Kliniczne podstawy fizjoterapii narządu ruchu w ortopedii
Literatura
W. Dega - Ortopedia i rehabilitacja
J. Novotny - Podstawy fizjoterapii I; II; III
A. Dziak - Bole krzyża
A. Dziak - opatrunki unieruchamiające e ortopedii i traumatologii
T. Gaździk - Ortopedia i traumatologia
D. Tylman - Czynnościowe leczenie złamań
K. Lewitt - leczenie manualne zaburzeń czynności narządu ruchu
A. Rakowski - kręgosłup w stresie
Artykuły w prasie fizjoterapeutycznej
Czego będziemy się uczyć?
Narząd ruchu
Badanie narządu ruchu
Programowanie na podstawowym poziomie
Kinezyterapia w wybranych jednostkach chorobowych
Fizykoterapia
Zaopatrzenie ortopedyczne
Narząd ruchu
Kości
Więzadła i torebki stawowe
Mięśnie
Układ nerwowy a narząd ruchu
Dysfunkcje
Urazy
Coxatrozy
Gonartrozy
Zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa
Urazy kręgosłupa
Urazy mięsni i elementów stawowych
Endoprotezoplastyki
Amputacje
Jałowe martwice
Zespół Sudecka i choroba Scheuermanna
Będziecie fizjoterapeutami, a więc ludźmi, którzy będą podejmować decyzje mające bezpośredni wpływ na zdrowie pacjenta.
Im większa będzie wasza inteligencja, spryt, wiedza i doświadczenie, tym lepsze osiągnięcie efekty przy maksimum bezpieczeństwa dla pacjenta i dla was.
Proces usprawniania leczniczego
Badanie pielęgniarskie ( stacjonarnie )
Badanie lekarskie
Ocena stanu funkcjonalnego
Konstruowanie programu usprawniania leczniczego
Zaplanowanie programu usprawniania leczniczego
Proces leczniczy ( w trakcie dochodzi do modyfikacji)
Ocena stanu funkcjonalnego
Badanie lekarskie
Ocena stanu funkcjonalnego pacjenta
Najważniejsza część terapii
Po badaniu lekarskim
Przynajmniej na wstępie i na końcu procesu usprawniania leczniczego
Wykonywana przez fizjoterapeutę
Zapisana w dokumentacji medycznej
Autoryzowana datą i podpisem
Ocena stanu funkcjonalnego
Przejrzysta
Zrozumiała dla innych ( SFTR, testy, nazewnictwo, skale )
Maksymalnie prosta
Odpowiednia do danego rodzaju grupy schorzeń ( ortopedyczna, pediatryczna itp.)
Wystandaryzowana
OSF w ortopedii
Wywiad ( anamneza )
Badanie przedmiotowe
Wywiad
Wiek
Początek dolegliwości
Topografia i nasilenie dolegliwości
Przebieg od początku do chwili obecnej
Jakie pozycje łagodzą a jakie nasilają dolegliwości
Rozkład dobowy dolegliwości
Czy podobne dolegliwości wystąpiły już wcześniej
Zaopatrzenie ortopedyczne
Aktualne choroby
Pytanie o nowotwory
Dotychczasowe leczenie
Odbyte badania diagnostyczne
Przebyte urazy i zabiegi operacyjne
Badanie przedmiotowe
Oglądanie
Palpacja
Zakresy ruchomości
Siła mięśniowa
Wydolność ogólna
Sposób poruszania się ( ocena chodu )
Dokumentacja medyczna
Topografia dolegliwości
Zakresy ruchomości
Ocena siły mięśniowej
Ocena wydolności ogólnej
Sposób poruszania się
Inne
SSS, Barthel, skala Rankina, skala Harrisa
Oglądanie
Jak pacjent wchodzi
Jak pacjent się rozbiera
Jak siada
Jak się kładzie
Oglądanie na stojąco, siedząco, leżąco
Palpacja
Czy nie ma ocieplenia
Czy nie ma obrzęku
Czy są lokalne deformacje tkanek
Czy w czasie ucisku występują dolegliwości bólowe
Delikatnie
Zakresy ruchomości
Pomiar goniometryczny
Pacjent rozebrany
Zawsze obie strony ( zaczynamy od zdrowej )
Zapis SFTR
Testy skriningowe ( testy postawy )
Siła mięśniowa
Raczej grupy mięśniowe
Czasami pojedyncze mięśnie
Badanie orientacyjne
Tylko grupy mięśni dysfunkcyjnych i odpowiedniki po stronie zdrowej
Czy zawsze pomiar będzie miarodajny??
Sposób poruszania się
Rodzaj zaopatrzenia ortopedycznego
Sposób poruszania się ( dwu, czterotaktowy )
Czy utyka lub inny rodzaj zaburzenia chodu
Inne rodzaje upośledzenia chodu ( chromanie, niemożność chodu na palcach lub piętach )
Testy !!!!!!!!!
