ZABURZENIA NASTROJU (ZABURZENIA AFEKTYWNE)

Kategoria zaburzeń psych., w których kluczowe objawy dotyczą patologii życia emocjonalnego, reakcji emocjonalnych i nastroju.

Występują częściej niż zaburzenia schizofreniczne, narastają zwłaszcza zaburzenia depresyjne.

Wahania nastroju zdarzają się wszystkim ludziom. Mogą jednak przybrać postać kliniczną, co oznacza, że nastroje te przybierają takie nasilenie, iż powodują cierpienie nie do zniesienia, uniemożliwiają wykonywanie codziennych czynności, pełnienie ról i zakłócają w istotny sposób porozumiewanie się z ludźmi, zagrażają też osobom, które ich doświadczają.

KLASYFIKACJA ZABURZEŃ NASTROJU

Wg DSM-IV

-zaburzenia depresyjne

-manie (skrajne podwyższenie nastroju, ekspansywność rozdrażnienia, gadatliwość, wzrost poczucia własnej wartości, gonitwa myśli)

-zaburzenia dwubiegunowe (jednostka przeżywa zarówno stany depresji, jak i manii, naprzemiennie)

Depresja wielka(jednobiegunowa) -trwa przynajmniej 2tyg., w tym czasie pacjent doświadcza 5 i więcej symptomów emocjonalnych, poznawczych, motywacyjnych i somatycznych, a jednym z nich musi być nastrój depresyjny bądź utrata zainteresowania albo odczuwania przyjemności.. Taka depresja napadowa trwa nie dłużej niż 2lata.

Zaburzenie dystymiczne (stanowi chroniczną depresję)-jednostka pogrążona jest w niej co najmniej 2 lata, w ciągu których nie nastąpił powrót do normalnego funkcjonowania nie dłużej niż 2m-ce.

Depresja podwójna-depresja chroniczna i depresja epizodyczna

Depresje „z melancholią” i depresje „bez melancholii”

OZNAKI I SYMPTOMY DEPRESJI

-ZABURZENIA NASTROJU

Przymiotniki używane przez pacjentów będące odp. na pytanie jak się czuje : smutny, zdaszony, załamany, bezradny, beznadziejny, samotny, nieszczęśliwy, przygnębiony, bezwartościowy, upokorzony, zawstydzony, zaniepokojony, bezużyteczny, winny.

*Zwykle ludzie najgorzej czują się rano, w ciągu dnia nastrój nieco się poprawia.

*Smutek i wina-oczywiste emocjonalne symptomy depresji. Często pojawia się też lęk.

*Powszechny jest brak gratyfikacji i czerpania radości z życia - czynności dające satysfakcję stają się nudne, słabnie przyjemność czerpania z hobby, rekreacji, życia rodzinnego, jedzenie i seks tracą swój urok

-ZABURZENIA POZNAWCZE

*Negatywny obraz własnej osoby

*Przekonanie o klęsce i bycie jej przyczyną

*Niskie poczucie własnej wartości

*Oskarżanie się za spadające na nich kłopoty (czucie bycia winnym)

*Pesymistyczne nastawienie na przyszłość

-ZABURZENIA MOTYWACJI

*Problemy ze wstawaniem rano z łóżka, chodzeniem do pracy, realizacją pewnych projektów, oddawaniem się rozrywce

*Przytłaczające i przerażające jest podjęcie jakiejś decyzji-w skrajnej formie brak inicjatywy nosi miano „paraliż woli”-pacjent, u którego on wystąpi, jest niezdolny do wykonania koniecznych do życia czynności (trzeba go wyciągać z łóżka, karmić, ubierać)

-OBJAWY FIZYCZNE

*Wraz z pogłębianiem się depresji, wszelka radość zanika i pociąga za sobą pogorszenie kondycji zdrowotnej

*Powszechna utrata apetytu (smakosze uważają, że potrawy straciły swój smak)

*Spadek masy ciała (w łagodnych stanach może być jej wzrost)

*Zaburzenia snu, problemy z zasypianiem, przebudzanie wczesnym rankiem->zmęczenie przez resztę dnia

*Utrata zainteresowana seksem, problemy z erekcją lub brakiem podniecenia

PODATNOŚĆ I POWSZECHNOŚĆ WYSTĘPOWANIA DEPRESJI

1/20 Amerykanów jest w silnej depresji

Każdy jest podatny na depresję! Jednak pewne grupy są bardziej narażone.

