Spis treści

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                                                                                    ,,…dobrze ukształtowanego dziecięcia trzeba

                                                                                                      pilnować , aby równie dobrze rosło , aby tej

                                                                                                     pierwiastkowej budowy nie nadwerężyło , słabych

                                                                                                    zaś i źle utworzonych tak należy kierować   

                                                                                   i prowadzić , aby te zboczenia sprostować

                                                                                                    i uchybienia , ile można , naprawić”.  

                                                                                                                                  

                                                                                                                                                      Jędrzej Śniadecki

 

 

 

 

 

1.                              Wstęp

 

 

Każdy rodzic kocha swoje dzieci  i pragnie dla nich jak najlepiej .Cieszy nas , gdy są szczupłe , zgrabne i zwinne , gdy dopisuje im zdrowie czują się świetnie .

            Prawidłowa postawa ciała jest jednym z warunków normalnego rozwoju i zdrowia człowieka . To właściwie kręgosłup decyduje o naszej sprawności . Na sylwetkę dziecka, poza dziedziczeniem , istotny wpływ mają warunki w jakich żyje . Jeżeli godzinami siedzi przy biurku , przed telewizorem czy komputerem , mało czasu spędza na świeżym powietrzu
i unika sportów - to niestety pracuje na wadę postawy .

Wady postawy są prawdziwą plagą u dzieci i młodzieży szkolnej i stanowią nie tylko problem estetyczny .Niezauważone i nie leczone mogą doprowadzić do kalectwa , a nawet
do inwalidztwa . Dzieci z duża wadą mają między innymi kłopoty z oddychaniem , szybciej się męczą , często miewają bóle głowy , utykają . Podczas zabaw i zawodów nie nadążają
za zdrowymi rówieśnikami .Bywają przez nich odtrącone , a to powód do stresu , a nawet depresji . Gdy dziecko dorośnie , zniekształcone kości i stawy mogą być przyczyną rozwijającej się choroby zwyrodnieniowej .Będą uciskać na różne  narządy , co może prowadzić do niewydolności układu krążenia i oddechowego .

Nie wolno lekceważyć i zaniedbywać leczenia żadnych schorzeń kręgosłupa . Nawet jego niewielkie skrzywienie może w szybkim tempie nasilić się . Wady postawy nabyte i nie leczone w okresie dziecięcym  , nie ulegną skorygowaniu , gdy dziecko przestanie rosnąć. Będą się nasilały w ciągu całego dorosłego życia przysparzając dolegliwości bólowych . Jeśli wada postawy jest wcześnie wykryta często wystarczą ćwiczenia korekcyjne i zmiana nawyków malca . Dziecko powinno jak najwięcej się ruszać  , chodzi bowiem o wzmocnienie mięśni oraz więzadeł stabilizujących kręgosłup .

Sprawa prawidłowej postawy dzieci i młodzieży powinna być wspólną troską zarówno rodziców i wychowawców. Postawę ucznia należy często kontrolować. Warto o tym pamiętać, bo zdrowie i sylwetka dziecka zależy od nas . Zadbajmy więc o kręgosłup zanim będzie za późno .                                             

2.                              Uproszczone badanie ortopedyczne.

 

 

 

Sprawdzenie postawy ciała dziecka jest  czynnością , którą może wykonać zarówno nauczyciel wychowania fizycznego lub prowadzący ćwiczenia korekcyjne  czy też rodzic, pod warunkiem, że zna budowę ciała człowieka. Polega ona na oględzinach dziecka
w postawie strzałkowej (bocznej) i czołowej (z przodu i z tyłu). Ocena postawy ciała powinna być poprzedzona wywiadem .

 

 

1.                  Oględziny z przodu - wyznaczamy linie poziome, poprzez połączenie punktów położonych symetrycznie względem siebie, po obu stronach ciała. W warunkach prawidłowych linie te są równoległe względem siebie i do podłoża:

 

- linia barkowa, łączy oba wyrostki barkowe

- linia sutkowa

- trójkąt: linia  sutkowa -pępek

- trójkąty talii, winny być symetryczne

- trójkąt: pępek - linia międzykolcowa

- linia międzykrętarzowa

- linia rzepkowa, umownie górny lub dolny obrys rzepki

- ustawienie stóp

- ustawienie kolan, odległość między szparami stawów kolanowych ponad 5 cm świadczy
o szpotawości kolan , a miedzy kostkami wewnętrznymi o koślawości kolan.

 

 

Wyznacz się również linię pionową, biegnącą przez środek brody, wcięcie jarzmowe mostka, wyrostek mieczykowaty, pępek, linię biała, spojenie łonowe i środek odległości miedzy kłykciami przyśrodkowymi kości udowych oraz kostkami przyśrodkowymi kości piszczelowych. Linia ta powinna padać na środek płaszczyzny podparcia stóp.