Po rozpoznaniu wystawionym przez lekarza i wywiadzie powinno być wiadomo jakiej okolicy dotyczyć powinny testy
Zawsze obie strony
Zapis pozytywny lub negatywny
Nie wszystkie, tylko do momentu aż się nie upewnisz co jest grane
Wypracuj własną grupę testów ( nie 14 a tylko 4 spośród nich)
Trigger points
Punkty spustowe - zlokalizowane w tkance łącznej, szczególnie w miejscach przyczepów do kości
Punkty maksymalnie bolesne - zlokalizowane w brzuścach mięśniowych
Punkty swoiste dla zablokowania stawów
Fizjoterapia kliniczna w dysfunkcjach narządu ruchu
Postępowanie fizjoterapeutyczne
Leczenie
Profilaktyka
Autoterapia
Przciwwskazania do fizjoterapii w ortopedii
Stany zapalne stawów
Stany zapalne ( choroby ogólnoustrojowe) całego organizmu
Osteoporoza ( w zaawansowanym stadium)
Nowotwory i gruźlica kości
Problemy z krzepliwością
Problemy skórne
Zaawansowane zmiany zwyrodnieniowe
Brak współpracy ze strony pacjenta
Brak wskazania do leczenia
Te sytuacje w których zdrowy rozsądek nie pozwala na zastosowanie technik fizjoterapeutycznych
Ortopedia
Urazy ( stłuczenia, skręcenia, zwichnięcia, złamania)
Zmiany zwyrodnieniowe bioder, kolan, kręgosłupa.
Wady wrodzone ( stopa płaska, końsko szpotawa )
Zmiany przeciążeniowe układu kostno- stawowego
Zmiany przeciążeniowe i urazy mięśni
Wady postawy i wady statyczne kończyn
Choroby tkanki łącznej
Dyskopatie
Stany po leczeniu operacyjnym ( pourazowe, planowe - kręgosłup, kończyny, endoprotezy, korekcja wad statycznych )
Wskazania
Hypomobilność
Hypermobiloność
Ból
Brak funkcji
Hypomobilność
Zmniejszenie zakresu ruchu
Przy długotrwałych zmianach zanik mięśni, zmniejszenie siły mięśniowej
Ból końca ruchu
Ograniczenie funkcji
Dysfunkcja chodu
Hypermobilność
Zakresy ruchu większe niż w normach
Obniżenie napięcia mięśniowego
Rozluźnienie aparatu więzadłowego
Ból
Brak stabilności lokalnej lub globalnej
Ból
Korzeniowy
W miejscu dysfunkcji ( urazy )
Somatyczny - przeniesiony
Uogólniony
Miejscowy
Promieniujący
Leczenie dysfunkcji narządu ruchu
Każde działanie fizjoterapeutyczne musi być nastawione na cel jaki chcemy osiągnąć. Błędem jest działanie typu „ bo tak do tej pory się to robiło”.
Leczenie hypermobilności
Wzmocnienie gorsetu mięśniowego
Poprawa sensomotoryki okolicy dysfunkcyjnej ( propriorecepcja)
Zaopatrzenie ortopedyczne - stabilizujące, unieruchamiające
Zabieg operacyjny poprawiający stabilność.
Środki fizjoterapeutyczne
Kinezyterapia:
Ćw. w odciążeniu ( z oporem też)
Ćw. czynne wolne
Ćw. czynne z oporem
Ćw. izometryczne
Ćw. w łańcuchach zamkniętych
Ćw. sensomotoryczne
Metody specjalne - PNF, NAEURAC
Fizykoterapia
Elektrostymulacja
Prąd RS
Leczenie hypomobilności
Kinezyterapia
Redresje???
Ćwiczenia bierne
Poizometryczna relaksacja mięśni
Techniki metody PNF
Wyciągi
Ćwiczenia w odciążeniu
Ćwiczenia w wodzie
Mobilizacje stawów
Pamiętaj!
W pierwszej kolejności uruchamiamy hypomobilne stawy
Normalizujemy napięcie mięśniowe
Dopiero potem wzmacniamy osłabione mięśnie
Jak najrzadziej przekraczamy granice bólu
Fizykoterapia
Okłady cieplne
Krioterapia
Kąpiele
Masaż
Sauna
Leczenie bólu
Najczęściej po normalizacji napięcia mięśniowego oraz normalizacji napięcia torebki stawowej dolegliwości ustępują.
Masaż poprzeczny przyczepów i więzadeł
Akupresura ( mobilizacje uciskowe punktów max bolesnych).