10krotny wzrost ryzyka wystąpienia depresji na przestrzeni 2pokoleń

Młodsi członkowie rodziny są podatniejsi na depresję niż starsi

RÓŻNICE WIEKOWE

*Szczególnie wysokie ryzyko wystąpienia zaburzeń depr. u ludzi młodych

*DEPRESJA ANAKLITYCZNA- Badanie:dzieci w wieku 6-8m-cy oddzielone od matki na dłuższy czas popadały w stan apatii, zobojętnienia, traciły na wadze, wzrastała podatność na choroby. Powrót matki przeciwdziałał takim skutkom.

*Tyle samo symptomów depresyjnych u dzieci i dorosłych. U dzieci częstotliwość występowania 3%, w okresie dojrzewania 6,4%

*Dzieci najczęściej doświadczają poczucia straty w momencie rozwodu i separacji rodziców

*Depresja u osób dorosłych wcale nie nasila się wraz z wiekiem, jak wcześniej myślano.

RÓŻNICE PŁCIOWE

*U kobiet stany depresyjne 2krotnie częściej niż u mężczyzn

Przyczyny:

-kobiety są bardziej skłonne przyznać się do przeżywanie takich stanów

-brak odporności na depresję może wiązać się ze zmianami hormonalnymi i podatnością uwarunkowaną genetycznie

-powiązanie z teorią wyuczonej bezradności-kobiety przyswajają sobie bezradność szybciej

-kobiety roztrząsają często złe momenty w życiu, mężczyźni są raczej skłonni do działania niż rozmyślań

-odchudzanie wpływa na stan depresyjny

RÓŻNICE RASOWE I SPOŁECZNO-EKONOMICZNE

*Częstotliwość występowania depresji u czarnych o 1/3 niższa niż u białych i Latynosów

*Brak szczególnych różnic związanych z klasą społeczną lub stopniem zubożenia (w ubogich środ. nieco wyższy wskaźnik

ZNACZENIE WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH

*Istnieje powszechne przekonanie, że depresja jest powodowana przez przykre wydarzenia życiowe. Większość przypadków poprzedza nagła strata, jednak w rzeczywistości nie jest to przyczyna depresji, choć ma niewielki, ale realny wpływ. Zapada na nią 10% osób, które doświadczają poczucia straty porównywalnego z cierpiącymi na depresję.

PRZEBIEG DEPRESJI

Zwykle z czasem ulega rozproszeniu-początkowo depresja stopniowo się nasila, w końcu osiąga krańcowy poziom, ale następnie chory zaczyna powracać do stanu sprzed ataku („Czas leczy rany”) Dlaczego? Może…polegać na odzyskaniu stanu równowagi neurochemicznej, może dojść do przyzwyczajenia do sytuacji bolesnej straty, bądź do łagodnego reinterpretowania straty.

TEORIE ZABURZEŃ DEPRESYJNYCH

-BIOLOGICZNE UJĘCIE DEPRESJI

GENETYKA A DEPRESJA JEDNOBIEGUNOWA

*Krewni I-wszego stopnia pacjentów cierpiących od 2 do 5 razy bardziej podatni na wystąpienie depresji

*Dla bliźniąt jednojajowych-48% współczynnik zgodności, dwujajowych- 42%

*Badania porównawcze przybranych i biologicznych krewnych - 8krotnie większe ryzyko wystąpienia depresji u krewnych naturalnych

*Element genetyczny depresji jednobiegunowej-dość słaby lub umiarkowany ; depresja dwubiegunowa-silniej przez niego uwarunkowana

NEUROPRZEKAŹNIKI A ZABURZENIA DEPRESYJNE

Przyczyną depresji zmiany w strukturach mózgu i gospodarce chemicznej organizmu

*depresja pojawia się z pewną częstotliwością w następstwie naturalnych zmian fizjologicznych zachodzących w org. Kobiety po urodzeniu dziecka, w okresie menopauzy i tuż przed menstruacją

