Konspekt do zajęć z edukacji matematycznej

dotyczący monograficznego opracowania liczb w klasie pierwszej

Temat zajęć: Monografia liczby 6. Nauka pisania cyfry 6.

Cele operacyjne zajęć.

Uczeń:

• Tworzy zbiory sześcioelementowe i przelicza zbiory w zakresie 6.

• Używa liczebników porządkowych do określenia kolejności przedmiotów.

• Posługuje się jednostką miarową przy mierzeniu długości i szerokości wybranych przedmiotów, stosując dwie metody mierzenia: przez odkładanie i układanie kilku jednostek miarowych na mierzonej długości lub szerokości.

• Rozkłada liczbę 6 na składniki w aspekcie kardynalnym oraz algebraicznym, posługując się znakiem: „+”.

• Porównuje liczby w zakresie 6, stosując znaki: „<” , „>” , „=”

• Rozwiązuje i układa na podstawie rysunku treść zadań tekstowych .

Metody: słowne: rozmowa kierowana, objaśnienie, praca z książką, oglądowe: pokaz, obserwacja, metody aktywizujące oparte na działaniu uczniów: pomiar, ćwiczenia przedmiotowe, elementy metody problemowej.

Formy: praca jednolita i zróżnicowana, zbiorowa i indywidualna.

Środki dydaktyczne: szablony jabłek i gruszek, kartoniki z cyframi, naturalne okazy: jabłka, gruszki, śliwki, kasztany, ziemniaki, buraki (w liczbie po 6), patyczki, 6 talerzy, klocki Cuisenaire`a, plansza z zestaw do monografii liczb, rysunek poglądowy do ilustracji zadania tekstowego.

Przebieg zajęć

1. Powstanie liczby 6.

Nauczyciel przypina na tablicy szablony pięciu jabłek.

- Policzcie, ile jabłek zostało przypiętych na tablicy? Przypnijcie obok kartonik z odpowiednią cyfrą.

- Przypnijcie jeszcze jeden szablon jabłka. Ile jabłek jest teraz? Przypnijcie kartonik z odpowiednią cyfrą.

2. Aspekt kardynalny liczby 6.

Nauczyciel prezentuje uczniom wystawkę „Dary jesieni”. W koszyczkach, miseczkach i na talerzach poukładane są owoce i warzywa: 6 jabłek, 6 gruszek, 6 śliwek, 6 kasztanów, 6 ziemniaków, 6 buraków.

- Ile zbiorów można wyróżnić w naszej wystawce?

- Ile elementów liczy zbiór jabłek, gruszek, śliwek, kasztanów, ziemniaków, buraków?

- Co wspólnego mają ze sobą te zbiory?

- Ułóżcie na ławce przed sobą tyle patyczków ile liczy zbiór kasztanów. Ile patyczków położyliście na ławce?

- Pokażcie tyle palców, ile jest wszystkich zbiorów na wystawce „Dary jesieni”.

3. Aspekt porządkowy liczby 6.

Nauczyciel rozkłada na stole sześć talerzy w jednym rzędzie, jeden obok drugiego.

- Policzcie, ile jest talerzy? Zacznijcie od talerza najbliżej okna. Teraz zacznijcie od strony przeciwnej.

- Połóżcie na pierwszym talerzu z lewej strony jabłko a na szóstym z lewej strony gruszkę.

- Połóżcie na pierwszym talerzu z prawej strony jabłko a na szóstym z prawej strony gruszkę.

- Jakie owoce są na pierwszym talerzu?

- Jakie owoce są na szóstym talerzu?

- Dlaczego tak zostały umieszczone te owoce?

- Od czego zależy to, że raz ten talerz jest raz pierwszy a raz szósty?

4. Aspekt miarowy liczby 6.

Nauczyciel rozdaje uczniom klocki z zestawu Cuisenaire`a.

- Wyjmijcie z pudełka klocek, który oznaczamy liczbą 1.

- Ułóżcie przed sobą sześć takich klocków, ściśle, jeden tuż przy drugim w jednym, równym rzędzie.

- Sprawdźcie, który z pozostałych klocków ma taką samą długość jak te sześć klocków razem.

- Jaki kolor ma ten klocek?

- Jaką liczbą możemy go określić?