Neuromobilizacje
Fizykoterapia w leczeniu bólu
Elektroterapia ( interdyn, DD, Tens )
Magnetoterapia
Krioterapia i schładzanie
Okłady fango
Sollux
Terapia falami uderzeniowymi
Światłolecznictwo
Dysfunkcje narządu ruchu
Odwracalne - fizjoterapia prowadzi do przywrócenia stanu pacjenta sprzed dysfunkcji
Nieodwracalne - fizjoterapia będzie opierała się na łagodzeniu dolegliwości i spowolnieniu procesu chorobowego.
Dysfunkcja narządu ruchu
Stan ostry
Stan podostry - przewlekły
Stan ostry
Istnieją mocne dowody naukowe na to, że ćwiczenia lecznicze nie są bardziej efektywne niż inne formy terapii aktywnej czy pasywnej
Zapewnij pacjenta, że stan ostry jest przejściowy
Nie zalecaj ciągłego pozostawania w łóżku
Zalecaj ogólną aktywność ruchową
Znajdź z pacjentem pozycje bezbolesne
Jeśli to możliwe zastosuj fizykoterapię przeciwbólową
Jeśli nie dajesz sobie rady skontaktuj pacjenta z lekarzem
Pod żadnym pozorem nie zalecaj leków ( pacjent może być uczulony ) to domena lekarska
Poczekaj cierpliwie aż stan ostry przejdzie w przewlekły
Stan podostry pacjenta
Ocena stanu funkcjonalnego
Planowanie
Weryfikacja
Kontynuacja leczenia
Ocena stanu funkcjonalnego
Autoterapia
Badanie ortopedyczne - uzupełnienie
Ocena stanu funkcjonalnego, którą poznaliście jest uzupełnieniem badania ortopedycznego.
Badanie lekarskie obejmuje dodatkowe aspekty diagnostyczne:
Wyniki badan laboratoryjnych
Ocena RTG
Ocena MRI
Ocena TK
Ocena badania ultrasonograficznego
Ocena elektromiograficzna mięśni
Ocena odruchów ( ścięgnistych )
Artroskopia zwiadowcza
Ocena RTG
Fizjoterapeuta dokonuje oceny funkcjonalnej zobrazowanej części ciała, a nie oceny struktury kości!
Oceniamy w pierwszym rzędzie pod kątem bezpieczeństwa ( ewentualnych przeciwwskazań), a dopiero potem pod kątem diagnostyki.
Ocena MRI
Najczęściej dotyczy diagnostyki kręgosłupa
Pozwala ocenić poziom uszkodzenia
Niestety nie jest często zgodna ze stanem klinicznym pacjenta
Potwierdza tylko nasze przypuszczenia po ocenie stanu funkcjonalnego
Pamiętaj - ważniejszy jest aktualny stan kliniczny
Ultrasonografia
Stosuje się głównie u dzieci w wieku rozwojowym ( dysplazja stawów biodrowych)
Stosuje się w przypadku niektórych urazów ( staw kolanowy - więzadła krzyżowe, łąkotki)
Stosuje się w przypadku uszkodzenia mięśni ( uszkodzenie stożka rotatorów ).
Elektromiografia
Służy do oceny stopnia ewentualnego odnerwienia mięśnia lub grupy mięśniowej.
Ocenia rokowanie reedukacji mięśni.
Ocena odruchów ścięgnistych
Test więzadła właściwego rzepki
Test ścięgna Achillesa
Odruch ścięgnisty stawu łokciowego
Odruchy patologiczne
Fizjoterapia kliniczna w dysfunkcjach narządu ruchu w ortopedii i traumatologii
Staw biodrowy
Dysfunkcje stawu biodrowego
Zmiany zwyrodnieniowe
Stany po urazach w obrębie stawu ( zwichnięcie centralne, złamanie szyjki kości udowej, złamania przez i podkrętarzowe, zlamania trzonu kości udowej)
Jałowe martwice głowy kości udowej
Dysplazja stawu biodrowego
Dysfunkcje stawu biodrowego cd.
Złuszczenia głowy kości udowej
Coxalgie
Stany po endoprotezoplastyce stawu
Stany po korekcji osi kończyny dolnej ( osteotomie )
Badanie stawu biodrowego
Wywiad
Badanie przedmiotowe
Testy
Urazy okolicy stawu biodrowego
Złamania panewki i zwichnięcie centralne stawu biodrowego
Złamania krętarzowe
Złamania trzony kości udowej w części bliższej
Stany po zapaleniach stawu biodrowego
Leczenie
Unieruchomienie zewnętrzne
Stabilizacja śródoperacyjna
Stabilizacja wyciągiem
Leczenie fizjoterapeutyczne
W unieruchomieniu
Po unieruchomieniu
Leczenie po zdjęciu unieruchomienia
Ruchomość
Siła mięśniowa
Ból
Wydolność ogólna
Sposób poruszania się
Dysplazja stawu biodrowego
Wada powstająca w okresie płodowym, okołoporodowym lub noworodkowym
Wiotka torebka i nie w pełni wykształcona panewka prowadza do powikłań
Podział
Dysplazja bez przemieszczenia
Dysplazja z przemieszczeniem
Podwichnięcie
Zwichnięcie
Leczenie
Zachowawcze
Szerokie pieluchowanie ( 6 tygodni )
Po 3 m-cach - poduszka Frejki, szyna Koszli, szelki Pawlika
6 - 7 szyny Denisa-Browna
Leczenie operacyjne
Brak skutecznego leczenia prowadzi do szybkich zmian zwyrodnieniowych.