*znaczne podobieństwo symptomów pomiędzy kulturami, płciami, grupami wiekowymi i rasami

*leczenie farmakologiczne-skuteczną formą

*depresja jako efekt uboczny leków

Depresja może być wywołana spadkiem stężenia neuroprzekaźników w pewnych obszarach ośrodkowego układu nerwowego-serotoniny, norepinefryny lub dopaminy

HORMONY A DEPRESJA

*U ludzi z niedoczynnością tarczycy zaobserwować możemy wiele cech depresji jednobiegunowej, lecz ustępuje zaraz po zażyciu brakującej im tyroksyny (tak samo u mężczyzn z ilością testosteronu, u kobiet-estrogenu)

*U osób cierpiących na depresję zauważono ogromny wzrost poziomu kortyzolu we krwi i płynie mózgowo-rdzeniowym (jego wydzielanie pod wpływem stresu). Hipokampy osób depresyjnych mniejsze.

OBSZARY MÓZGU A DEPRESJA

*Teoria-przyczyną depresji jest nadmierna aktywność płata czołowego prawej półkuli(zdrowi ludzie częściej okazują negatywne reakcje na obrazy twarzy zaprezentowane prawej półkuli niż lewej, co jest szczególnie widoczne u ludzi depresyjnych; uszkodzenie lewej półkuli będące wynikiem udaru warunkuje częstsze stany depresyjne niż przy uszkodzeniu prawej półkuli; zmniejszony przepływ krwi do lewego płata czołowego-przepływ krwi zwiększał się wraz z poprawą stanu psychicznego pod wpływem farmakoterapii)

*mózgi osób cierpiących na depresję mogą posiadać defekty strukturalne

-PSYCHOLOGICZNE PODEJŚCIE DO DEPRESJI

KOGNITYWNA TEORIA DEPRESJI BECKA

Do powstania depresji przyczyniają się 2 mechanizmy: triada poznawcza i błędy logicznego myślenia

TRIADA POZNAWCZA: negatywne myśli na temat własnego JA, bieżących doświadczeń i przyszłości

Myśli obejmują założenia, że jest on człowiekiem ułomnym, bezwartościowym i nieodpowiednim. Niska samoocena wynika z uważania się za kalekę. Nieprzyjemne dośw. Przypisuje swojej bezwartościowośći. Rządzi w nim przekonanie, że nigdy nie dozna szczęścia. Błędnie interpretuje drobne utrudnienia jako przeszkody nie do pokonania.

BŁĘDY LOGICZNEGO MYŚLENIA-cierpiący popełnia 5błędów, z których każdy przyćmiewa jego doświadczenia :

-Arbitralne wnioskowanie-wyciąganie wniosków na podstawie niewielkiej liczby przesłanek lub pomimo jej braku

-Abstrakcja selektywna—skupienie się na nieistotnych szczególe, przy jednoczesnym pominięciu ważniejszych aspektów danej syt.

-Nadmierne uogólnianie-wyciąganie ogólnych wniosków dotyczących braku wartości, zdolności lub działania na podstawie jednego faktu.(osoba nie umiejąca naprawić kranu u siebie w domu)

-Wyolbrzymianie i pomniejszanie-poważne błędy oceny, w których małe negatywne wydarzenia są wyolbrzymiane, a pozytywne pomniejszane(nieudana próba znalezienia koszuli w odpowiednim kolorze-katastrofa;podwyżka i pochwała-błahostka)

-Personalizacja-branie na siebie odpowiedzialności za negatywne wydarzenia na świecie(poślizgnięcie się sąsiadki na oblodzonym chodniku-obwinianie się że nie ostrzegła i nie nalegała by odśnieżyła)

WYUCZONA BEZRADNOŚĆ, POCZUCIE BEZNADZIEJNOŚCI I DEPRESJA

-Wyuczona bezradność-zakłada, że po wydarzeniach niepodlegających kontroli jest oczekiwanie, iż także w przyszłości nastąpi brak związku między działaniem a jego wynikiem. Przeświadczenie, że w sytuacji trudnej i nieprzyjemnej nie będzie mógł nic zrobić, aby sobie z nią poradzić lub zapobiec. Nie jest to jeszcze depresja, ale ma wiele cech wspólnych z procesem depresyjnym - smutek, bierność, brak apetytu, niedobór snu, spadek poziomu serotoniny

