DIAGNOZA STADIUM WŁASNEGO ROZWOJU

Celem tego testu jest pogłębienie wiedzy o sobie, poprzez ustalenie obecnego stadium własnego rozwoju. W teście zamieszczono osiem zbiorów twierdzeń (ZT), które opisują różne aspekty ludzkiego życia. W każdym zbiorze wybierz tylko jedno z siedmiu zdań (od a do g), które najdokładniej opisuje Twoje obecne potrzeby, wartości i zachowania.

Wybór powinien być podyktowany Twoją wiedzą o tym, jak jest obecnie a nie tym, jak chciałbyś aby było.

„ZT” 1. Moim głównym problemem jest:

1. Jak osiągnąć znaczącą pozycję w zawodzie?

2. Jak zapewnić sobie odpowiedni poziom życia na emeryturze?

3. Jak nauczyć się bardziej dbać po siebie?

4. Jak pogodzić się z tym, że nie wszystko, co było zamierzone zostało osiągnięte?

5. Jak wykorzystać ostatnią nadarzająca się szansę?

6. Jak dokonać wyboru odpowiedniej kariery zawodowej?

7. Jak określić to, czego naprawdę chcę od życia?

„ZT” 2. Moje stosunki z ludźmi charakteryzuje:

1. Napięcie i zmiany wywołane chęcią lepszego poznania siebie.

2. Pragnienie zaakceptowania moich życiowych wyborów.

3. Potrzeba zdobycia uznania w pracy zawodowej.

4. Docenianie odniesionych sukcesów i stabilizacja.

5. Stanie się mniej napiętym i mniej formalnym.

6. Potrzeba poparcia ze strony bliskich

7. Rozwiązanie konfliktu między potrzebą podporządkowania się a potrzebą niezależności.

„ZT” 3. Jednym z moich głównych celów jest:

1. Troska o moje zdrowie.

2. Uzyskanie niezależności od rodziców.

3. Ustalenie, co mogę jeszcze zrobić w ograniczonym czasie, jaki mi pozostał.

4. Podjęcie decyzji, co zrobić ze swoim życiem.

5. Zdobyć tyle forsy, aby można było robić to, co się chce.

6. Zrozumieć, co jest rzeczywiście dla mnie dobre.

7. Stać się człowiekiem społecznie zaangażowanym.

„ZT” 4. Moją naczelna wartością jest:

1. Bezpieczeństwo.

2. Samodzielność.

3. Prestiż.

4. Niezależność.

5. Identyfikacja własnego JA.

6. Zaangażowanie.

7. Mądrość.

„ZT” 5. Moje życie jest:

1. Pełne niepokoju, z powodu dążenia do sukcesu.

2. Okresem refleksji nad zebranymi doświadczeniami.

3. Nieznane i pełne tajemnic.

4. Ustabilizowane, ponieważ to, co było zaplanowane zostało osiągnięte.

5. Zdefiniowane i przeze mnie kontrolowane.

6. Zbyt szybko mijające: przede mną już chyba ostania szansa.

7. Niepewne, z powodu konieczności podjęcia ważnych decyzji życiowych.

„ZT” 6. Moja przyszłość jest:

1. Coraz bardziej znacząca, chociaż wciąż niepewna.

2. Mniej ważna, niż chęć uwolnienia się od wpływu otoczenia.

3. Domagająca się wyników, a mnie brakuje możliwości.

4. Mniej istotna niż teraźniejszość.

5. Zasadniczo nieistotna.

6. Okresem, o którym marzę.

7. Ograniczona w czasie i ponaglająca mnie.

„ZT” 7. Moje zachowanie zawodowe charakteryzuje:

1. Ostrzenie apetytu na wyższe stanowisko.

2. Walka o władzę i wpływy.

3. Chęć poznania i zrozumienia problemów świata pracy.

4. Przeciwstawianie się różnym decydentom.

5. Umiejętność formułowania zadań i dążenie do uzyskiwania większych efektów.

6. Troska o pozostawienie po sobie dobrego imienia, gdy już przejdę na emeryturę.

7. Określenie własnych kompetencji i warunków, które umożliwią mi przywództwo pewnej grupy (partii, związku).

„ZT” 8. Moja tożsamość (moje JA) jest:

1. Wyraźnie określona, dzięki dobrym wynikom pracy.

2. Rozdarta między tym, czym obecnie jestem, a tym, czym chcę być.

3. Oparta na poczuciu mojej odrębności.

4. Nieustalona, zagadkowa z powodu bezsensu życia, jakie wiodę.

5. Ściśle związana z moją rodziną.

6. Dobrze określona, choć nie zawsze satysfakcjonująca.

7. Czymś co, jak sądzę, wymyka się spod mojej kontroli.

Arkusz wyników

W każdym wierszu tabeli zakreśl kółkiem tę samą literę, którą zaznaczyłeś/łaś wykonując test, tzn. wybierając jedno z siedmiu proponowanych zdań w każdym ZT. Zakreślona litera oznacza +1 punkt. W każdej kolumnie zsumuj zakreślenia. Wynik najwyższy wskazuje stadium Twojego rozwoju.

Numer	Stadia rozwoju
„ZT”	1	2	3	4	5	6	7
1	c	f	g	a	e	d	b
2	f	b	a	c	g	d	e
3	b	d	f	e	c	g	a
4	d	f	e	c	b	a	g
5	c	e	g	a	f	d	b
6	f	d	a	g	c	b	e
7	c	g	a	e	d	b	f
8	e	f	g	a	b	c	d
Suma

INTERPRETACJA

Stadium 1 Wyrywanie korzeni: lata 16 - 22

Przed ukończeniem 18 roku życia głównym zadaniem jest: „muszę odejść od moich rodziców!” Jednakże zdarza się to dość rzadko, ponieważ jednostka jest członkiem rodziny bardziej niż sobą samą. Przyszłość jest nieuchwytna, a utrata bezpieczeństwa rodzinnego jest ceną, jaką zapłaci za odejście od rodziny. Problemem staje się oddzielenie własnych poglądów i postaw rodziców. Rozłam między jednostka a rodzicami powiększa się. Jest to sytuacja konfliktu wewnętrznego typu „i chciałbym, i boję się” oraz lęk, że nie będzie się zdolnym do uczynienia tego kroku.

Jeśli grupa rówieśnicza nie daje jednostce podtrzymania takiego, jakie dawała rodzina, albo jeśli wartości grupy różnią się od wartości jednostki, to czuje się ona tak, jakby została zdradzona. Ci, którzy w tym stadium zawierają związek małżeński, wybierają często takiego partnera, który przejmie podtrzymującą rolę rodziny. Natomiast ci, którzy podejmą pracę zarobkową, aby utrzymać samych siebie, na długo zachowają bliskie więzi z rodziną.

Stadium 2 Prowizoryczna dorosłość: lata 22 - 29

W tym stadium głównym zadaniem jest „Stać się dorosłym!”, wyrobić sobie własny styl życia oraz wyjść poza rodzinę, szkołę, służbę wojskową. Osoba podkreśla, że to, co robi, jest jej powołaniem i nie zastanawia się nad ceną zaangażowania. Ale też przeżywa lęk, gdyż boi się, że nie jest dość dorosła, aby wszystkiemu podołać. Wielką wartość w tym stadium stanowi odkrywanie swoich talentów i zdolności do pracy, życie towarzyskie, intymne kontakty interpersonalne. Robienie czegoś, co się powinno, staję się najważniejszym problemem. Jeśli obowiązujące normy mówią: „Zawieraj związek małżeński!” - ty to robisz. Jeśli nakazują: „realizuj swoje plany!” - ty je realizujesz. Jedną z głównych przyczyn lęku jest waga decyzji, które są nieodwołalne. Obojętne, co wybierzemy: studia, małżeństwo czy pracę, zostaniemy w tym uwięzieni. W pracy kierują nami dwa ważne motywy:

• motyw pierwszy - budować bezpieczną przyszłość poprzez zaangażowanie się w wykonywanie obowiązków zawodowych;

• motyw drugi - odkrywać rzeczy nowe, eksperymentować, nie rezygnować z prób.