Coxarthrosis
Zmiany zwyrodnieniowe stawu biodrowego
Okresy choroby
I - pełna ruchomość czynna w warunkach obciążenia, bez zmian rtg, ból, bez przykurczów
II - pełna ruchomość w warunkach częściowego odciążenia ( ruch czynny), zmiany w rtg, przykurcze w testowaniu, ból
III - pełna ruchomość tylko w warunkach pełnego odciążenia, zmiany rtg duże, widoczne przykurcze, ból
IV - ruch w niepełnym zakresie w pełnym odciążeniu, zniszczona chrząstka, ankyloza, ból lub jego brak, skrót kończyny
Przyczyny
Wiek
Predyspozycje genetyczne
Otyłość lub nadwaga
Niestabilność stawu
Wady wrodzone
Urazy i mikrourazy
Rodzaj wykonywanej pracy
Brak aktywności fizycznej
Z wywiadu
Bóle okolicy pachwiny, przedniej części uda, czasami przednia lub boczna powierzchnia podudzia.
Bolesna okolica krętarza, pośladka w okolicy m. pośladkowego średniego
Bolesna okolica dolnej gałęzi kości łonowej
Izolowany ból stawu kolanowego
Dolegliwości nasilają się w miarę chodzenia i coraz dłuższego stania
Nasilają się podczas chodzenia po schodach
Łagodzenie dolegliwości po odpoczynku (siedzenie, leżenie)
Mniejsze będą rano po wstaniu
Badanie przedmiotowe
Zmniejszenie się zakresów ruchomości
Osłabienie siły mięśniowej i zaniki mięśniowe
Dysfunkcja chodu
Badanie palpacyjne
Ograniczenia ruchomości
Ograniczenie rotacji
Ograniczenie wyprostu
Ograniczenie odwiedzenia
Test Thomasa
Test Patricka
Siła mięśniowa
Objaw Trendelenburga
Objaw Duchenea
Osłabienie mięśni przykurczonych
Ból nie pozwala na pełne napięcie mięśni
Dysfunkcja chodu
Skrót kończyny
Chód utykający
Niemożność chodu
Chód o dwóch kulach łokciowych
Testy
Test Thomasa ( mięsień biodrowo - lędźwiowy )
Test Patricka ( rotatory wewnętrzne, przywodziciele krótkie )
Test kompresji stawu
Test Trendelenburga
Objaw Duchene'a
Test dystrakcji
Palpacja okolicy krętarza
Palpacja dolnej gałęzi kości łonowej
Test przywodzicieli stawu biodrowego
Test rotatorów zewnętrznych stawu biodrowego
Coksartroza i coxalgia
Leczenie zmian zwyrodnieniowych
Okres leczenia zachowawczego
Okres po leczeniu operacyjnym wczesny
Okres po leczeniu operacyjnym późny
Okres leczenia zachowawczego
Od diagnozy do zabiegu operacyjnego
W warunkach ambulatoryjnych
W warunkach domowych
Spowolnienie zmian a nie ich wyleczenie
Kilka miesięcy do kilku lat
Leczenie zachowawcze
Odbudowanie lub utrzymanie ruchomości
Poprawa stabilizacji mięśniowej okolicy stawu biodrowego
Działanie przeciwbólowe
Nauka chodzenia z odciążaniem dysfunkcyjnego stawu
Zaopatrzenie ortopedyczne
Leczenia zachowawcze - odbudowanie ruchomości
PIR dysfunkcyjnych mięśni
Mobilizacje stawu biodrowego
Ćwiczenia w odciążeniu stawu biodrowego
Wyciąg pośredni stawu biodrowego
Ćwiczenia w wodzie
Ćwiczenia czynne wolne
Autoterapia
Sollux, krio, fango przed ćwiczeniami lub wyciągiem
Poprawa stabilności
Ćwiczenia sensomotoryczne ( SET )
Ćwiczenia na cykloergometrze
Ćwiczenia ogólnokondycyjne w łańcuchach zamkniętych ( unikanie długich dźwigni )
Działanie przeciwbólowe
Fizykoterapia
Odbudowanie ruchomości
Chód i zaopatrzenie ortopedyczne
Wyrównanie ewentualnego skrótu kończyny ( wkładka wyrównująca )
Kule łokciowe lub pachowe
Wózek inwalidzki ?