-Przeradzanie się przekonania o bezradności w poczucie beznadziejności powoduje depresję

-Ruminacja(czynnik ryzyka wystąpienia i nawrotów depresji)-tendencja do rozpamiętywania negatywnych doświadczeń

STRESOWE WYDARZENIA A DEPRESJA-MODELE PODATNOŚĆ-STRES

Istnieją dowody na to, że stresujące wydarzenia mogą być przyczyną albo czynnikiem wyzwalającym epizody depresyjne (nie jest to jednak oczywiste i łatwe do wyjaśnienia)

*Czynnikiem ryzyka dla depresji są przede wszystkim:

-sytuacje wpływające na obniżenie poczucia własnej wartości (niezdany egzamin)

-niepowodzenie w osiągnięciu ważnego celu (przegrana w konkursie)

-poważna choroba, utrata bliskiej osoby

-sytuacja trudna, nierozwiązywalna

-stres traumatyczny

*Czynniki podatności na depresję w sytuacjach trudnych:

-brak oparcia w bliskim związku

-brak stałego zatrudnienia

-samotne wychowanie dzieci

-utrata matki przed 11rokiem życia

Poważne wydarzenia stanowią ryzyko depresji, gdy mogą być związane z indywidualnym rozwojem lub rozwojem więzi. Reakcja depresyjna jest więc zapośredniczona przez indywidualną ocenę znaczenia sytuacji stresującej, a ta zależy od treściowych cech osobowości-przekonań i systemu wartości.

PODEJŚCIE INTERPERSONALNE

-Przyczyną reakcji depresyjnych jak i jej konsekwencją w tym modelu może być zła jakość więzi społecznych, zaburzone pełnienie ról, niezadowalające relacje interpersonalne, a w szczególności brak bliskich osób

-Istotną rolę odgrywa podstawowa grupa społeczna, w ramach której stwierdza się występujące w przeszłości bądź aktualnie: utratę osób znaczących, odrzucenie, zranienie, zaniedbanie, aktualnie działające stresory interpersonalne, nieporozumienia, konflikty, separacje, rozwody

*Główne problemy wynikające z tych trudności: silna reakcja smutku, przedłużająca się żałoba po stracie bliskiej osoby, spory dotyczące ról interpersonalnych(utrata dorosłych dzieci, bycie babcią/dziadkiem) i deficyty kompetencji interpersonalnych

LECZENIE ZABURZEŃ DEPRESYJNYCH

TERAPIA FARMAKOLOGICZNA

-3klasy umiarkowanie skutecznych substancji stosowanych w leczeniu depresji: trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne, inhibitory selektywnego powtórnego wychwytu serotoniny, inhibitory monoaminooksydazy

-podając pacjentom leki trójpierścieniowe pomiędzy rzutami zmniejsza prawdopodobieństwo nawrotu

-z podawaniem jakiegokolwiek leku przeciwdepresyjnego wiąże się z efektem placebo (istnieje powszechne przekonanie o uleczalności depresji lekami więc stanowią one promyk nadziei)-ok. 30-40%

-wysoki wskaźnik powrotu i nawrotu choroby po zakończeniu kuracji farmakologicznej

-lepsze rezultaty niż leczenie psychoterapią w przypadku głębokiej depresji

LECZENIE ELEKTROWSTRZĄSAMI

-kiedyś uważane za „barbarzyństwo” i utożsamiane z „karą”

-często stosowane w nieuzasadnionych przypadkach

-tylko w ostateczności

-natychmiastowa, znaczna poprawa, ale wysoki współczynniki wystąpienia nawrotów

-elektrody podłączane do czoła pacjenta, który jest znieczulony->przepuszczany prąd o niewielkiej częstotliwości(trwa to ok. pół sekundy)->skurcze obserwowane przez blisko minutę->wyburzony pacjent niczego nie pamięta