 

 

 

2.                  Oględziny z boku - linia pionowa biegnie przez wyrostek sutkowaty, barkowy łopatki, krętarz wielki kości udowej, głowę strzałki i nieco w przód od kostki bocznej:

 

 

        ustawienie głowy i szyi - wysunięta lub cofnięta

        zarys klatki piersiowej - wysklepiona lub płaska

        zarys pleców - kifoza powiększona lub pomniejszona

        kształt lordozy lędźwiowej - powiększony lub pomniejszony

        zarys powłok brzuszny - płaski lub wypukły

        ustawienie miednicy - w przodopochyleniu  lub tyłopochyleniu

        przeprost lub przykurcz w stawach kolanowych, kształt stóp

        ustawienie barków i łopatek

 

 

3.                  Oględziny z tyłu - linia przebiega przez guzowatość potyliczną zewnętrzną, wyrostki kolczaste wszystkich kręgów, szparę pośladkową, środek odległości między kłykciami przyśrodkowymi kolan i kostek wewnętrznych stóp i pada na środek płaszczyzny podparcia stóp. Oględziny z tyłu obejmują również ocenę poziomu:

 

 

       linii barków

       linii dolnych kątów łopatek , a także odległość łopatek od wyrostków kolczystych kręgów i odstawanie kątów dolnych od klatki piersiowej

       linii łączącej najwyższe punkty talerza biodrowego

       linii międzykrętarzowej 

       linii fałdów pośladkowych                           

       linii łączącej fałdy zgięcia w dołach podkolanowych

       ustawienie głowy i szyi

       ustawienie pięt

 

 

Odchylenie kości piętowej od osi długiej na zewnątrz świadczy o koślawości stóp.

 

Odchylenie kości piętowej do wewnątrz świadczy o szpotawości stóp.

 

 

3.                  Postawa ciała prawidłowa i wadliwa.

 

 

Postawą ciała nazywamy indywidualne ukształtowanie ciała i położenie poszczególnych odcinków tułowia oraz nóg w pozycji stojącej. Profesor Dega uważa,
że postawę człowieka, sposób trzymania się w pozycji pionowej, najcharakterystyczniej wyraża jego sylwetka. Wiemy, że znajomego z daleka i o zmroku właśnie rozpoznajemy
po jego sylwetce. Postawa człowieka zmienia się w ciągu całego życia. Największym zmianom ulega ona w okresie wzrostu. Po ukończeniu wzrostu struktury podporowej jaką jest kościec (między 18 - 20 rokiem życia), postawa stabilizuje się.

W okresie starzenia się, na skutek powstających zmian wstecznych, postawa zmienia się: kifoza piersiowa zwiększa się, głowa pochyla się do przodu. Postawa zmienia się nie tylko w zależności od wieku. Zależy od trybu życia, pory dnia, zmęczenia. Postawa podlega świadomemu kontrolowaniu i wywierają na nią wpływ stany psychiczne.

 

Postawa ciała zależy od :

 

        stanu zdrowia

        warunków środowiskowych

        zmęczenia

        wydolności zmysłu kinetycznego

        równowagi napięć mięśniowych

        koordynacji nerwowo - mięśniowej

        stanu psychofizycznego

        aktywności fizycznej

        typu somatycznego.

 

Postawa prawidłowa

 

Postawa prawidłowa to harmonijne i bezwysiłkowe ułożenie poszczególnych elementów postawy w stosunku do osi długiej ciała (Przybylski 1965).

 

Postawa prawidłowa to taki kształt ciała wynikający z budowy i nawykowego usytuowania poszczególnych jego części, który sprzyja podstawowym funkcjom organizmu

(Zeyland - Malawka 1992).

 

Prawidłowa postawa ciała to taka, która występuje dostatecznie często, aby można ją było uznać za charakterystyczną dla danej populacji. Jest ona atrybutem osobników zdrowych
o prawidłowym rozwoju fizycznym i psychicznym (Kasperczyk 1992).

 

Cechy charakteryzujące prawidłową postawę:

 

        głowa ustawiona prosto

        fizjologiczne wygięcie kręgosłupa w płaszczyźnie strzałkowej oraz brak wygięć
w płaszczyźnie czołowej

        barki na jednym poziomie, ściągnięte lekko ku tyłowi

        łopatki ściągnięte 

        symetryczne ustawienie miednicy ( kolce biodrowe na jednym poziomie )

        lekko wciągnięty brzuch

        dobrze wysklepiona klatka piersiowa, przednia ściana klatki jest częścią najdalej wysuniętą ku przodowi

        proste kończyny dolne, stopy prawidłowe i skierowane prosto

Postawa wadliwa 

 

Wcześniactwo jest bardzo niekorzystnym prognostykiem rozwoju noworodka
i dziecka. Szczególne predyspozycje do występowania nieprawidłowości w kształtowaniu
się postawy wykazują dzieci urodzone z małą masą ciała.

 

Postawa wadliwa jest wtedy, gdy pewne elementy odbiegają od wzorca postawy poprawnej. Odchylenia te są odwracalne (Przybylski 1965).

 

Postawa ciała nieprawidłowa to taka, w której kształt ciała, wynikający z budowy
i nawykowego lub przymusowego usytuowania poszczególnych części ciała, jest niekorzystny dla organizmu ( Zeyland - Malewka 1992 ).

