Sur. proteolityczne:
Ananas jadalny - Ananas comosus, owoce i liść - Fructus Folium, r. bromeliowate - Bremeliaceae; skład: bremelina; zast.: leczenie robaczyc, niestrawności, p/zapalne, p/obrzękowo; p/wsk.: ciąża, ciężkie zakażenia wątroby i nerek, skaza krwotoczne; dział. niep.: nudności, biegunka, dolegliwości żołądkowe; prep.: Mexase
Papaja - Melonowiec właściwy - Carica papaya, owoc, r. melonowcowate - Caricaceae; skład: papaina; zast.: j.w.
Sur. szczero gorzkie:
Goryczka żółta Gentiana lutea, korzeń - Radix, r. goryczkowate - Gentianaceae; skład: gencjopikryna, gencjanina i gencjomaryna, cukry, śluz, pektyny, olejki eteryczne, sole mineralne; dział./zast.: pobudzają wydzielanie soków żołądkowych, śliny, żółci, przy czym działanie to jest tym silniejsze, im bardziej chory jest układ pokarmowy, pomaga przy nadkwasocie i niedokwasocie, braku apetytu, zaburzeniach trawienia, działa też ogólnie wzmacniająco na organizm;
Bobrek trójlistkowy - Menyanthes trifoliata, liść, r. bobrkowate - Menyanthaceae; skład: logamina, gorycze, glikozydy, garbniki oraz składniki mineralne, głównie jod, żelazo i mangan; dział./zast.: p/szkorbutowe, p/migrenowe i p/czerwiowe, oczyszczające, przeczyszczające, sprzyja menstruacji, wzmacnia organizm, pobudza wydzielanie soku żołądkowego i kwasu solnego, poprawia samopoczucie psychiczne, działa p/zapalnie, żółciopędnie, p/działa zaparcią, wzdęciom, zapobiega niedomogom wątroby;
Tysiącznik pospolity, Centuria pospolita - Centaurium erythraea, ziele - Herba , r. goryczkowate - Gentianaceae ; skład: amarogentyna, erytrocentaryna, alkaloid gencjaninę, flawonoidy, kwasy organiczne, olejki eteryczne, sole mineralne; dział./zast.: pobudza wytwarzanie soków trawiennych żołądka i żółci, w leczeniu zaburzeń trawienia: brak apetytu, niedokwasota, bóle i wzdęcia brzucha, odbijanie się, upośledzone wydzielanie żółci; prep.: Calmagina
Drapacz lekarski, knikus benedyktyński - Cnicus benedictus , ziele, r. złożone - Asteraceae; skład: knicyna, garbniki, śluzy, flawonoidy; dział./zast.: pobudza wydzielanie soków żołądkowych, niestrawność, pomocniczo dla wzmożenia laktacji i w depresji, działa wiatropędnie, poprawia apetyt, korzystnie oddziałuje na wątrobę, pobudzając jej czynność, także zwiększa wydzielanie żółci, działa słabo moczopędnie, bakteriobójczo, przeciwdziała nadmiernej fermentacji jelitowej;
Cykoria podróżnik - Cichorium intybus, korzeń, r. złożone - Asteraceae; skład: intubinę, dużo inuliny (ok. 40%), laktucynę, pektynę, cholinę, taraxasterol; dział./zast.: łagodnie pobudza wytwarzanie soku żołądkowego, żółci oraz ma działanie moczopędne;
Mniszek lekarski - Taraxacum officinale, korzeń, r. złożone - Asteraceae; zast.: poprawia trawienie, podnosi odporność
Sur. aromatyczno- gorzkie:
Bylica piołun - Artemisia absinthium, ziele, r. złożone - Asteraceae; skład: laktany seskwiterpenowe, absyntyna, tujon, tujol, flawonoidy, garbniki; dział./zast.: pobudza funkcje wydzielnicze p. p., zwiększa apetyt, żółciopędnie i odkażająco oraz jest środkiem p/robaczym; p/wsk.: ciąża, choroba żołądka i dwunastnicy, karmienie, hemoroidy; dział. niep.: zawroty głowy, agresje, obfite miesiączki, halucynacje;
Bylica boże drzewko - Artemisia abrotanum, ziele, r. złożone - Asteraceae; skład: olejek eteryczny (do 2,5%), związki kumarynowe, żywice, kwasy organiczne (w tym kawowy), garbniki (do 6%), gorycze, alkaloid abrotanina; dział.: p/zapalne, ściągające, p/skurczowe, p/robacze, żółciotwórcze; prep.: Rapaholin C
Pomarańcza gorzka - Citrus aurantium, owocnia - Pericarpium, r. rutowate - Rutaceae; skład: limonen, triterpeny, flawonoidy, olejek eteryczny gorzki; dział./zast.: p/depresyjne, p/lękowe, uspokajające, relaksujące, wspomaga trawienie, ułatwia przyswajanie składników pokarmowych;
Tatarak zwyczajny - Acorus calamus, kłącze - Rhizoma, r. tatarakowate - Acoraceae; skład: seskwiterpeny, azaron, olejki; dział./zast.: wzmaga wydzielanie soków żołądkowych, przeciwdziała niestrawności, zwiększa apetyt, ułatwia przyswajanie pokarmów, działa ogólnie wzmacniająco, w niestrawności, ale także w zapaleniu górnych dróg oddechowych, zapaleniu zatok i zaburzeniach krążenia, pobudza szpik kostny do zwiększonego tworzenia czerwonych krwinek; prep.: Gastrochol, Gastryn, Urogran, Calmagina;
Arcydzięgiel litwor - Archangelica officinalis, korzeń, r. selerowate - Apiaceae; skład: kumaryny, olejki, argelicyna; dział.: rozkurczowo, wiatropędnie, antyseptycznie, uspokajająco, zwiększa wydzielanie soków trawiennych, śliny a także moczu i potu;
Krwawnik pospolity - Achillea millefolium, ziele, r. złożone - Asteraceae; skład: olejek azulenowi, chomezulen, flawonoidy, seskwiterpeny; dział.: żółciotwórcze, żółciopędnie, p/zapalne, choleretyczne, p/bakteryjne, p/krwotoczne;
Pieprz czarny - Piper Nigrum, r. pieprzowate - Piperaceae,
Imbir lekarski - Zingiber officinale, kłącze, r. imbirowate - Zingiberaceae; skład: olejek eteryczny, żywicę, skrobię, cukry, kw. organiczne; dział./zast.: łagodzi bóle żołądkowe i zębów, wzmaga apetyt, pobudza układ odpornościowy organizmu, pomaga przy przeziębieniach, kaszlu, nieżytach gardła i oskrzeli, zapobiega mdłościom, obniża stężenie cholesterolu we krwi; prep.: Avioplant
Kurkuma długa - Curcuma longa, kłącze, r. imbirowate - Zingiberaceae; skład: olejek eteryczny, kurkumina, seskwiterpeny; dział./zast.: żółciotwórcze, rozkurczowe, bakteriobójcze, p/zapalne, pobudza wątrobę; prep.: Solaren, Cholesol
Kardamon malabarski - Elettaria cardamomum, owoc, r. imbirowate - Zingiberaceae; skład: olejek eteryczny, cyneol, linalol, limonen, skrobia, tłuszcze; dział./zast.: wiatropędne, wzmaga apetyt, pobudza wydzielanie śliny i soków żołądkowych, łagodzi kolki jelitowe;
Muszkatołowiec korzenny - Myristica fragrans, r. muszkatowcowate - Myristicaceae;