TERAPIA PSYCHOLOGICZNA

*TERAPIA POZNAWCZA

-pacjent uczy się jak przemóc problemy i opanować sytuacje, które wcześniej wydawały mu się nie do przezwyciężenia

Terapia poznawcza Becka

Istnieją 4 techniki tego typu terapii: wykrywanie myśli automatycznych, testowanie myśli automatycznych w rzeczywistości, trening zmiany atrybucji, zmiana założeń depresjogennych

-Wg Becka istnieja dyskretne, negatywne zdania, które pacjenci w depresji natychmiast i automatycznie sobie powtarzają-terapeuta pomaga pacjentom zidentyfikować myśli automatyczne i skonfrontować je z rzeczywistością np. poprzez zapisanie wydarzeń, myśli, które się z nimi wiążą

-trening zmiany atrybucji-terapeuta nawiązuje do kilku nieracjonalnych przekonań pacjenta, zwraca na nie jego uwagę i wyjaśnia istotę tej nieracjonalności, po czym wspólnie szukają wersji bardziej racjonalnej.

Elastyczny optymizm

-zmiana nastawienia z pesymistycznego na optymistyczny (optymiści łatwiej przezwyciężają stany depresyjne)

Leczenie wyuczonej bezradności

-założenie terapeutów, że kształcenie umiejętności społecznych i asertywności będzie miało skutek przeciwdepresyjny, bo dają one pacjentowi możliwość kontrolowania stanów afektywnych i oceny dokonywanej przez innych ludzi poprzez własne działania

*TERAPIA INTERPERSONALNA

-zajmuje się 4obszarami problemów:

reakcjami żalu-terapeuta wzbudza proces żałoby i pomaga pacjentowi stworzyć nowy związek społeczny, który zastąpiłby stratę poprzednich relacji

sporami-pomaga określić kierunek, w którym zmierza zaburzony związek;pacjent przyswaja sobie umiejętności komunikacji, negocjacji i postawę asertywną

okresami przejściowymi w pełnieniu ról -terapeuta nakłania do dokonania ponownej oceny utraconej roli, wyrażenia uczuć związanych ze stratą i stworzenia nowych struktur wsparcia społecznego

deficytem umiejętności społecznych-poszukuje powtarzających się wzorców zachowań w poprzednich związkach

-podejście interpersonalne pomaga zapobiec nawrotom

-terapia krótkoterminowa(kilka miesięcy), praktyczna i tania

ZABURZENIA DWUBIEGUNOWE (dawniej stan maniakalno-depresyjny)

Takie, kiedy osoba obecnie przeżywa stan depresji, a wcześniej miewała stany maniakalne, lub na odwrót

Różnice między jedno-, a dwubiegunową depresją:

-dwubiegunowa jest bardziej dotkliwa

-dwubiegunowej zwykle nie towarzyszy bezsenność lub spadek apetytu, lecz nadmierne objadanie się i nadmierna senność

-pacjenci z depresją dwubiegunową po podaniu leku prozac, skutecznego w przypadku d.jednobiegunowej, popadają w stan manii

SYMPTOMY MANII

-euforia lub pobudzone myślenie, pospieszne działania

4zestawy symptomów

SYMPTOMY NASTROJU

-nastrój charakteryzuje ekspansywność lub euforia albo pobudliwość

-euforia nie jest uniwersalną cechą manii, często dominującym nastrojem jest rozdrażnienie i nawet osoby w momencie wzlotu są bliskie łez i w momencie frustracji wybuchają płaczem

SYMPTOMY POZNAWCZE

-myśli maniakalne są odpowiednie do nastroju; są one bardzo wybujałe

-pacjenci nie wierzą w ograniczenia możliwości, nie dostrzegają bolesnych konsekwencji, jakie pociąga za sobą realizacja ich planów

-myśli i idee mogą przepływać przez ich umysł szybciej niż byliby w stanie je wypowiedzieć lub zapisać-łatwo natłok ten przerwać, gdyż nietrudno pacjenta rozproszyć

