jakości wód podziemnych?

Azotany, metale ciężkie, pestycydy (nie fosforany, gdyż są sorbowane w glebie!!!)

15. Które z ładunków zanieczyszczeń wprowadzanych do Bałtyku w ostatnich latach nie uległo zmniejszeniu i dlaczego?

Ścieki do wody trafiają z fosforem, tylko 30% P można zredukować biologicznie. Fosfor pochodzi z zanieczyszczeń, punktowych, 134 tys t P/rok z nawozów - 90% fosforu wprowadzane do środowiska, ulega nagromadzeniu, fosfor jest usuwany w najmniejszym stopniu ze względu na to, że niewielka ilość ścieków jest oczyszczana w oczyszczalniach o podwyższonym usuwaniu biogenów.

16. Wyjaśnij pojęcia:

Gleby zdewastowane - gleby, które utraciły całkowicie swoje właściwości

Gleby zdegradowane - gleby, które częściowo straciły swoje właściwości, o obniżonej zdolności produkcyjnej.

Gleby zrekultywowane - grunty o przywróconej wartości użytkowej.

17. Od czego zależy odporność na degradację chemiczną?

• Odczyn pH

• skład granulometryczny (najbardziej odporne są gleby ilaste i gliniaste, a najmniej piaszczyste)

• zawartość próchnicy

• skład minerałów ilastych

• Inne np. stopień wysycenia gleby kationami zasadowymi, zawartość węglanu wapnia

• Właściwości fizycznych, fizykochemicznych i chemicznych

18. Jakie ograniczenia uprawowe należy wprowadzić na glebach zaliczonych do II stopnia skażenia „metalami ciężkimi” ?

Na takich glebach nie można uprawiać roślin ogrodniczych liściastych, możliwa jest uprawa jedynie zbóż, okopowych i pastewnych

19. Które tereny w Małopolsce są najbardziej zdegradowane chemicznie poprzez wzrost w nich koncentracji „metali ciężkich” ?

Pb, Zn - tereny północno - zachodniej Małopolski, powiaty Olkuski, Oświęcimski, Chrzanowski,

Ni - tereny południowej i środkowej Małopolski (małe zakłady),

Cu - zanieczyszczenie nie ma większego znaczenia na terenie Małopolski

Najczystsze tereny to północno wschodnia małopolska.

20. Jaki rodzaj działalności człowieka może prowadzić do powstania wysokich stężeń soli w glebach Polski ?

W wyniku działalności zakładów przemysłowych, oddziaływania wody morskiej, używania środków do niszczenia pokrywy śnieżnej na drogach, nieumiejętne nawożenie, złe użyźnianie gleb

21. Na czym polega szkodliwy wpływ nadmiaru soli na wzrost roślin ?

• aktywność enzymów

• synteza białek

• zaburzenie aktywności mitochondriów i chloroplastów

• zmniejszenie dostępności wody dla roślin,

• zmiana stanu fizycznego cząsteczek wody

• zakłócenie gospodarki jonowej w komórkach rośliny

22. Jakie negatywne skutki we właściwościach gleby powodują dostające się do gleby związki ropopochodne ?

• Zmiana w ilości i jakość substancji organicznej

• Utrudnienie wymiany powietrznej

• Obniżenie poziomu wodnej gleby

• Zaburzenie stosunków ilości węgla organicznego do azotu

• oddziaływanie na kompleks sorpcyjny, związki ilaste i próchnice,

• oleje ciężkie - najgroźniejsze powodują emulsję roztworu glebowego,

• rośliny nie mogą pobierać składników na zasadzie sorpcji,

• gleba traci zdolność sorbowania

• zmiany właściwości fizycznych i mechanicznych tych gruntów

Związki ropopochodne stanowią zagrożenie dla życia organizmów żywych i funkcjonowania ekosystemów na terenach skażonych, nastąpiły istotne zmiany w rozkładzie uziarnienia, odnotowano spadek zawartości frakcji piaskowej, wzrost udziału cząstek pyłowych

23. Co to jest WWA i co powoduje zanieczyszczenie gleb tymi związkami ?

Wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne

W ostatnich latach wzrasta zagrożenie. Na terenie Małopolski mamy jedynie 30% gleb o naturalnej zawartości WWA, 35% gleb o I stopniu skażenia; 35% gleb o II stopniu skażenia

Największym sprawcą zanieczyszczeń gleb WWA jest motoryzacja (spalanie paliw), ogrzewanie mieszkań, przemysł koksowniczy, erupcje wulkanów, pożary lasów, komunikacja miejska.

24. W jakich surowcach roślinnych jak najczęściej przekracza NDZ dotycząca:

NDZ - najwyższa dopuszczalna zawartość

• Azotanów

- marchew pęczkowa

- rzodkiewka

- buraki ćwikłowe

• Metali ciężkich

- zboża tj. pszenica (Pb, Cd, Zn, As) i żyto (Pb, Cd, Zn, As, i Cu)

25. W których produktach zwierzęcych gromadzą się największe ilości metali ciężkich?

Zwierzęta łowne - sarna i dzik ( przekroczenia ołowiu, 300 razy w mięśniach, 200 razy w wątrobie, przekroczenia kadmu w wątrobie i nerkach)

Trzoda chlewna (przekroczenia kadmu w nerkach)

Bydło (przekroczenia w zakresie kadmu w wątrobie i nerkach)

26. Które produkty w diecie człowieka w najwyższym stopniu wpływają na pobranie metali ciężkich?

90% pobrania kadmu i ołowiu pochodzi z produktów roślinnych. Większe pobranie metali ciężkich jest w krajach biednych (dieta oparta na produktach roślinnych).

27. Jakie zagrożenie dla środowiska stanowi zwiększający się ruch samochodowy?

Hałas komunikacyjny, zanieczyszczenia. Emisja niska powoduje największy hałas w środowisku, jest jedna z przyczyn powstania efektu cieplarnianego, stanowi zagrożenia dla zwierząt, spaliny samochodów powodują zanieczyszczenie powietrza

28. Jaki jest najlepszy i najgorszy sposób postępowania z odpadami?

Najgorszy: spalanie, dzikie wysypiska, brak segregacji

Najlepszy: odzysk i recykling, segregacja w miejscu powstania

29. Jaki rodzaj działalności człowieka prowadzi do powstania największej ilości odpadów?

Konsumpcyjny tryb życia

30. W jaki sposób największe ilości związków azotu z rolnictwa przedostaje się do wód powierzchniowych?

Złe składowanie nawozów, zmywy, podsiąki z pól, azotany w studniach

31. Które miejsce zajmuje Małopolska w wytwarzaniu odpadów, w tym odpadów niebezpiecznych?

3, a odpadów niebezpiecznych - chyba 1

1. Od czego zależy poziom dopuszczalnych wartości hałasu
- od pory dnia/ nocy
- od przeznaczenia terenu (szpitale, zabudowa mieszkaniowa)
- od źródła hałasu

2. Co stanie się z glebą odłogowaną (?)
- nastąpi wymycie składników (brak pokrywy roślinnej)
- zakwaszenie

3. Które z gazów cieplarnianych pochodzących z rolnictwa w największym stopniu wpływają na efekt cieplarniany?
- podtlenek azotu i metan

4. Przyczyny zanieczyszczenia wód powierzchniowych
- mikrobiologiczne zanieczyszczenia
- biogeny, związki N i P

5. O ile może wzrosnąć średnia temp. na Ziemi bez negatatywnych skutków?

o 1ºC

1

---