Goździkowiec wonny - Syzygium aromaticum, kwiat, r. mirtowate - Myrtaceae; skład: olejek eteryczny, garbniki, kariofylina, eugenina, zw. śluzowe; dział./zast.: antyseptyczne, pobudzające i rozkurczające, stany zapalne gardła, jamy ustnej oraz bóle zębów; prep.: Amol, Argol, Aromatom
Cynamon - Cinnamomum verum, kora - Cortex, r. wawrzynowate - Lauraceae; skład: olejek, eugenol, zw. triterpenowe, śluzy, garbniki; dział./zast.: p/bakteryjne, pobudza czynności ruchowe, zwiększa łaknienie, wzdęcia; prep.: Amol, Aromatom
Sur. garbnikowo - gorzkie:
Tojowiec kondurango - Marsdenia condurango, kora, r. trojeściowatych - Asclepiadaceae; dział./zast.: pobudza wydzielanie śliny, soku żołądkowego, trzustkowego i żółci, poprawia trawienie, polepsza przyswajanie składników pokarmowych, p/wymiotny, reguluje wypróżnienia, zapobiegający atonii jelit, pobudza apetyt;
Chinowiec, drzewo chinowe - Cinchona, kora, r. marzanowatych - Rubiaceae; skład: chininę i cynchoninę oraz inne alkaloidy, m.in. chinidynę i cynonidynę, garbniki, gorzkie glikozydy, fenolokwasy; dział./zast.: pobudza i wzmacnia skurcze macicy we wczesnych fazach porodu, zaburzeniach trawienia, niedokwaśności, braku apetytu, stanach ogólnego osłabienia, niedokrwistości, uporczywych zaparciach, nerwobólach, anemii i skurczach mięśni; prep.: Tinctura Amara, Chinacur
Sur. śluzowo - gorzkie:
Porost islandzki - Cetraria Islandia, plecha tzw porost - Lichen islandicus, r. misecznicowate - Parmeliaceae; dział./zast.: środek łagodzący i osłaniający przy kaszlu drażniącym oraz w chronicznych biegunkach i nieżytach żołądka, poza tym jako lek poprawiający trawienie i pobudzający apetyt, bakteriobójcze, p/zapalne, rozkurczowe; prep.: Pectosol, Bronchiflux
Wrzody:
Rumianek pospolity - Matricaria chamomilla, koszyczek - anthodium, r. astrowate- Asteraceae; skład: chamazulen, α-bisabolol, spiroeter, flawonoidy, związki kumarynowe, śluz, cholinę, sole mineralne; dział./zast.: przeciwzapalny i przeciwskurczowy układ pokarmowego, ma też działanie przeciwalergiczne, wewnętrznie w nieżycie jelit i żołądka, zewnętrznie na owrzodzenia skóry, hemoroidy, rumień, oparzenia słoneczne i termiczne I i II stopnia; prep.: Azulan, Pyrosan, Nervosan, Vagoflos
Rumian rzymski, r, szlachetny - Anthemis nobilis, koszyczek, r. astrowate- Asteraceae; skład: olejek eteryczny do 2,5% (chamazulen, farnezen), flawonoidy, fitosterole, kwas kawowy, cholinę, gorycze; dział./zast.: przeciwskurczowe, moczopędne, przeciwzapalne, napotne, uspokajające
Mięta pieprzowa - Mentha piperita, liść, r. jasnowate - Lamiaceae; skład: olejek miętowy, kwas askorbinowy, mentol, garbniki, gorycze, sterole; dział./zast.: zwiększa wydzielanie soku żołądkowego, pobudza wytwarzanie żółci, usprawnia pracę jelit, środek wiatropędny, przy zaburzeniach trawienia, w schorzeniach wątroby i dróg żółciowych, ma także właściwości przeciwbakteryjne i nieznacznie uspokajające; Hapatina, Neurosina, Uropatina, Metaflos