Zachowanie względnej równowagi tych motywów pomaga przejść przez stadium prowizorycznej dorosłości.

Stadium 3 Przemiana lat trzydziestych: lata 29 - 32

Przed ukończeniem 30 roku życia pojawia się nowe poczucie czasu. Rodzą się pytania w rodzaju: „Czy to, co robię jest traktowane przez ludzi jako coś, co robić powinienem?” oraz „Czy ja rzeczywiście wiem, czego chcę od życia?” Prawem i potrzebą w tym stadium staje się bycie egoistą. Rodzi się niepokój, że coś zostało utracone bezpowrotnie, że nie zdobyło się więcej, mimo wielkiego zaangażowania! Wybory, których trzeba dokonywać powodują zmęczenie, kryzysy i zmiany. Wartości i osiągnięcia, którym poświęcono lata dwudzieste, są teraz często negowane: poważne kwestionowanie sensu małżeństwa, rozwody, oskarżanie współmałżonka o zablokowanie możliwości rozwoju własnego JA - oto typowe zachowania w stadium przemiany lat trzydziestych

Stadium 4 Zakorzenianie się w życiu: lata 32 - 39

W tym stadium są dwa ważne zadania:

• zadanie pierwsze - zdobycie opinii młodego, dobrze zapowiadającego się członka jakiejś społeczności;

• zadanie drugie - ustalenie planu życia w kategoriach perspektywicznych.

Narastać zaczyna świadomość kurczenia się czasu i ostrości nabiera podział na przeszłość - teraźniejszość - przyszłość. W 35 roku życia nie wystarczy już być tylko dobrze zapowiadającym się młodym człowiekiem, trzeba wykazać się rzeczywistymi osiągnięciami. Zadaniem centralnym staje się teraz pragnienie uporządkowania swojego życia. Człowiek staje się mniej zależny od pochwał i bardziej odporny na krytykę otoczenia. zanim osiągnie 40 rok życia, zostanie uderzony prosta prawdą: „Połowa mojego życia już minęła!” Proces dorastania kończy się i jest zastępowany procesem starzenia się. Paradoks, jaki napotykamy w tym punkcie życia, polega na tym, że kiedy powinniśmy doświadczać uczuć radości i zaspokojenia, uświadamiamy sobie, że śmierć jest nieunikniona! Ten paradoks popycha ludzi do szukania tzw. ostatniej szansy, która mogłaby uczynić ich życie czymś wspaniałym!

Jeżeli przed 40 rokiem życia człowiek osiągnie sukces, to nie powinien spocząć na laurach, ale gdy poniesie porażkę, to zapewne obniży loty i zacznie żyć przeszłością.

Stadium 5 Przemiana lat czterdziestych: lata 39 - 43

Rozbieżność między dziecięcymi snami a dorosłymi osiągnięciami musi zostać skonfrontowana. Głównym zadaniem jest dopasowanie do siebie części swego JA i zrozumienie co i dlaczego przeszkodziło w osiągnięciu lepszych podstaw bytu. Fantazjowanie na temat „kim mógłbym być?” musi być skonfrontowane z „kim jestem?” Mając świadomość kurczenia się czasu, stawiamy sobie i rodzinie takie pytania, jak: Czy dzieci szybko się usamodzielnią? Czy jako rodzice będziemy wywierać na dzieci presję, żeby się podporządkowały lub uniezależniły? Czy współmałżonek będzie szukał wsparcia z powodu przeżywanego kryzysu?