 

Wada postawy to odchylenie od ogólnie przyjętych cech postawy prawidłowej, właściwej danej kategorii wieku, płci i typu budowy. Wady postawy można podzielić na proste
i złożone. Proste wady postawy określamy niekiedy jako błędy postawy. Zmiany strukturalne oraz różnorodne deformacje w obrębie narządu ruchu nazywamy wadami budowy (np. wady klatki piersiowej, koślawość kolan, skoliozy) (Kasperczyk 1992).

 

4.                  Charakterystyka wad postawy ciała.

 

 

Wady postawy u dzieci i młodzieży to nie tylko problem zdrowotny ale  i społeczny. Najczęściej występujące wady postawy to:

 

 

Plecy okrągłe  charakteryzują się nadmiernym wygięciem kręgosłupa ku tyłowi. Jeżeli wygięcie to dotyczy górnego, piersiowego odcinka kręgosłupa, to taką postawę pleców okrągłych określamy jako kifotyczną . Jeśli cały kręgosłup jest wygięty ku tyłowi, to mówimy o kifozie totalnej.

Wada ta charakteryzuje się osłabieniem mięśni grzbietu ,wysunięciem do przodu głowy i barków, przykurczem mięśni klatki piersiowej, spłaszczeniem i zapadnięciem klatki piersiowej, odstawaniem łopatek od klatki piersiowej. Zmiany te ograniczają ruchomość klatki piersiowej oraz pracę układu oddychania i krążenia ( zał. nr.1)

 

 

Przyczyny powstawania

 

 

Wada ta może być wrodzona lub nabyta. Plecy okrągłe nabyte mogą powstawać
w następstwie takich chorób jak: krzywica, gruźlica, choroba Scheuermanna, którą rozpoznać może tylko lekarz. W języku potocznym mówi się, że dziecko garbi się. Przyczynami takiej wady są często: zmęczenie dziecka, które pozostaje zbyt długo w pozycji siedzącej zwłaszcza gdy korzysta z biurku nieprzystosowanego do jego wzrostu, osłabienie po chorobie, słaby wzrok, ukrycie przez dziewczęta rozwijających się piersi, nadmierna w stosunku
do rówieśników wysokość ciała. Często wstępuje u dzieci o budowie astenicznej, na tle zmian krzywicznych, które przedwcześnie chodziły lub siadały. Często przyczyną powstawania pleców okrągłych jest także dystonia mięśniowa .

 

 

 

Plecy wklęsłe  są wadą odcinka lędźwiowego kręgosłupa , w odcinku tym u osób zdrowych występuje wygięcie kręgosłupa do przodu. Pogłębienie tego wygięcia, czyli tzw. hiperlordoza lędźwiowa, to właśnie plecy wklęsłe. Sylwetkę dziecka z plecami wklęsłymi charakteryzuje: pogłębiona lordoza lędźwiowa, brzuch wypukły wysunięty do przodu, zwiększone przodopochylenie miednicy, uwypuklenie pośladków ( zał. nr1)

 

 

Przyczyny powstawania

 

 

Plecy wklęsłe podobnie jak plecy okrągłe mogą być wadą wrodzoną lub nabytą . Spośród

wad nabytych najczęściej obserwuje się plecy wklęsłe na tle dystonii mięśniowej .

Charakteryzuje się ona nadmiernym napięciem i często przykurczem mięśni : prostownika

grzbietu odcinka lędźwiowego , czworobocznego lędźwi , biodrowo-lęźwiowego ,prostego

uda .

 

 

Plecy wklęsło-okrągłe to połączenie obu wyżej wymienionych wad, a więc zarówno kifoza piersiowa jak i lordoza lędźwiowa są nadmiernie uwypuklone. W tego typu sylwetce obserwuje się okrągłe plecy, wypięty brzuch, wysunięcie głowy i barków do przodu, rozsunięcie i odstawanie łopatek od klatki piersiowej, zwiększenie przodopochylenia miednicy, uwypuklenie pośladków. ( zał. nr 1 )

 

 

Przyczyny powstawania

 

 

Najczęściej przyczyną tej wady jest zwiększony kąt przodopochylenia miednicy, w związku
z czym  zwiększa się  lordoza lędźwiowa i na drodze kompensacji dochodzi do pogłębienia kifozy piersiowej. Zmienione ukształtowanie kręgosłupa wpływa na stan  mięśni i wiązadeł,
i tak mięśni prostownika grzbietu odcinka piersiowego ulegają rozciągnięciu , a w odcinku lędźwiowym skróceniu. Mięśnie obręczy barkowej i klatki piersiowej ulegają przykurczowi. Pogłębiona lordoza przesuwa narządy jamy brzusznej ku przodowi i pod ich naporem ulegają

rozciągnięciu mięśnie brzucha. Osłabione są również mięśnie pośladkowe .