SYMPTOMY MOTYWACYJNE

-zachowania charakteryzują się nadmierną aktywnością

-pospieszne angażowanie się w działania

-inne zachowania powszechnie obserwowane: niepohamowany hazard, nieostrożna jazda samochodem, błędne inwestycje finansowe, ekstrawagancki ubiór i makijaż

SYMPTOMY FIZYCZNE

-duże ograniczenie snu-po kilku dniach takiego stanu wyczerpanie organizmu i słabnięcie epizodu maniakalnego

Przebieg zaburzenia dwubiegunowego

-atakuje obie płcie w jednakowym stopniu

-nagły początek, kwestia godzin lub dni, na ogół bez oczywistych warunkujących je wydarzeń

-zazwyczaj jako pierwszy epizod maniakalny a później depresyjny w wieku 20-30lat

-każdy z epizodów trwa od kilku dni do kilku miesięcy

-przez pierwsze 10 la częstotliwość i intensywność epizodów słabnie

-przyczyna częstych problemów w domu i pracy - zwolnienia, zagrożona kariera, urwane kontakty społeczne(trudno wytrzymać z osobą, która przeżywa epizody maniakalne), częstsze rozwody niż w d.jednobieg., wysoki wskaźnik alkoholizmu(wynikający z prób przeprowadzenia autoterapii lub ze słabej zdolności oceny sytuacji lub impulsywności)

-zagrożenie popełnienia samobójstwa

-kiedy mania ma bardziej umiarkowany charakter, a depresja nie powoduje tak silnego osłabienia, ambicja, nadmierna aktywność, gadatliwość, a nawet pretensjonalność osoby cierpiącej na zaburzenie dwubiegunowe może prowadzić do zwiększonych osiągnięć (Abraham Lincoln, Winston Churchill, Theodore Roosevelt)

Przyczyny zaburzenia dwubiegunowego

-przyczyna jest nieznana

-wg niektórych jest to wynik działania autokorekcyjnych procesów biologicznych, które wymknęły się spod kontroli; wynik zakłócenia równowagi pomiędzy manią a depresją i konkretnie-przesadnej reakcji jednego stanu na drugi

-mania jako kruchy mechanizm obronny przed tkwiącą głęboko depresją

Podatność na zaburzenia dwubiegunowe jest uwarunkowana genetycznie

Leczenie zaburzeń dwubiegunowych

-podstawowy typ leczenia to podawanie węglanu litowego (lit osłabia napady manii); istnieją jednak jego skutki uboczne: działanie na serce i nerki

-nowe terapie korzystają z leków przeciwdrgawkowych

Zaburzenie dwubiegunowe należy rozważać w granicach modelu biologicznego.

SEZONOWE ZABURZENIA AFEKTYWNE

Charakteryzuje się objawami depresji pojawiającymi się co roku w październiku i listopadzie i całkowitą remisją, czasami przejściem w fazę manii, gdy dzień staje się coraz dłuższy (marzec, kwiecień)

-odczuwanie ciągłego zmęczenia, zdarza się zaspać, apetyt na potrawy bogate w węglowodany

-częściej kobiety niż mężczyźni, także u dzieci

-terapia wykorzystująca sztuczne światło-natychmiastowe ustąpienie objawów, zwłaszcza po wykorzystaniu świateł rano, ale po ich usunięciu następuje nawrót stanów depresyjnych

SAMOBÓJSTWO

-Najtragiczniejszy skutek depresji jedno- czy dwubiegunowej

-3miejsce wśród zgonów uczniów szkół średnich i studentów

-w 1996roku w USA 30 000 osób popełniło samobójstwo, 3razy tyle trafiło do szpitala po nieudanej próbie. Obecnie ok. 5milionów osób w Stanach , które podjęły taką próbę

-ok. 10% osób, które podjęły próbę samobójczą, dokona skutecznego samounicestwienia w ciągu następnych 10lat

DEPRESJA A SAMOBÓJSTWO

-80% samobójców stanowią jednostki ze znacznym zaburzeniem depresyjnym, 20% osoby nadużywające alkoholu, 5-10% schizofrenicy

RÓŻNICE PŁCIOWE W KWESTII SAMOBÓJSTW

-kobiety 3razy tyle prób samobójczych co mężczyźni (kobiety częściej popadają w depresję)