Endoprotezoplastyka stawu biodrowego
O sukcesie endoprotezoplastyki decydują:
zabieg operacyjny zapewniający prawidłową mechanikę stawu oraz jego zborność w fizjologicznym zakresie ruchu.
Odpowiednio prowadzona rehabilitacja, która usuwa szereg wtórnych zmian, będących konsekwencją wieloletniego schorzenia ( przykórcze tkanek miękkich, osłabienie mięśni, wadliwa postawa ciała, nieprawidłowy stereotyp chodu).
Stosowanie się pacjenta w późniejszym okresie do zaleceń lekarza oraz fizjoterapeuty.
Okres około operacyjny
Ćwiczenia przeciwzakrzepowe
Ćwiczenia izometryczne mięśni podudzia
Ćwiczenia oddechowe
Pozycje ułożeniowe
Wczesny okres pooperacyjny
Obejmuje pierwsze dwa tygodnie po zabiegu, a prawidłowe postępowanie w tym okresie ma decydujący wpływ na końcowy wynik leczenia.
Na jego przebieg mają także wpływ wczesne powikłania sródoperacyjne i pooperacyjne.
Po okresie 7 - 10 dni pacjent jest wypisywany z Oddziału Chirurgi Ortpedycznej z zaleceniami:
kontynuacji wyuczonych ćwiczeń
chodzenia z pełnym lub częściowym obciążaniem kończyny operowanej
zgłoszenia się do leczenia w Oddziale Rehabilitacji Narządu Ruchu
„Zalecenia domowe”
nie przekraczać kąta zgięcia 90 st.
nie krzyżować KKD
nie kucać
zawsze dwie kule
nie schylać się po coś na prostych nogach
kąpiel pod prysznicem nie w wannie
Okres pooperacyjny późny
3 m - ce po zabiegu
3 - 4 tygodni zależnie od stanu pacjenta
Cele usprawniania
Zwiększenie zakresu ruchomości
Budowa stabilności mięśniowej stawu
Działanie przeciwbólowe
Poprawa dynamiki chodu
Kinezyterapia
Ćwiczenia w odciążeniu
Ćwiczenia w wodzie
Ćwiczenia czynne wolne uwzględniające przeciwwskazania
Ćwiczenia sensomotoryczne SET
Ćwiczenia z oporem
PIR ostrożnie!!
Fizykoterapia
Magnetoterapia w dawkach regeneracyjnych
Sollux lub krio przed ćwiczeniami
Masaż podwodny lub półkąpiel wirowa obręczy biodrowej
Stabilizacja śródoperacyjna i inne zabiegi
Usprawnianie identycznie jak w przypadku endoprotez.
Fizjoterapia w urazach
Urazem nazywamy działanie czynnika zewnętrznego wywołującego zmiany anatomiczne i czynnościowe w organizmie, powodującego uszkodzenie mechaniczne
Uszkodzenia ścięgien i mięśni
Naciągnięcie - bez przerwania ciągłości
Naderwanie - zerwanie pewnego % włókien
Zerwanie - przerwanie ciągłości
Przepuklina mięśniowa
Urazy
stłuczenia
skręcenia
zwichnięcia
złamania
Stłuczenie
Dotyczy uszkodzenia powstającego w wyniku upadku lub uderzenia tępym przedmiotem.
Uszkodzenie głównie tkanek miękkich, skóry, czasami kości.
Leczenie stłuczenia
unieruchomienie
opatrunek
zimne okłady - krio NIE!!!
leki przeciwbólowe i przeciwobrzękowe
usunięcie krwiaka
Skręcenie - distorsio
Uszkodzenie stawu gdy ruch przekracza granicę fizjologiczną.
Uszkodzenie torebki, więzadeł, chrząstki stawowej oraz pojawia się krwiak.
I - naciągnięcie więzadeł i rozwłóknienie torebki
II - rozdarcie torebki
III - rozdarcie torebki i aparatu więzadłowego
IV - oderwanie więzadła z fragmentem kostnym
Skręcenia
Stawu skokowego ( z powikłaniem w postaci wtórnej niestabilności stawu )
Stawu kolanowego ( z powikłaniem zerwania więzadeł krzyżowych lub pobocznych )
Leczenie skręceń
Zwichnięcie
Uszkodzenie stawu z całkowitą oraz trwałą lub częściową utratą kontaktu przez jego powierzchnie.
Podwichnięcia i nadwichnięcia.