 

 

Plecy płaskie  charakteryzują  się spłaszczeniem kifozy piersiowej i lordozy lędźwiowej. Brak fizjologicznych krzywizn kręgosłupa powoduje pozbawienie funkcji amortyzacyjnej kręgosłupa, co z kolei prowadzi do przeciążenia kręgosłupa i zmian zwyrodnieniowych. Istnieje skłonność do powstawania bocznych skrzywień kręgosłupa. Plecy płaskie coraz częściej spotykamy u dzieci i młodzieży, a szczególnie u słabo umięśnionych. ( zał. nr 1)

 

 

Przyczyny powstawania

 

 

Przyczyny powstawania tego typu wady lekarze upatrują w pozbawieniu ruchu przez młodych ludzi. Taki tryb życia prowadzi nie tylko do ograniczenia praktycznych form ruchu, ale również do osłabienia mięśni .

 

 

Skolioza zwana bocznym skrzywieniem kręgosłupa jest wadą postawy, polegającą na wielopłaszczyznowym odchyleniu linii kręgosłupa od stanu prawidłowego , które występuje w trzech płaszczyznach:

 

                          czołowej : kręgosłup wygina się w bok w prawo lub w lewo

                          strzałkowej : pogłębia się wygięcie kifotyczne lub lordotyczne

                          poprzecznej : następuje rotacja ( obrót ) kręgów , co prowadzi do powstawania garbu.

 

 

Skolioza może pociągać za sobą wiele niekorzystnych zmian w układzie ruchu , klatce piersiowej i narządach wewnętrznych .

W literaturze spotykamy różne podziały skolioz np. ze względu na przyczyny powstawania, lokalizację, liczbę luków . Ja przedstawię klasyfikację w zależności od stopnia zaawansowania wg M.Kutzner - Kozińskiej :

 

1.      Postawa skoliotyczna nie jest jeszcze skrzywieniem bocznym kręgosłupa , chociaż może być ono niewielkie. Jest to wstępna faza wady, gdzie obserwuje się asymetrię barków, łopatek i trójkątów talii.

 

2.      Skolioza I ⁰  - skrzywienie, którego kąt dochodzi do 30⁰ ( wg Cobba ).
Występują wówczas zmiany układu mięśniow - wiązadłowego , bez zniekształceń kostnych .

 

3.      3.Skolioza II ⁰ - kąt skrzywienia mieści się w granicach 31- 60⁰, Kręgosłup ulega zrotowaniu, widoczny jest garb żebrowy .

 

4.      Skolioza III ^{0 -} wartość kąta przekracza 60⁰ .W takim skrzywieniu występują duże zmiany strukturalne , które nie koryguje się .

 

Skoliozy są chorobą ogólnorozwojową , a leczenie ich jest bardzo trudne ze względu na to, że w 80 - 90 % przypadków ich pochodzenie jest nieznane .Skoliozy niewiadomego pochodzenia, zwane idiopatyczne, występują we wszystkich okresach rozwoju dzieci. Nieznana przyczyna powstawania zmusza do leczenia objawowego, które ogranicza się
do przeciwdziałania skutkom choroby . Na gimnastyce korekcyjnej ćwiczy się dzieci z I ⁰ skoliozy. Bardziej zaawansowane przypadki wymagają postępowania rehabilitacyjnego
( zał. nr 1 ).

 

Oprócz wad w budowie i postawie ciała bardzo często spotykanymi wadami
są wady dolnych kończyn. Do najczęściej spotykanych należą: kolana koślawe, kolana szpotawe, stopy płaskie.

W różnych okresach życia dziecka kształtowanie się kończyn dolnych i stóp jest nieco odmienne. Znajomość tych fizjologicznych odchyleń rozwojowych jest niezbędna
dla postawienia właściwego rozpoznania. U noworodków prawidłowością rozwojową jest nieznaczne ukształtowanie szpotawe kolan oraz zgięciowe ustawienie stawów biodrowych
i kolanowych. Jest to jeszcze pozostałość ułożenia wewnątrzmacicznego. Ukształtowanie szpotawe utrzymuje się około 3 roku życia, po czym przechodzi w fizjologiczną koślawość. Jednak współistnienie lub narastanie koślawości kolan jest wskazaniem w 2 - 5 roku
do zastosowania leczenia zachowawczego.

 

Kolana koślawe potocznie zwane iksami, obserwuje się wygięcie kończyn w stawie kolanowym do wewnątrz. Koślawość mierzy się w stopniach lub ocenia się rozstępem między kostkami przyśrodkowymi, mierzonym taśmą centymetrową przy zwartych
i wyprostowanych kolanach. Za koślawość fizjologiczną uważa się odchylenie od osi
nie większe niż 10 - 15 stopni lub rozstęp wynoszący 4-5cm.

 

Kolana szpotawe są odwrotnością kolan koślawych , czyli widoczne jest wygięcie w stawach kolanowych do zewnątrz.

Spotyka się je między innymi u dzieci przedwcześnie rozpoczynających chodzenie, długo przebywających w siadzie skrzyżnym, w nie leczonych krzywicach.

O kolanach szpotawych mówimy wówczas, gdy odległość między szparami stawów kolanowych wynosi ponad 5 cm.