-mężczyźni 4razy częściej niż kobiety dokonują prób skutecznych (dobór metod odebrania życia: kobiety-mniej zabójcze środki: podcięcie żył lub połknięcie dużej liczby pigułek, mężczyźni-próba zastrzelenia, skok z wysokich budynków)

-mężczyźni zazwyczaj motywowani niepowodzeniem w pracy, kobiety niepowodzeniem w miłości

RÓŻNICE KULTUROWE W KWESTII SAMOBÓJSTWA

-wskaźnik wśród młodych czarnych i białych mężczyzn bardzo zbliżony

-czarne kobiety i czarni starsi rzadziej porywają się na własne życie niż biali

-u Indian wskaźnik wyższy niż u reszty społeczeństwa

-samobójstwo bardziej rozpowszechnione w krajach uprzemysłowionych

-Najwyższe wskaźniki na Węgrzech, Sri Lance i w Rosji:3krotnie wyższe niż w USA

-niski wskaźnik w Meksyku i Egipcie-tam samobójstwo uważane za grzech śmiertelny

-w Irlandii odkąd kościół katolicki złagodził swój stosunek do tego czynu, wskaźnik wzrósł 5krotnie

WIEK A KWESTIA SAMOBÓJSTW

-u dzieci rzadko, jednak dzieci z takimi skłonnościami są bardziej impulsywne i nadmiernie aktywne, w przypadku zranienia nie zdradzają odczuwanego bólu i nie płaczą, mają rodziców którzy się nad nimi znęcają lub je zaniedbują

-w ciągu ostatnich 35lat liczba samobójstw wśród studentów wzrosła 3krotnie

-w najgorszej sytuacji są mężczyźni w wieku 20-24lat, po 85roku

MOTYWACJA DO SAMOBÓJSTWA

-3czynniki motywujące ten akt: (wg Emila Durheima)

*Samobójstwo anomiczne - przyspieszone przez całkowite zerwanie związków jednostki ze społeczeństwem: utrata pracy, depresja ekonomiczna, a nawet nieoczekiwane wzbogacenie się

*Samobójstwo altruistyczne-gdy jednostkę niewiele łączy z innymi ludźmi. Nie przemawiają do niej wymagania społeczne, a zwłaszcza konieczność życia mimo wszystko

*Samobójstwo altruistyczne-popełnione w imię dobra społeczności

-2inne czynniki

*zaniechanie-Ci którzy chcą przerwać swoje życie, po prostu się poddają. Niepokój emocjonalny jest nie do zniesienia i osoby te nie dostrzegają rozwiązań alternatywnych. W śmierci widzą koniec swoich problemów

*manipulacja-pragnienie manipulowania światem, z którego odejdą-chcą mieć ostatnie słowo w sporze, zemścić się na osobie, która je odtrąciła, zniszczyć życie innych ludzi. Zazwyczaj jednostka pragnie utrzymać się przy życiu, ale poprzez ukazanie powagi dylematu pragnie zawołać o pomoc ze strony ważnych dla niej osób.

ZAPOBIEGANIE I LECZENIE SKŁONNOŚCI SAMOBÓJCZYCH

-jeśli pojawiają się myśli i zamiary samobójcze to należy zastosować interwencję kryzysową, wnikliwą obserwację, a nawet umieścić pacjenta w szpitalu

-jeśli objawów nie ma to leczeni charakter długoterminowy: kuracja farmakologiczna przeciwdepresyjna i/lub psychoterapia, następnie ukierunkowanie na dogłębne rozpoznanie czynników prowadzących do depresji

-gdy jednostka skontaktuje się z dyżurującą przy telefonie zaufania osobą, na początku należy ocenić ryzyko popełnienia samobójstwa (czy ma gotowy plan, dostęp do broni, czy mieszka samotnie, czy wcześniej już podejmowało jakieś próby), następnie podjąć decyzję dotyczącą leczenie:wysłać kogoś na wizytę domową czy zalecić hospitalizację, czy podać leki, zawiadomić policję, nakłonić do uczestnictwa w psychoterapii

---