Zwichnięcia
Stawów kończyn górnych - barkowego ( np. po udarze mózgu), łokciowego, w mniejszym stopniu ręki
Stawów kończyn dolnych - biodrowego ( najczęściej implantu lub centralne ), kolanowego ( z zerwaniem aparatu więzadłowego )
Leczenie zwichnięć
Unieruchomienie opatrunkiem gipsowym
Stabilizacja śródoperacyjna
Unieruchomienie ortezą
Wyciąg bezpośredni
ZŁAMANIA
ZLAMANIEM NAZYWAMY PRZERWANIE TKANKI KOSTNEJ OBEJMUJĄCEJ CAŁY JEJ PRZEKRÓJ
Mechanizm powstawania złamań
Bezpośredni : siła - kość
Pośrednie : siła działa przez inną kość, staw itp..
Uraz bezpośredni
Złamania poprzeczne.
Skośne
Z pośrednim odłamem
Uraz pośredni
Pociąganie ( napięcie mięśni lub więzadła)
Wygięcie ( zasada dźwigni )
Skręcenie ( jeden koniec ustalony a na drugi działa siła skrętna)
Zgniecenie
Podział ze względu na przebieg szczeliny
Podłużne
Poprzeczne
Skośne
Spiralne
Wielofragmentowe
Podział ze względu na umiejscowienie
trzonu
Przynasady
Nasady
występów kostnych
powierzchni stawowych
Kompresyjne trzonu kręgowego
Zamknięte - bez przerwania ciągłości skóry
Otwarte - z przerwaniem ciągłości skóry
Powikłane
Niepowikłane
Powikłania pierwotne
Uszkodzenia :
naczyń,
nerwów,
mózgu,
rdzenia kręgowego
Powikłania wtórne
zrost opóźniony
stawy rzekome
przykurcze
przykurcz Volkmanna
zespół Sudecka
jałowe martwice
porażenia rdzenia kręgowego i nerwów
Badania obiektywne
rtg - dwie projekcje
artroskopia
ultrasonograf
tomograf komputerowy
rezonans magnetyczny
Leczenie złamań
Opatrunki gipsowe
Leczenie złamań
Wyciąg bezpośredni
Stabilizacja śródoperacyjna
Stabilizacja śródoperacyjna zewnętrzna
Gorsety
Ortozy
Fizjoterapia po urazach kończyn
W unieruchomieniu
Pionizacja
Dopasowanie zaopatrzenia ortopedycznego
Nauka chodzenia
Ćwiczenia izometryczne
Ćwiczenia kontralateralne ( PNF )
Magnetoterapia i magnetostymulacja
Przy stabilizacji wewnętrznej
Dobranie i dopasowanie zaopatrzenia ortopedycznego
Pionizacja i nauka chodzenia
Ćwiczenia izometryczne
Ćwiczenia czynne sąsiednich stawów
Drenaż limfatyczny
Cele fizjoterapii po zdjęciu unieruchomienia
przywrócenie ruchomości
przywrócenie siły mięśniowej
likwidacja obrzęków
działanie przeciwbólowe
Przywrócenie funkcji !!!!
Ruchomość
ćwiczenia w odciążeniu
ćwiczenia w wodzie
PIR
wyciągi pośrednie
ćwiczenia czynne
mobilizacje stawów
Siła mięśniowa
( 0 ) elektrostymulacja - FES, TENS
( 1 - 2 ) ćw. w odciążeniu i w wodzie
( 3 ) ćw. czynne i w wodzie
( 4 ) ćw. z oporem
( 5 ) ćw. w łańcuchach zamkniętych na długich dzwigniach
Likwidacja obrzęków
krioterapia
masaż wirowy ( woda ciepła lub chłodna)
pozycje ułożeniowe
drenaż limfatyczny
Działanie przeciwbólowe
jonoforeza
krioterapia
laseroterapia
leki
Nauka chodzenia
pionizacja
balkonik z wysokimi podpaszkami
balkonik lub podpórka dwukołowa
kule pachowe
kule łokciowe
laska
Obciążanie
chód markowany trójtaktowy KPN!!
chód z częściowym obciążaniem kończyny
chód czterotaktowy
chód o jednej kuli łokciowej
chód o lasce
WRODZONE ZWICHNIĘCIE STAWU BIODROWEGO DYSPLAZJA STAWÓW BIODROWYCH
Określenia „dysplazja i wrodzone zwichnięcie stawu biodrowego” oznaczają kolejno:
zaburzenia w kształtowaniu i rozwoju stawu biodrowego (nie ukształtowanie się lub niedorozwój stawu biodrowego, które mogą być wrodzone lub rozwinąć się w okresie noworodkowym lub niemowlęcym)
wysunięcie się głowy kości udowej z panewki tego stawu
Zwichnięcie rozwija się przeważnie na podłożu dysplazji, która stwarza warunki do zwichnięcia i dlatego jest określana także mianem stanu przedzwichnięciowego.