   

Płaskostopie to wada stóp, w której występuje osłabienie fizjologicznych luków podłużnych stóp, a często również poprzecznych. Wada ta często jest połączona z koślawością pięt, czyli przesunięciem kości piętowej na zewnątrz. W badaniu zwracamy uwagę na wyżłobienie stopy co można zaobserwować oglądając ślady mokrych stóp na podłożu. ( zał. nr 2)

 

5.                              Profilaktyka

 

 

Kręgosłup dla człowieka jest silnym, lecz giętkim rusztowaniem. Misterna konstrukcja

33 kręgów jest nieustannie narażona na awarie. Kręgosłup człowieka ma fizjologiczne krzywizny, które ułatwiają stanie czy siedzenie. Niestety idealnie prosty kręgosłup
ma niewiele procent dzieci.

Dziecko wtłoczone w szkolną ławkę, siedzi zgarbione z pochylona głową, barki wysunięte ku przodowi, zapadnięta klatka piersiowa, do tego przeładowana, zbyt ciężka
na słabe mięśni teczka  to typowy obrazek ze szkoły. Stąd już tylko mały krok do gabinetu ortopedy i na salę rehabilitacyjną. Dlatego tak istotne jest zwracanie uwagi na poprawną postawę dziecka, odpowiednie jej kształtowanie i zapobieganie błędnym zachowaniom.

Jak już wcześniej wspomniałam niektóre wady postawy są wrodzone, niektóre mogą mieć źródło wcześniejszych urazach (np. złamana i źle zrośnięta noga może być nieco krótsza

od zdrowej ). Ale wiele z nich to efekt zaniedbań rodziców. Zniekształcenia kręgosłupa trudno jest skorygować , dlatego tak ważna jest profilaktyka wad postawy.

Sylwetka dziecka zaczyna się kształtować już w brzuchu mamy. Dostatecznie mocny kręgosłup malucha zależy od tego jak dba ona o siebie. Deformacja klatki piersiowej
i kręgosłupa dziecka może spowodować późno rozpoznana i źle leczona krzywica, wrodzone zwichnięcie stawu biodrowego czy otyłość niemowlaka. Do zniekształceń kręgosłupa może dojść również na skutek błędów pielęgnacyjnych popełnianych przez rodziców, np. noszenie dziecka zawsze na tym samym ręku, nakłanianie do zbyt wczesnego siadania, chodzenia.  Gdy maluch idzie do szkoły dla kręgosłupa zaczyna się trudny czas. To okres szybkiego wzrostu dziecka. Im szybciej ono rośnie, tym szybciej pogłębiają się wady postawy. Mięśnie nie nadążają za rozwojem kośćca i nie stanowią wystarczającej podpory dla kręgosłupa. Wtedy właśnie zmienia się tryb życia młodego człowieka - mniej czasu poświęca zabawom na podwórzu, a więcej godzin spędza w ławce albo przy komputerze, często przyjmując niewłaściwą pozycję . Dziecko siedzące przy biurku na podkulonych nogach lub na zgiętej nodze i podpierające głowę na dłoni to bardzo częsty widok .

Drugi krytyczny moment to okres dojrzewania. Bardzo ważne jest obserwowanie sylwetki dziecka i zwracanie uwagi na symetrię jego ciała, kształt pleców i nóg.

Zachowania prawidłowej postawy należy uczyć od wczesnej młodości, tak żeby dziecko przyjmowało ją odruchowo.

Aby dziecko zachowało właściwą pozycję siedzącą należy zadbać o to, aby miało wygodne krzesło i biurko. Krzesło musi mięć regulowaną wysokość, ruchome oparcie oraz podpórki pod łokcie. Oparcie powinno być wybrzuszone na odcinku lędźwiowym kręgosłupa, a wklęsłe na odcinku piersiowym. Gdy dziecko siedzi stopy muszą dotykać podłogi, przedramiona muszą leżeć na blacie, a łokcie nieco wystawać poza jego brzeg. Jeśli pracuje na komputerze jego monitor powinien być ustawiony na wprost twarzy, a nie bokiem.

Należy także wybrać dobry tornister lub plecak do szkoły. Ma on mieć usztywniony tył i szerokie, regulowane szelki. Po założeniu na plecy (szelki na oba ramiona, symetrycznie)

musi do nich przylegać, a nie opierać się na pośladkach. Trzeba również zwracać uwagę
na to, żeby nosiło w tornistrze tylko niezbędne rzeczy.

