GIMNASTYKA KOREKCYJNA - OGÓLNE ZASADY POSTĘPOWANIA PRZY KOREKCJI WAD POSTAWY

POSTAWA CIAŁA - nawyk ruchowy kształtujący się na określonym podłożu neurofizjologicznym, kostno - stawowym, mięśniowym oraz środowiskowym i emocjonalnym. Postawa jest cechą indywidualną i zmienną w rozwoju osobniczym jak i w ciągu dnia. W postawie przejawia się samopoczucie człowieka. zależy od rasy, typu somatycznego, wieku i płci. Także czynniki genetyczne odgrywają pewne znaczenie w jej kształtowaniu

Człowiek może przybrać postawę:

- czynną (baczną) - układ wymuszony

- bierną (habitualną) - nawykowa, rzeczywista postawa człowieka, w spoczynku

I. Prawidłowa postawa ciała powinna:

1. zapewnić zrównoważenie i stabilność ciała

2. stanowić dogodną pozycję wyjściową do różnych ruchów

3. zapewnić dużą wydolność statyczno - dynamiczną

4. zapewnić ekonomie wydatku energetycznego

5. nie zaburzać czynności narządów wewnętrznych

6. spełniać wymogi estetyczne i psychiczne

Postawa prawidłowa wobec płaszczyzn:

1. płaszczyzna czołowa - warunkiem prawidłowej postawy w płaszczyźnie czołowej jest symetria względem osi długiej ciała. Ustawienie analogicznych odcinków znajdujących się po lewej i prawej stronie ciała musi być symetryczne. Głowa - symetrycznie nad tułowiem, tułów - nad miednicą, miednica - nad czworobokiem podparcia. Symetria ustawienia dotyczy:

• barków

• łopatek

• trójkątów talii

• pośladków

• kolców biodrowych przednich górnych

• kolan

• stóp

2. płaszczyzna strzałkowa - w tym przypadku chodzi o odpowiednio asymetryczny układ przedniej i tylnej połowy ciała wynikający z jego budowy:

• głowa nie jest wysunięta zbytnio do przodu

• klp dobrze wysklepiona

• brzuch nie wystaje zbytnio przed klp

• miednica ustawiona równoważnie pod odpowiednim kątem

3. płaszczyzna pozioma - nie powinny tu występować żadne rotacje sąsiadujących ze sobą odcinków ciała. Symetryczne punkty ciała powinny zawsze znajdować się w płaszczyźnie czołowej na równych wysokościach. Ważne jest również właściwe wysklepienie stóp (łuk poprzeczny, podłużny)

II. Wada postawy - wszelkie zmiany w wyprostnej swobodnej pozycji ciała, które zdecydowanie różnią się od postawy typowej dla danej płci, wieku, budowy konstytucjonalnej i rasy. Jest wynikiem zmian patologicznych i może występować we wszelkich płaszczyznach ciała

Klasyfikacja wad postawy

Wady postawy ciała można zasadniczo podzielić na trzy grupy:

• Wady postawy w płaszczyźnie strzałkowej:

• plecy okrągłe (hiperkifoza piersiowa),

• plecy wklęsłe (hiperlordoza lędźwiowa),

• plecy wklęsło-okrągłe, plecy płaskie.

• Wady postawy w płaszczyźnie czołowej (skoliozy);

• wady kończyn dolnych:

• kolana koślawe (X),

• kolana szpotawe (()),

• płaskostopie podłużne i poprzeczne.

ZADANIA I CELE GIMNASTYKI KOREKCYJNEJ

I. CELE OGÓLNE:

1. Skorygowanie istniejących zaburzeń statyki ciała i doprowadzenie jej, o ile to możliwe do stanu prawidłowego .

2. Niedopuszczenie do powstania wad postawy ciała, gdy zaistnieją warunki sprzyjające ich powstaniu .

3. Doprowadzenie sprawności fizycznej dziecka do stanu uznanego za prawidłowy .

4. Kształtowanie odruchu prawidłowej postawy ciała .

5. Uświadomienie dziecku i rodzicom istniejącej wady i wynikających stąd zagrożeń .

II. ZADANA OGÓLNE

1. Wykształcenie świadomości „ odczuwania ” własnego ciała czyli znalezienia równowagi pomiędzy podświadomością, a napięciem mięśniowym.

2. Wyrobienie zdolności do długotrwałego utrzymania skoordynowanej postawy wyrobienie wytrzymałości posturalnej , czyli wyrobienie u dziecka nawyku prawidłowej postawy we wszystkich sytuacjach i czynnościach dnia codziennego ze zwróceniem uwagi na równomierne obciążenie stóp.

3. Poprawienie zaburzeń w rozwoju motoryczności, podniesienie ogólnej sprawności wydolności organizmu ćwiczącego poprzez ćwiczenia kształtujące, oddechowe i wytrzymałościowe, oraz zabawy i gry ruchowe z elementami ćwiczeń korekcyjnych dla danej wady.

4. Uaktywnienie układów : narządów ruchu, układu krążeniowego i oddechowego.

5. Zwiększenie zakresu ruchu w stawach, wydłużenie, skracanie czy wzmocnienie odpowiednich grup mięśniowych.

6. Wdrażanie do rekreacji ruchowej elementy profilaktyki i korekcji zaburzeń zagrażających lub istniejących u ćwiczącego.