Etiologia dysplazji i zwichnięcia jest złożona. W mechanizmie i wśród przyczyn powstawania tych stanów biorą udział czynniki:
Czynnik mechaniczny: tzw. ultrapozycje lub inaczej - pozycje ultrafizjologiczne, czyli nadmierne, utrzymujące się przez pewien czas zgięcie bioder w życiu płodowym, które poprzez rozluźnienie torebki stawowej usposabia do przesuwania głowy kości udowej;
działanie sił przywodzących i rotujących na zewnątrz znajdujące się w ultrapozycji udo
zanik, wgniecenie lub wywinięcie chrzęstnego brzegu panewki, występujące z powodu ucisku głowy kości udowej wysuwającej się z panewki
małowodzie - utrudnienie obrotu płodu
masa powyżej 4000 g
ułożenie plecami ku lewemu bokowi matki
ciąża u pierwiastki - mniejsza rozciągliwość mięśni, pionowe ustawienie płodu i ucisk na kończyny
miednicowe położenie płodu zupełne (50-70%)- podczas porodu, zwłaszcza nóżkowego (ciąg za nogę)
nagłe lub długotrwałe prostowanie bioder:
podczas zabiegów reanimacyjnych (odśluzowanie noworodka poprzez uniesienie go za nóżki, sztuczne oddychanie poprzez zginanie i prostowanie nóg)
podczas nieprawidłowej pielęgnacji (niewłaściwe powijanie niemowlęcia, niewłaściwe unoszenie go podczas zabiegów pielęgnacyjnych, nieprawidłowe noszenie)
czynniki hormonalne
udowodniono wpływ hormonów matki, takich jak relaksyna i estrogeny na wiotkość torebki i więzadeł stawu biodrowego
w przypadku płodów płci żeńskiej, działanie hormonów własnych sumuje się z działaniem hormonów matki, co uzasadnia częściowo większą częstość występowania wrodzonej dysplazji u dziewcząt
czynniki genetyczne
ryzyko u zdrowych rodziców - 6%
wada u jednego z rodziców - 12%
wada u rodzeństwa - 36%
wiotkość wielostawowa
OBJAWY KLINICZNE
asymetria fałdów udowych, szpary sromowej i pośladków
ograniczenie odwiedzenie uda, nadmierne jego przywodzenie i rotacja
objaw pompowania
objaw przeskakiwania - objaw Ortolaniego
zmniejszenie kąta Wiberga
Objawy późne
opóźnienie rozpoczęcia chodzenia (do 14-16 mca)
utykanie przy nierozpoznanym zwichnięciu, chód kaczkowaty i hiperlordoza lędźwiowa przy zwichnięciu obustronnym
skrócenie wymiaru względnego kończyny (objaw Galeazzi - obniżenie kolana po stronie chorej w pozycji zgięcia kkd 45 - 90˚)
ograniczenie odwiedzenia biodra wynikające z przykurczu mm przywodzących i iliopsoas
poszerzenie obrysów stawu biodrowego
objaw Trendelenburga - Przy zwichnięciu stawu biodrowego krętarz większy miejsce przyczepu mięśni przemieszczony jest ku górze - przyczepy się zbliżają mięśnie tracą napięcie - miednica opada po stronie uniesionej kończyny - obniżenie pośladka i fałdu pośladkowego
objaw Duchenne'a
Przy wysokim zwichnięciu oraz większej niewydolności mm pośladkowych lub gdy staw jest bolesny dodatkowo występuje objaw przechylania części tułowia ponad miednicą w kierunku obciążanego stawu biodrowego
Dodatni objaw jest wynikiem próby zmniejszenie obciążenia niestabilnego stawu
Badanie radiologiczne
RTG - stawy biodrowe w wyproście, pozycja pośrednia
ujęcie całej miednicy + bliższy koniec kości udowej
symetria obrazu !!!
Podział wg Grafa
I - staw zdrowy
II a) - staw wątpliwy - możliwie dysplastyczny (do 3 m-ca)
II b) - staw dysplastyczny
II c) - IV - stawy niestabilne
II c) - duża dysplazja panewki, głowa centruje
II d) - typ D - staw zdecentrowany z dysplazją
Typ III - podwichnięcie
Typ IV - zwichnięcie
Leczenie:
Postępowanie profilaktyczne łączy w sobie następujące elementy:
profilaktykę okołoporodową
odpowiednią pielęgnację noworodka i niemowlęcia (szerokie pieluszki i odpowiedni sposób noszenia dziecka)
Leczenie zachowawcze:
majtki Weickerta, pieluszka Frejki - mają postać bardzo szerokich i usztywnionych majtek na szelkach, które stosuje się u niemowląt
szelki Pavlika (lub Grucy) - wskazane w przypadku bioder zagrożonych niestabilnością. Przy ich stosowaniu konieczne jest układanie dziecka na brzuchu i twarzą do matki. Mają postać szelek, które zapina się na nóżkach i ramionach dziecka
szyna Koszli (rozwórka Koszli) - stosuje się w doleczaniu dysplazji biodra. Ma postać szyny, którą wkłada się pomiędzy nogi dziecka.
a nawet opatrunek gipsowy
W przypadkach zaniedbanych (leczenie opóźnione do 3 roku życia) repozycję można uzyskać poprzez tzw. wyciąg ponad głowę over head extension .