Istotnym elementem utrzymania właściwej sylwetki jest prawidłowe ustawienie stóp. Jeżeli zauważymy, że dziecko ma nóżki beczkowato wygięte, stopy nadmiernie mu się pocą, biegając często się potyka, pięty uciekają na boki, zelówki butów są mocniej zdarte z jednej strony lub ma iksowate kolana to sygnał, by wybrać się do ortopedy. U małych dzieci
w korekcji płaskostopia zaleca się głównie ćwiczenia i noszenie dobrych butów. Jeżeli dziecko ma płaskostopie trzeba koniecznie zadbać o to, aby wzmocniło mięśnie stóp. Muszą one stale pracować do czego można wykorzystywać sytuacje naturalne, nie męczące dziecko. Niech jak najczęściej chodzi boso po miękkim podłożu, np. latem po piasku, trawie. Odruchowe podkurczanie palców utrzymuje wtedy napięcie mięśni .Zachęcaj je do jazdy
na rowerze - dobrze jest ustawić siodełko nieco za wysoko, aby musiało naciskać pedały palcami. Nieprawidłowe obuwie może być powodem płaskostopia, które często prowadzi
do wad kręgosłupa. Należy zatem kupować dobre buty. Szczególnie starannie trzeba wybierać buciki dla malucha zaczynającego chodzić. Podeszwa w nich musi być elastyczna
i odpowiednio gruba. Buty powinny być wykonane z miękkiej skóry, ze sztywnym napiętkiem stabilizującym staw skokowy, cholewkę sięgającą nad kostkę. Noski powinny być szerokie by nie ściskały palców, a specjalnie skonstruowany obcas zapobiegał stawianiu stóp
,,do wewnątrz”. Buty nie mogą być ani za ciasne, ani za luźne. Stopa powinna poruszać
się w nich swobodnie, najlepiej żeby były sznurowane. Po domu niech dziecko chodzi 
w klapkach  z wyprofilowaną podeszwą ( ma zagłębienie na piętę ) lub ,,fakirkach”. Klapki wymuszają pracę mięśni stóp podczas chodzenia , a to wzmacnia nogi . Nie wolno chodzić dziecku w butach odziedziczonych po starszym rodzeństwie - są zdeformowane i mogą zniekształcać rozwijającą się stopę .

Do płaskostopia dochodzi wówczas, gdy stopa jest nadmiernie wiotka, a mięśnie
w stosunku do ciężaru ciała oraz przeciążeń za słabe. Bardzo ważne jest więc, aby dziecko systematycznie wykonywało ćwiczenia, które wzmacniają mięsnie oraz więzadła
i prawidłowo wymodelują stopy. Powinno zaś unikać długotrwałego stania, skoków
na twardym podłożu oraz nie przeciążać stóp nadmiernym wysiłkiem.

Aby nie dopuścić do rozwoju wad postawy należy pamiętać aby :

 

- nie dopuszczać do nadwagi u dzieci ( niech jedzą częściej ale mniejsze porcje )

- przestrzegać racjonalnego żywienia ( dużo nabiału )

- spać możliwie płasko na niezbyt twardym materacu

- przyzwyczajać dziecko do poprawnego utrzymania postawy, nauczyć prawidłowo siedzieć  i chodzić

- uprawiać sporty , często pływać

 

Pływanie jest doskonała metodą profilaktyki większości wad, gdyż wpływa na harmonijny rozwój mięśni i kośćca. Jest najbezpieczniejszą dla kręgosłupa formą zajęć sportowych.

 

- systematycznie ćwiczyć każdego dnia około 20 minut

 

Ćwiczenia mają wzmacniać odpowiednie grupy mięśni kręgosłupa, brzucha czy obręczy barkowej i wytworzyć tzw. gorset mięśniowy, dzięki któremu kręgosłup będzie utrzymany we właściwej pozycji. Postawę dziecka trzeba planowo i systematycznie kształtować, a w miarę możliwości unikać lub ograniczać przyczyny, które powodują powstawanie wad postawy.  Bardzo ważną sprawą jest współpraca szkoły i domu rodzinnego. Powinna ona polegać między innymi na pilnowaniu , aby dzieci codziennie wykonywały opracowane specjalne
dla nich zestawy ćwiczeń, na konsultacjach z nauczycielami gimnastyki korekcyjnej
i lekarzem oraz dokładnym stosowaniem się do ich zaleceń .

Praca ta jest często długotrwała , niekiedy męcząca , wymaga konsekwencji, ale daje efekty. Czasami po prostu wystarczy chcieć .

 

Załączniki

 

    Załącznik nr 1 -  rys. Wady postawy.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                               

Załącznik nr 2 -  rys. Stopy prawidłowej i płasko - koślawej.

                                                                                                                                                                                               

 

       

Rys. Stopy : a) prawidłowe,  b) płasko-koślawe

 

 

Rys. Odbicia stóp : c) prawidłowej, d) i e) płasko-koślawej

 

 

 

Załącznik nr 3  -  Propozycje ćwiczeń przy plecach okrągłych.

 

 

1. Pw klęk podparty , kolana w rozkroku , ruch - wysunięcie ramion do przodu i opad tułowia do pozycji  ,,ukłonu japońskiego”.                                                               

2. Pw jw. z oparciem rąk o ławkę - pogłębienie opadu.

3. Pw jw. Ruch - naprzemienne wymachy rąk w górę w skos ze skrętem głowy i tułowia w kierunku ręki wymachowej.

4. Pw. Leżenie przodem, ręce splecione na  karku; ruch - skłon tułowia w tył, cofanie łokci, ściągnięcie łopatek, wyciągnięcie głowy w przód.

5. Pw jw. kończyny górne ugięte (ręce przy barkach obciążone woreczkami); ruch -      skłon tułowia w tył połączony z wyprostem ramion w przód, następnie ugięcie ramion. Ćwiczenie wykonujemy w rytm oddechów; wdech - wyprost ramion, wydech - ugięcie ramion.