Melisa lekarska - Melissa officinalis, liść, r. jasnowate - Lamiaceae; skład: olejek eteryczny, garbniki, gorycze, fenolokwasy, śluzy, flawonoidy; dział./zast.: uspokajające, p/skurczowe, wzmacniające, napotne, wiatropędne, p/wirusowe, p/bakteryjne, moczopędne, p/zapalne; prep.: Gastryna, Neurosina, Bobofen, Fito mix 4
Szałwia lekarska - Salvia officinalis, liść, r. jasnowate - Lamiaceae; skład: olejek eteryczny, garbniki, flawonoidy, kwasy organiczne, gorycze, duże ilości witaminy B1; dział./zast.: ściągające, p/zapalne, antyseptyczne, grzybobójcze, rozkurczowe, p/cukrzycowe, moczopędne, tonizujące, uspokajające, p/potnie; prep.: Acidoflos, Gastryna, Septoflos, Septosan
Lukrecja gładka - Glycyrrhiza gabra, korzeń, r. bobowate - Fabaceae; skład: saponiny triterpenowe, flawonoidy; wsk.: zgaga, bóle po posiłkach, bóle w nadbrzuszu, wymioty, biegunka; prep.: Uldenol, Ulventrol
Zespół jelita drażliwego:
Ubiorek gorzki - Iberis Amara, prep.: Iberogast;
korzeń arcydzięgla, kwiat rumianku, owoc kminku ,owoc ostropestu, liść mięty, korzeń lukrecji - mieszanki tj. Abdomilon, Ulventroten
Wzdęcia; sur. wiatropędne:
Biedrzeniec anyż, anyżek - Pimpinella anisum, owoc, r. baldaszkowate - Apiaceae; skład: anetol, olejek eteryczny; dział.: wykrztuśnie (składnik syropów), rozkurczowo, moczo- i wiatropędnie, także pobudzają laktację; prep.: Astmin
Anyż gwiaździsty - Illicium verum, owoc; dział.: j.w
Kminek zwyczajny - Carum carvi, owoc, r. selerowate - Apiaceae; skład: olejek aromatyczny; dział.: p/skurczowo w obrębie przewodu pokarmowego, poprawia trawienie, działa wiatropędnie, sokopędnie, mlekopędnie, bakteriobójczo;
Koper włoski - Foeniculum Capillaceum, owoc, r. selerowate - Apiaceae; skład: 6% olejków, flawonoidy, związki białkowe, olej tłusty; dział.: wiatropędnie, p/kaszlowo, p/skurczowo, pobudza wydzielanie żółci i soku żołądkowego; mieszanki ziołowe
Kolendra siewna - Coriandrum sativum, owoc, r. selerowate - Apiaceae; sur. olejkowy; dział.: rozkurczowe, wiatropędne, pobudza wydzielanie soku żołądkowego, wzmaga łaknienie, rozpuszcza cholesterol; mieszanki ziołowe
Fitoterapia choroby wrzodowej żołądka:
atropina i wyciągi z liścia pokrzyku(Atropa belladonna, psiankowate - Solanaceae); korzeń lukrecji(Glycyrrhiza glabra, bobowate - Fabaceae); śluzowe środki osłaniające: nasiona lnu(Linum usitatissimum, lnowate - Linaceae), nasiona kozieradki(Trigonella foneum graeccum, bobowate - Fabaceae), nasiona babki jajowatej(Plantago opata, babkowate - Plantaginaceae), korzeń prawoślazu(Althaea officinalis, ślazowate - Malvaceae), kwiat malwy czarnej(Althaea rosea, ślazowate - Malvaceae), porost islandzki(Lichen islandicus, misecznicowate - Parmeliaceae); propolis; ziele krwawnika(Achillea millefolium, astrowate - Asteraceae), korzeń kozłka(Waleriana officinalis, kozłkowate - Valerianaceae), liść melisy(Melissa officinalis, jasnowate - Lamiaceae), kwiat lawendy(Lavendula officinalis, jasnowate - Lamiaceae)
Fitoterapia chorób wątroby:
Ostropest plamisty - Silybum marianum, owoc, r. astrowate - Asteraceae; skład: 2-3% sylimaryny; dział./zast.: przeciwzapalne, stymulujące regenerację i wytwarzanie nowych komórek wątroby, a przede wszystkim odtruwające. Chroni wątrobę przed licznymi truciznami, m.in. takimi, jak: alkohol, dwusiarczek węgla, pestycydy, a nawet truciznami muchomora sromotnikowego; prep.: Sylimarol, Legalno, Sylivit
Karczoch zwyczajny - Cynara scolymus, liść i korzeń, r. astrowate - Asteraceae; skład: flawonoidy, cukry, wit. C, tłuszcze; dział./zast.: ma właściwości hepatoprotekcyjne, przeciwdrobnoustrojowe oraz redukujace poziom cholesterolu;
Fitoterapia chorób dróg żółciowych:
Kurkuma długa - Curcuma longa, kłącze, r. imbirowate - Zingiberaceae; skład: olejek eteryczny, kurkumina, seskwiterpeny; dział./zast.: żółciotwórcze, rozkurczowe, bakteriobójcze, p/zapalne, pobudza wątrobę; prep.: Solaren, Cholesol
Mięta pieprzowa - Mentha piperita, liść, r. jasnowate - Lamiaceae; skład: olejek miętowy, kwas askorbinowy, mentol, garbniki, gorycze, sterole; dział./zast.: zwiększa wydzielanie soku żołądkowego, pobudza wytwarzanie żółci, usprawnia pracę jelit, środek wiatropędny, przy zaburzeniach trawienia, w schorzeniach wątroby i dróg żółciowych, ma także właściwości przeciwbakteryjne i nieznacznie uspokajające; Hapatina, Neurosina, Uropatina, Metaflos
Cykoria podróżnik - Cichorium intybus, korzeń, r. złożone - Asteraceae; skład: intubinę, dużo inuliny (ok. 40%), laktucynę, pektynę, cholinę, taraxasterol; dział./zast.: łagodnie pobudza wytwarzanie soku żołądkowego, żółci oraz ma działanie moczopędne;
Mniszek lekarski - Taraxacum officinale, korzeń, r. złożone - Asteraceae; zast.: poprawia trawienie, podnosi odporność, pobudza wytwarzanie żółci, moczopędne, odtruwające, oczyszcza org., rozkurczające, regeneruje skórę; prep.: Hepatina, Diabetina, fito mix 11,12,13, Gastrochol;
Boldo - Peumus boldus, liść, r. poleńcowate - Monimiaceae; skład: alkaloidy - boldyna i sparteina, flawonoidy, garbniki, olejek eteryczny; dział.: rozkurczowe, antyseptyczne, moczopędne, wiatropędne, żółciopędne, żółciotwórcze; prep.: Boldaloin
Kocanki piaskowe - Helichrysum arenarium, kwiatostan, r. złożone - Asteraceae; skład: glukozydy, karotenoidy, fitosterole, kwasy organiczne, garbniki i olejek eteryczny; dział./zast.: pobudza apetyt, stosowana jest również przy reumatyzmie, podagrze, żółciopędne, moczopędnie, przeczyszczająco i pobudzająco na czynności żółciowe; prep.: Cholagoga II, Cholesol
Surowce szczero gorzkie |
Surowce aromatyczno gorzkie |
Surowce garbnikowo gorzkie |
Surowce śluzowo gorzkie |
korzeń goryczki żółtej, liść bobrka trójlistkowego, ziele tysięcznika- centurii pospolitej, ziele drapacza lekarskiego- oset lekarski, korzeń cykorii, korzeń mniszka lekarskiego |
ziele bylicy piołun, ziele bylicy boże drzewo, ziele bylicy pospolitej, ziele krwawnika, korzeń arcydzięgla, liść mięty, owoc pomarańczy gorzkiej |
kora chinowca, kora kondurago |
porost islandzki |