Fizjoterapia:
Fizjoterapia pooperacyjna dzieli się na 3 okresy:
okres gipsu biodrowego
usprawnianie w 2-3 dniu po zabiegu
ćw.oddechowe
2 tydz. - ćw. kkg i obręczy barkowej
ćw. izometryczne mięśni tułowia i kończyn (ipsi/kontra-lateralne)
okres gipsu czynnościowego
ćwiczenia bierne kkd
bierno-czynne
czynne
wprowadza się ruch rotacji dopiero po 2 miesiącach !
ćwiczenia w pozycji siedzącej
ćwiczeń NIE WOLNO wykonywać w KLĘKU i pozycji STOJĄCEJ
masaż
elektrostymulacje
ćwiczenia w wodzie - co 2 dzień
okres pooperacyjny
obciążanie kończyny po upływie 4-6 miesięcy
nauka chodu
Zespół algodystroficzny (inne nazwy to: zespół odruchowej dystrofii współczulnej, zespół Sudecka, zespół ramię-ręka, kauzalgia) - rzadki zespół chorobowy, charakteryzujący się bólem i obrzękiem kończyny połączony z zaburzeniami krążenia w obrębie tejże kończyny, zmianami troficznymi skóry i osteoporozą w obrębie zajętej kończyny. Obecnie obowiązująca nazwa to CRPS (complex regional pain syndrome).
ZESPÓŁ SUDECKA - Pourazowy plamisty zanik kości
Występuje najczęściej po złamaniach, zwichnięciach i stłuczeniach tkanek miękkich. Przyczyną jest głównie ciasny gips i niewłaściwa pozycja unieruchomienia kończyny. Dotyczy nadgarstka i palców rąk oraz stóp i okolic stawu skokowego. Objawami są bóle kończyn, sztywnienie stawów i zaburzenia naczynioruchowe. Choroba ma przebieg w trzech okresach:
OKRES OSTRY: ( 3 - 8 tygodni )
Silne bóle kończyny
Przekrwienie
Obrzęk
Ocieplenie skóry o wyglądzie ciemno czerwonym
Zaniki mięśniowe i ograniczenia ruchomości
RTG- drobno plamiste odwapnienia nasad i przynasad - struktura beleczkowata kości jest zatarta
OKRES DYSTROFII: ( 6tygodni - 4 miesięcy )
Kurcz naczyń krwionośnych
Cienka i sucha skóra, wilgotna, porost włosów jest zahamowany
Kruche paznokcie
Zaniki mięśniowe i ograniczenia ruchomości
RTG- odwapnienie i zatarcie struktury kostnej
OKRES ZANIKU: ( 6 -12 miesięcy )
Bóle przy wykonywaniu ruchów i przy obciążaniu jej
Skóra ciepła, błyszcząca
Mięśnie nadal ulegają zanikowi
Dochodzi do przykurczy i zesztywnień stawów z wadliwym ułożeniem
RTG- stwierdza się zanik kości
Leczenie:
Choroba może mieć różny przebieg i nie musi obejmować trzech okresów niezwykle ważny jest czas rozpoznania choroby i rozpoczęcia leczenia. Leczenie wymaga wcześniejszej rehabilitacji i fizykoterapii. Stosuje się preparaty poprawiające ukrwienie i uwapnienie kości. Stosuje się blokady zwojów nerwowych, sympatektonię i indywidualne ćw. ze stopniowym obciążaniem. Wyniki leczenia w opóźnionym rozpoznaniu dają zdecydowanie złe wyniki i kończą się wyraźnym upośledzeniem funkcji.
Program kinezyterapii powinien uwzględniać wszystkie rodzaje ćwiczeń w zależności od potrzeb w celu zwiększenia sprawności funkcjonalnej chorego odcinka. Zwalczanie ograniczeń ruchomości i zbliznowaceń. Redresje stosowane dla zwiększenia ruchów w stawach powinny być poprzedzone zabiegami cieplnymi. Często są potrzebne operacje zmniejszające deformacje i przykurcze. Zespół sudecka występuje prawie tylko u osób dorosłych. Jego leczenie wymaga dużo czasu i cierpliwości. Stosowane systematycznie, ciągle i wytrwale daje dobre wyniki.