6. Pw. leżenie tyłem, pod szczytem kifozy wałek (zrolowany kocyk), w rękach ciężka  piłka; ruch - przeniesienie prostymi ramionami piłki za głowę na podłogę tak, aby ramiona były maksymalnie zbliżone do podłoża.

7. Pw. leżenie przodem (np. na stole, ławce), tułów w opadzie poza stołem, ręce splecione na karku; ruch - uniesienie tułowia do poziomu stołu (wytrzymanie).

     Ćw. może być wykonywane z różnym ułożeniem rąk lub wykorzystaniem przyborów.

8. Pw. siad skrzyżny plecy wyprostowane, głowa wyciągnięta w górę, wzrok skierowany przed siebie. Ręce wyprostowane wyciągnięte w dół w skos; ruch - przeniesienie wyprostowanych rąk w tył np. z klaśnięciem w dłonie za plecami lub próbą ich złączenia na wysokości łopatek . 

9. Siad na taborecie, nogi oparte stopami na podłożu. Założenie laski na łopatki -wytrzymanie 10 sek.

10. Leżenie przodem, nogi wyprostowane  i złączone. Głowa uniesiona, wyciągnięta
    w przód, wzrok skierowany w podłogę. Ręce wyprostowane wyciągnięte w przód.
    W dłoniach piłka ciężka, pod brzuchem w okolicach pępka, zrolowany kocyk. Ruch - uniesienie piłki nad podłogę i przeniesienie jej na kark, a następnie rzut piłki znad głowy w przód. W czasie ćw. klatka piersiowa powinna przylegać do podłogi, a ręce powinny być uniesione nad podłogę .

 

Załącznik nr 4 -  Propozycje  ćwiczeń przy plecach wklęsłych.

 

 

1. Pw. leżenie tyłem. Nogi wyprostowane, jedna noga leży na podłodze, druga uniesiona do pionu, ręce w pozycji ,,skrzydełek” leżą na podłodze. Ruch - wymach nogą uniesioną w stronę głowy , z jednoczesnym przyciskaniem  drugiej  nogi do podłogi.

2. Pw. jw. jedna noga wyprostowana leży na podłodze, druga ugięta, naprzemienne przyciąganie kolan do klatki piersiowej. Ręce trzymają kolano nogi ugiętej,
   z jednoczesnym przyciskaniem nogi wyprostowanej do podłogi .

3. Pw. jw. ręce wzdłuż tułowia, ruch - nożyce poziome.

4. Pw. jw. ręce na karku, nogi ugięte w kolanach; ruch - próba siadania.

5. Pw. jw. nogi ugięte, stopy oparte o podłoże, ręce w pozycji ,,skrzydełek”  leżą
   na podłodze. Ruch - wyprost obu nóg w stawach kolanowych i uniesienie do pionu.

6. Pw. stanie na czworakach z nogami wyprostowanymi; ruch - nie odrywając dłoni       od połogi dojście wyprostowanymi nogami jak najbliżej dłoni, a następnie
   nie odrywając stóp przesuwanie rąk w przód.

7. Pw. klęk, ręce wzdłuż tułowia; ruch - opad prostego tułowia w tył.

8. Pw. stanie, ręce w bok; ruch - głęboki wykrok lewą nogą, opady tułowia w przód,      to samo prawą nogą.

9. Pw. leżenie przodem na stole, ręce ustawione pod kątem prostym trzymają jego      krawędzie. Wznos obu nóg do poziomu stołu, wytrzymać, opuścić nogi i rozluźnić się.

10. Pw.siad rozkroczny na krześle. Ruch - skłon tułowia w przód z chwytem dłońmi
    za kostki stóp i pogłębienie skłonu przez ugięcie rąk w łokciach .

 

 

Załącznik nr 5 -  Propozycje  ćwiczeń przy skoliozach.

 

 

1.                              Pw. leżenie tyłem, nogi ugięte w stawach kolanowych, stopy oparte na podłodze,      dłonie splecione na karku . Ruch - złączyć stawy łokciowe przed głową i docisnąć      do podłogi.

2.                              Pw. j w.dłonie splecione na karku, łokcie przylegają do podłogi;  ruch - ,,rowerek”      nie odrywając bioder od podłoża.

8.      Pw. jw. w oparciu o przedramiona, nogi wyprostowane, złączone leżą na podłodze pod kątem 45 ⁰ do tułowia. Obok kolan od strony wewnętrznej leży dowolny przedmiot. Ruch - przenos nóg prostych w kolanach, złączonych, łukiem nad przedmiotem
na drugą stronę, powrót nóg na podłoże.

9.      Pw. stanie tyłem do ściany, głowa, tułów, pięty przylegają do ściany; ruch - przysiady z wysunięciem rąk w przód .

10.  Pw. stanie przed lustrem z woreczkiem na głowie. Głowa i szyja wyciągnięte w górę, broda cofnięta, barki opuszczone, cofnięte w tył, łopatki i pośladki ściągnięte; ruch - wspięcie na palcach i powrót na całe stopy, próba wolnego marszu (parę kroków), głownie korygowanie postawy przed lustrem.