7. Opanowanie przez ćwiczącego i jego środowisko opiekuńcze wiedzy i umiejętności dotyczących spraw jego zdrowia związanych z wadą.

III. DOBÓR ĆWICZEŃ

Stosowane w gimnastyce korekcyjnej ćwiczenia powinny być dobrane do:

• rodzaju występującej wady oraz

• realizowania celów korekcyjnych

• ćwiczenia muszą zapewniać możliwość wykonania ich przez ćwiczących z zachowaniem pozycji skorygowanej. Choćby chwilowa utrata korekcji w wykonaniu danego ćwiczenia dyskwalifikuje je jako ćwiczenie korekcyjne. Najbardziej pożądane są takie ćwiczenia, które wymuszają utrzymanie pozycji skorygowanej - ćwiczenia których nie można wykonać inaczej niż poprawnie.

• wiek ćwiczących. W grupach dzieci młodszych powinna dominować zabawowa i zadaniowa forma ćwiczeń, a u młodzieży - forma ścisła.

• ćwiczenia powinny być także akceptowane przez ćwiczących. Jest to szczególnie ważne w ćwiczeniach, w których może występować ból. Osoba uprzedzona i przygotowana na ból łatwiej go zniesie.

• ćwiczenia powinny  być również wykonywalne

Ćwiczenia korekcyjne nie mogą:

• pogłębić wady

• powodować utraty korekcji

• korygując wadę w jednym odcinku, powodować wadliwe ustawienie drugiego  odcinka ciała.

• powodować przemęczenia ćwiczącego

Stosując ćwiczenia w parach należy tak je dobierać, aby oddziaływały korekcyjnie na obu ćwiczących. Jeżeli nie jest to możliwe, należy przestrzegać zasad, by ćwiczenia nie powodowały pogłębienia wady postawy u żądnego z ćwiczących. W ćwiczeniach tych należy również pamiętać o zmianie ról w parze.

IV. DOBÓR OBCIĄŻENIA

Obciążenie może być dawkowane czasem trwania ćwiczenia, liczbą powtórzeń lub wielkością zastosowanego obciążenia dodatkowego. Głównym kryterium doboru obciążenia w gimnastyce korekcyjnej jest możliwość wykonania przez dziecko ćwiczenia z zachowaniem pozycji skorygowanej. Wielkość obciążenia należy zawsze odbierać indywidualnie. Musi ono uwzględniać:

• wiek i siłę ćwiczącego

• możliwość utrzymania pozycji skorygowanej.

Stosowanie zbyt dużego obciążenia powoduje wzmacnianie mięśni w nieprawidłowym ułożeniu i wpływa na utrwalanie wady.

V. DOBÓR PRZYBORÓW I PRZYRZĄDÓW

Stosowanie przyborów i przyrządów w ćwiczeniach korekcyjnych pozwala:

• uatrakcyjnić zajęcia

• zwiększyć motywację do ćwiczeń

• zwiększyć intensywność ćwiczeń

• zapewnić odciążenie ćwiczącego lub przeciwnie - zwiększyć obciążenie

• wymusić poprawność wykonywanego ćwiczenia

• ograniczyć zakres ruchu - zwłaszcza gdy zbyt obszerny ruch jest niepożądany lub szkodliwy

• zabezpieczyć przed przenoszeniem ruchu na odcinki sąsiednie

• ułatwić przyjmowanie i utrzymanie pozycji skorygowanej.

VI. PRZERWY W ĆWICZENIACH

• przerwy między ćwiczeniami powinny być wykorzystywane na odpoczynek po poprzednich ćwiczeniach oraz na wyrównanie i uspokojenie oddechu.

• pozycja przyjmowana przez ćwiczącymi w przerwach powinna sprzyjać utrzymywaniu postawy skorygowanej; nie może to być pozycja, która powodowała by pogłębienie wady.

• czas między ćwiczeniami może i powinien być wykorzystywany na kształtowanie nawyku postawy skorygowanej.

VII. WYKONYWANIE ĆWICZEŃ

W wykonywaniu ćwiczeń korekcyjnych główna uwaga winna być zwrócona na poprawność wykonania, to znaczy na przyjęcie i utrzymanie w czasie ćwiczenia pozycji skorygowanej. Musi być ona widoczna:

• w pozycji wyjściowej

• w czasie ruchu

• w pozycji końcowej

• w czasie przerw między ćwiczeniami

Poprawność wykonania ćwiczenia - wykonanie go z utrzymaniem pozycji skorygowanej - jest czynnikiem kształtującym nawyk poprawnej postawy.

Ważną rolę w wykonaniu ćwiczeń korekcyjnych odgrywa oddychanie. Dużą grupę ćwiczeń w korektywie stanowią ćwiczenia izotermiczne, w czasie wykonywania których występuje tendencja do wstrzymywania oddechu. W ćwiczeniach tych należy zwrócić szczególną uwagę na wydech. Można to osiągnąć przez polecenie ćwiczącemu:

• głośnego syczenia (długie wymawianie głoski „s”)

• głośnego liczenia (np. do 10)

• śpiewania lub recytowania wierszyka (najczęściej u dzieci)

W ćwiczeniach dynamicznych rytm oddechowy należy zgrać z wykonywanymi ruchami.

5

---