Praca staje się często rekompensatą za te wszystkie problemy rodzinne, a ponadto stwarza iluzję chwytania ostatniej szansy stania się KIMŚ. I znowu człowiek może podjąć decyzję, która zburzy zdobyte w poprzednim okresie podstawy bytu. Małżeństwo może zostać rozbite, aspiracje zawodowe mogą okazać się nieuzasadnione, a przemiana wieku średniego może oznaczać kryzys, zakręt życiowy pełen dramatycznych momentów!

Stadium 6 Ponowna stabilizacja i rozkwit: lata 43 - 50

Wczesne lata czterdzieste są niestabilne i trudne, ponieważ są zdominowane przez potrzebę osiągnięć i chęć wywarcia wpływu na otoczenie, natomiast późne lata czterdzieste odznaczają się dążeniem do utrwalenia tego, co zostało osiągnięte. Człowiek, który osiągnął powodzenie w realizacji swoich planów, czuje teraz, że jest to najlepszy okres w jego życiu. Ograniczenie czasu zostało zaakceptowane jako fakt nieodwracalny. Uwolnienie się od wrzawy młodych lat jest doświadczane z uczuciem: „Było - minęło!”

Głównym zadaniem tego stadium jest zapanowanie nad złością i goryczą, które pojawiają się wraz ze świadomością, że „jestem osoba śmiertelną!” Życie może być teraz mniej satysfakcjonujące niż dawniej, ale za to bardziej stabilne. Pojawia się też możliwość refleksji nad sobą, wsłuchiwania się w walkę, jaka być może toczy się wewnątrz naszego JA, aby zacząć żyć własnym życiem, uwalniając się od opinii i zdarzeń w otoczeniu.

Stadium 7 Dojrzałość: lata 50 - 60

Po pięćdziesiątce coraz wyraźniej narasta w nas skłonność do akceptowania tego, co udało nam się osiągnąć i niemyślenia o tym, czego i tak prawdopodobnie nie moglibyśmy zdobyć. Wzrasta troska o zdrowie, a głównym zadaniem jest pogodzenie się z oczywistą prawdą, że „pewnych rzeczy nie mogę już robić tak dobrze jak kiedyś”. Im dłużej żyjemy, tym mniejszą wagę przywiązujemy do planów na daleką przyszłość. Stawiamy sobie raczej pytanie o sens życia w ogóle i o własny wkład w rozwój rodziny, bliskiego otoczenia, kraju i świata. Stosunki z ludźmi stają się bardziej życzliwe, a dyskusje nie toczą się wokół problemów natury zasadniczej: wartości norm, postaw, co do których nie jesteśmy całkowicie zgodni. Przeważającym tematem staje się stan zdrowia i drobne przykrości dnia codziennego.

Stadium 8 Złoty wiek: lata 60 i dalsze

Dziś, w miarę przesuwania się granicy wieku (tzw. dożywania) istnieje konieczność uzupełnienia rozważań o kolejne stadium, które zaczyna się w wieku przedemerytalnym i trwa do końca życia. Dla wielu ludzi lata 60 i dalsze są okresem pełnym jeszcze sukcesów zawodowych, naukowych i twórczych, a także coraz częściej stają się czasem pełnym nowych doświadczeń, na które nigdy wcześniej nie było warunków. Zawiązywane są nowe związki uczuciowe z  nowymi partnerami lub dawne związki pogłębiają się wraz z pogodnym, spokojnym czasem na refleksję, zarówno nad tym, co udało się przeżyć, jak też nad tym, co nas jeszcze czeka i jak najlepiej ten czas wykorzystać. Ludzie stają się bardziej rozważni, bo są bogatsi w doświadczenia, do głosu dopuszczane są ukryte, a raczej tłumione nadmiarem obowiązków, talenty wszelkiego rodzaju i możliwości czerpania pełnymi garściami uroków życia, z których nie można było korzystać w ciągłym zabieganiu w poprzednich stadiach.

Opracowano na podstawie:

G Sheehy: Predictable Crisis of Adult Life. New York 1976

M. Holstein - Beck: Być albo nie być menedżerem.Warszawa 1997

8

---