11.  Pw. klęk na obu kolanach, kolana ustawione na szerokość bioder, ręce splecione na głowie z odwiedzeniem łokci do tyłu. Ruch - przejście na prawym pośladku, wytrzymać, powrót do pw. przejście do siadu na lewym pośladku, wytrzymać.

12.  Pw. siad klęczny, pięty razem - ,,ukłon japoński”; ruch wznos ramion w górę, Skłon tułowia w przód, dłonie oparte na podłodze sięgają jak najdalej, palce rąk „maszerują” po podłodze do przodu, nie podnosząc bioder  pięt.

13.  Pw. leżenie przodem nogi wyprostowane i złączone. Głowa w przód, uniesiona nad podłogą. Przed głową, na podłodze leży piłka ciężka. Pod brzuchem w okolicach pępka, zrolowany kocyk. Ruch - maksymalne wyprostowanie rąk z wypchnięciem piłki w przód. Po wypchnięciu piłki ręce pozostają wyciągnięte w przód nad podłogą. W czasie ćw. klatka piersiowa powinna przylegać do podłogi.

9.        Pw. jw. na kocyku; ruch-ślizgi na kocyku, odpychając się dwoma rękoma od podłogi.

10.    Pw. jw., ręce wyprostowane, wyciągnięte w przód w dłoniach laski
(lub skakanki, kijki). Współćwiczący stoi przed leżącym, tyłem do niego, trzymając
w dłoniach drugie końce lasek. Ruch - współćwiczący idzie do przodu, ciągnąc
za sobą leżącego na kocyku. Ćwiczący rozluźnia mięśni barków i  grzbietu.

 

 

 

Załącznik nr 6 -  Propozycje ćwiczeń przy płaskostopiu.

 

 

 

1. Stanie przodem do ściany (drabinki) w odległości ok. 1m od niej . Opad całym ciałem w przód. Ręce ugięte w łokciach opierają się o ścianę lub  trzymają szczebel drabinki. Ruch - naprzemienne spychanie pięt w tył do dotknięcia nimi podłogi.

2. Pw. leżenie tyłem, nogi zgięte w stawach kolanowych i biodrowych pod kątem
   ok. 90⁰. Stopy oparte o ścianę, ręce w pozycji ,,skrzydełek” leża na podłodze. Ruch - przesuwanie ruchem gąsienicy w górę. Ruch składa się z: maksymalnie podkurczonych palców stóp z przyciągnięciem pięt po ścianie w stronę palców
   (wytworzenie ,,tunelu” pod stopami) i wyprostu palców bez przesuwania pięt.
   W czasie ćw. pięty nie powinny być odrywane od ściany.

3. Siad na krześle, ruch; uniesienie nad podłogę i dotknięcie podeszwą jednej stopy
   do podeszwy drugiej stopy.

4. Pw. jw. lub na taborecie, plecy oparte o ścianę na podłodze przed stopami leży kocyk, Ruch - zwijanie palcami stopy kocyka, od 10 lat na końcu kocyka stawiamy obciążenie (ciężarek lub książka). 

5. Pw. jw. ruch - pomiędzy palcami stopy ołówek, pisanie na kartce papieru.

6. Pw. jw. lub w staniu; ruch - chwytanie palcami stóp leżących przedmiotów (klocki, szarfy, woreczki, kulki z gazety, waty itp.) i wkładanie lub rzucanie ich do pudełka. Można podnosić  pojedynczo jedną lub te większe obiema stopami.

7. Pw. siad prosty, ruch- na przemian zginanie i prostowanie stóp w stawach skokowych z jednoczesnym zgięciem palców .

8.      Pw. siad ugięty, stopy obejmują piłkę, ręce oparte na podłodze z tyłu. Ruch- wyrzut            piłki stopami w górę.

9        Pw. jw. na podłodze leżą szarfy. Między dwoma krzesłami rozciągnięty sznurek.      Ruch - chwytanie palcami stóp i zawieszanie ich na sznurek.

10    Pw. leżenie tyłem przy ścianie, nogi ugięte, ręce w ,,skrzydełka”. Stopy przyciskają piłkę do ściany. Ruch - toczenie piłki stopami po ścianie w górę i w dół. 

Literatura

 

 

1.      Korzon M., By miało prosty kręgosłup , ,, Twoje dziecko ” 2002 nr 9 ,

2.      Kutzner - Konińska M., Wlaźnik K., Gimnastyka korekcyjna dla dzieci 6-10 letnich.

WSiP , Warszawa 1995.

3.      Kutzner - Konińska M., Korekcja wad postawy ,WSiP , Warszawa 1986 .

4.      Owczarek S., Bondarowicz M., Zabawy i gry ruchowe w gimnastyce korekcyjnej, WSiP , Warszawa 1998 .

5.      Owczarek S., Atlas ćwiczeń korekcyjnych ,WSiP ,Warszawa 1998.

6.      Owczarek S., Gimnastyka przedszkolaka ,WSiP ,Warszawa 2001.

7.      Prasałek B., Proste jak struna , ,, Zdrowie ” , 2005 nr 4 .

8.      Romanowska A., Konspekty zajęć gimnastyki korekcyjno- kompensacyjnej, Korepetytor , Płock 2000 .

---