Simmel postawił tezę, że konflikt zewnętrzny prowadzi do wzrostu spójności grupy, dlatego grupy czasem przyciągają wroga do siebie. Konflikt wcale nie musi istnieć obiektywnie - konieczne jest jedynie odczuwanie lub bycie zmuszonym do odczuwania zagrożenia.
Funkcjonalna autonomia motywów Allporta - motywy pierwotne, ukształtowane dla realizacji określonego celu, mogą funkcjonować nadal, pomimo, że cel już nie istnieje. Podobnie Merton tłumaczy biurokratyczny rytualizm, gdzie wartość instrumentalna staje się wartością krańcową.
Konflikt stanowiący środek do osiągania celu, może stać się samym celem. Działanie konfliktu w dalszym ciągu opiera się na pierwotnej sytuacji konfliktowej. Konflikt nierealistyczny służy wyładowaniu napięcia i zachowaniu struktury grupy. Jego rozładowanie prowadziłoby do unicestwienia, dlatego grupa poszukuje celu by tego rozwiązania uniknąć - nowego wroga: realnego lub wymyślonego.
Wróg realny, nowy - istnieje w rzeczywistości, wróg zewnętrzny zostaje powołany na drodze zarzutu lub wyolbrzymienia zagrożenia z jego strony, jego prowokowanie przez grupę ma często charakter „samospełniającej się przepowiedni”, wróg odpowiada na zarzuty i staje się wrogiem. Konflikt godzi rozbieżne tendencje w grupie lub prowadzi do wspólnego działania przeciwko wrogom. Jeśli grupa doznaje porażki bądź zagrożenie ją przerasta, zaczyna poszukiwać wroga wewnętrznego. Bierze się to z przekonania, że porażka nie wynika z siły wroga, lecz jakiegoś słabego elementu we własnej grupie który zdradził - grupa poszukuje więc „kozła ofiarnego” (np. mit „noża w plecach” u nacjonalistów niemieckich), którego poświęcenie oczyszcza grupę i odtwarza jej solidarność.
Wróg wymyślony - jeśli ludzie definiują zagrożenie jako realne, choć takie nie jest, to ma ono realne konsekwencje, tzn. prowadzi do wzrostu spójności lub do powstania iluzorycznej wspólnoty, np. antysemici widzą w Żydach potężnego wroga, dlatego łączą się, grupują do wyimaginowanej pseudowspólnoty odczuwającej podobne zagrożenie. Antysemityzm i inne formy uprzedzeń pełnią ważną funkcję dla osób, które utraciły poczucie spójności ze społeczeństwem. Uprzedzenia mogą ulegać częściowej instytucjonalizacji i stawać się fenomenem grupy - jednostka może np. być karana za brak uprzedzeń. Strach przed wrogiem (np. Czarnym) pełni ważną funkcję utrzymania sztywnego systemu statusowego.
9a. KONFLIKT
L.A. Coser, Konflikt z grupami zewnętrznymi a struktura grupowa, s. 255-260.
1
SOCJOLOGIA GRUP SPOŁECZNYCH - ĆWICZENIA