- Zmierzcie klockiem, który oznaczamy liczbą sześć długość waszej ławki, poprzez odkładanie tego klocka. Ile razy odkładaliście ten klocek „sześć”?

- Ułóżcie tyle klocków „sześć”, ile mieści się ich, jeden tuż obok drugiego, na szerokość waszej ławki. Ile klocków „sześć” mieści się na szerokości waszej ławki?

5. Nauka pisania cyfry 6.

Nauczyciel prezentuje uczniom planszę z zestawu dotyczącego monografii liczb.

- Ile elementów znajduje się w przedstawionym zbiorze?

- Jaką cyfrą opisany jest ten zbiór?

- Jak wygląda cyfra 6?

- Gdzie znajduje się „brzuszek” cyfry 6?

- Narysujcie w zeszytach zbiór złożony z sześciu jednakowych elementów. Jaką cyfrą go podpiszemy?

Następnie nauczyciel demonstruje sposób pisania cyfry 6 w dużym i małym formacie (kolorową kredą można zaznaczyć strzałkami kierunek pisania cyfry) oraz w „kratkach” zeszytu. Każdemu z uczniów pisze wzór w zeszycie.

Następnie uczniowie piszą samodzielnie cyfrę 6 w kartach pracy, ćwiczeniach, zeszytach.

6. Rozkład liczby 6 na składniki.

Nauczyciel przypina na tablicy 6 szablonów gruszek, oraz rysuje kredą dwie „pętelki”.

- Rozłóżcie te sześć gruszek do tych pętelek na różne sposoby. Za każdym razem zapisujcie pod każdą z pętelek cyfrę, która oznacza liczbę gruszek w tej pętelce.

Uczniowie przypinają wewnątrz pętelek szablony gruszek a następnie piszą pod pętelkami odpowiednie cyfry, które mogą łączyć przy pomocy litery „i”. Powstają więc pary liczb, np.

1 i 5

2 i 4

3 i 3

4 i 2 ( Należy tu wskazać na podobieństwo dwóch ostatnich przypadków

5 i 1 z dwoma pierwszymi)

Uczniowie mogą zaproponować również przypadek, gdy któraś pętla pozostanie pusta,

a wszystkie 6 gruszek znajdzie się w jednej pętli, co będzie można opisać: 6 i 0 lub 0 i 6.

Algebraiczny aspekt rozkładu liczby 6 na jej składniki dokonuje się następująco:

- Zapiszcie teraz te liczby, zaś literę „i” zastąpcie znakiem „dodać” (lub „plus”). Przed każdą parą liczb zapiszcie liczbę 6.

- Jaki inny matematyczny znak należy napisać między cyfrą 6 a zapisanymi parami liczb?

Uczniowie ustalają, że chodzi o znak równości.

Na tablicy powstanie więc zapis:

6 = 1 + 5

6 = 2 + 4

6 = 3 + 3 itd.

Warto następnie zamiast dwóch pętelek narysować uczniom trzy, cztery, pięć oraz sześć pętelek a następnie do każdej z przedstawionych sytuacji zapisać odpowiednią formułę matematyczną, np.

6 = 2 + 1 + 2 + 1

Warto również odwrócić poprzednią sytuację i przedstawić uczniom napisaną najpierw formułę, np.

6 = 1 + 1 + 2 + 1 + 1

- Narysujcie odpowiednią ilość pętelek a następnie przypnijcie do nich gruszki, tak, aby rysunek ten można było opisać takim działaniem. Ile pętelek należy najpierw narysować? Dlaczego? Jak rozmieścić w tych pętlach gruszki?

7) Porównywanie liczby 6 z innymi liczbami wcześniej poznanymi.

- Ułóżcie kartoniki z cyframi w jednym rzędzie, w szeregu rosnącym. Pomiędzy nimi wstawcie odpowiednie znaki: mniejszości, większości lub równości.

Uczniowie układają cyfry i znaki w następujący sposób:

1 < 2 < 3 < 4 < 5 < 6

- Która liczba jest najmniejsza a która największa?

- Jaka liczba poprzedza liczbę 6?

- Jakie liczby sąsiadują z liczbą 4?

- O ile wzrastają kolejne liczby?

- O ile liczba 6 jest większa od liczby 5? (następnie od liczby 4, 3, 2, 1?)

Podobne ćwiczenia można wykonać, jeśli cyfry będą ułożone w szeregu malejącym:

6 > 5 > 4 > 3 > 2 > 1

Porównywania liczb można również dokonać, wykorzystując oś liczbową. Uczniowie będą przypinać kartoniki z cyframi na narysowanej na tablicy osi liczbowej.

Następnie uczniowie mogą porównywać pary liczb, wstawiając między dwie dane cyfry właściwy znak: <, >, =, np. 4 < 6, 6 > 3, 6 = 6.

8) Zastosowanie liczby 6 w rozwiązywaniu różnych zadań.

Przykłady takich zadań znajdują się w różnych podręcznikach, kartach pracy, zeszytach ćwiczeń i zbiorach zadań.

Bardzo ważne jest by wśród nich znalazły się również zadania tekstowe, których treść przedstawiona jest dodatkowo na rysunkach. Na przykład:

Marysia przyniosła do szkoły 4 kasztany. Od Agatki dostała jeszcze 2 kasztany. Ile kasztanów ma teraz Marysia?

Analiza treści zadania:

- O kim jest to zadanie?

- Co miała Marysia?

- Ile kasztanów Marysia przyniosła do szkoły?

- Co stało się później?

- Ile kasztanów dała Agatka Marysi?

- Jak brzmi pytanie w zadaniu?

Rozwiązywanie zadania:

- W jednej pętelce narysuj brązową kredką tyle kółek, ile kasztanów Marysia przyniosła do szkoły. Jaką cyfrą podpiszesz ten zbiór?

- Obok narysuj drugą pętelkę, a w niej pomarańczową kredką narysuj tyle kółek, ile kasztanów Marysia dostała od Agatki. Jaką cyfrą podpiszesz ten zbiór?

- Ile kasztanów ma Marysia? Policz razem kółka brązowe i pomarańczowe.

- Ułóż i zapisz działanie matematyczne do treści zadania i rysunku.

4 + 2 = 6

- Udziel odpowiedzi na pytanie z zadania.

Na tym etapie powinno pojawić się też zadanie na odejmowanie. Treść zadania mogą uczniowie układać do przedstawionego rysunku. Na przykład:

Nauczyciel przypina na tablicy ilustrację, na której narysowane są dwie gałązki kasztanowca.

Na jednej gałązce wisi 6 kasztanów w kolczastych łupinkach. Nieco dalej znajduje się druga gałązka na której są tylko 2 kasztany.

Analiza rysunku:

- Co przedstawia rysunek?

- Ile jest kasztanów na pierwszej gałązce?

- Ile jest kasztanów na drugiej gałązce?

- Co mogło się stać z tymi brakującymi kasztanami?

- Ile kasztanów brakuje?

Ułóżcie treść zadania do tego rysunku. Na końcu sformułujcie pytanie.

- Zapiszcie działanie do rysunku i ułożonego przez was zadania.

6 - 2 = 4

-Jaka będzie odpowiedź na pytanie z zadania?

Na koniec można rozwiązywać zadania na obliczanie działań w zakresie 6. Wśród „typowych słupków” powinny pojawiać się również zadania o ciekawszej i bardziej atrakcyjnej formie, np. łączenie zapisów na dodawanie i odejmowanie wpisanych w listki, z wynikami wpisanymi na poszczególnych gałązkach drzewa. Inny przykład: Obliczanie działań, gdzie poszczególnym wynikom przyporządkowane są odpowiednie litery, z których później, po ułożeniu w sposób rosnący bądź malejący wyników składany jest wyraz - hasło.

Zadanie:

Ponumeruj kolejno jabłka, wpisując cyfry w kratki pod jabłkami.

Oblicz działania a wyniki wpisz w kratki obok działań.

Wpisz w rubryki tabelki litery odpowiadające poszczególnym cyfrom. Odczytaj hasło.

2 + 4 = 2 + 1 =

5 - 3 = 6 - 1 =

4 - 3 = 2 + 2 =

Hasło:

Cyfry	3	4	1	2	6	5
Litery

Agnieszka Gwóźdź

nauczyciel kształcenia zintegrowanego

Szkoła Podstawowa nr 4

w Jarosławiu

Ń

E

E

J

I

S

---