ZABURZENIA ODŻYWIANIA (opr. dr K. Kosińska-Dec)

Odżywianie się - jedzenie koncentruje uwagę ludzi od wielu lat.

Dzięki niemi możemy biologicznie istnieć.

Postęp nauki wskazuje, jak należy się odpowiednio, zdrowo odżywiać. Panujące na ten temat przekonania zmieniają się - pojawiają się kolejne mody na jedzenie lub niejedzenie określonych pokarmów, na ilość posiłków w ciągu doby, na ich obfitość, pory spożywania,…itp.

KONCENTRACJA NA JEDZENIU

Dzieci patrzą jak mamy i ojcowie, starsze siostry i ciocie
liczą kalorie,
rozmawiają o czyjejś

Jedzenie może być oznaką miłości.
Matka mówiąc: „zrobiłam ci dzisiaj pyszny obiad” komunikuje:
„myślę o tobie, staram się dla ciebie, bardzo chcę ci dogodzić,

KOCHAM CIĘ”.

Dziecko może odebrać to jako przymus zjedzenia,
w przeciwnym razie odrzuci matczyną miłość.
Może odebrać to jako wezwanie do rewanżu:
teraz ty pokaż, że mnie kochasz!
Dziecko może czuć, że matka chce nim rządzić.
Z jednej strony chce miłości matki, ale z drugiej - pragnie dla siebie pewnej autonomii. Żyje w zamęcie emocjonalnym: kocha matkę i złości się na nią.

OKAZUJE SIĘ, ŻE JEDZENIE/NIE-JEDZENIE MOŻE BYĆ NARZĘDZIEM MANIPULACJI EMOCJONALNEJ.

Jedzenie może być oznaką więzi. To z matką, poprzez karmienie, realizujemy pierwszą ważna więź w życiu.

Jedzenie może być pocieszeniem. Zbite kolano, wywrotka na rowerze, niepowodzenie? → „zaraz zrobię ci coś pysznego, upiekę twój ulubiony placek, masz tu na loda... →
jedzenie może być ukojeniem
kiedy ma się chandrę,
kiedy jest smutno i źle,
kiedy ma się poczucie braku wartości,
kiedy czuje się być osobą niekochaną...

Jedzenie jest SKOJARZONE z przyjemnością i rozrywką. Jak czcimy urodziny, awans czy po prostu spędzamy wolny czas z przyjaciółmi? Najczęściej przy stole.

I nie ma w tym nic złego,
dopóki normalne skojarzenia jedzenia z czymś dobrym nie staną się obsesją, jedynym sposobem na poradzenie sobie z problemami emocjonalnymi,
dopóki nie zaczną wywoływać poczucia winy za obżarstwo, za możliwość utraty smukłej sylwetki, utraty kontroli nad sobą...

Lekarze bez przerwy informują, że nadmiar wagi, otyłość, prowadzi czy sprzyja chorobom XXI wieku-
chorobie wieńcowej, nadciśnieniu,
nowotworom, udarom mózgu,
cukrzycy i innym plagom

Media lansują postaci o szczupłych figurach. Idole młodzieży to chude „laski”.

Zewsząd bije przekaz „…gdy będziecie szczupli, będziecie się doskonale czuli, będziecie ludźmi sukcesu, będziecie szczęśliwi !...”

KONCENTRACJA NA JEDZENIU

W okresie dorastania, w sposób fizjologiczny pojawia się zainteresowanie własnym wyglądem, chęć podobania się. Jednocześnie jest to okres dramatycznie niskiej pewności siebie, gigantycznego samokrytycyzmu, rozchwiania emocjonalnego.

POSZUKIWANIE SPOSOBÓW NA ROZŁADOWANIE NAPIĘĆ EMOCJONALNYCH

UWAŻA SIĘ, ŻE:

Zaburzenia w przyjmowaniu pokarmów są nierozerwalnie związane z konfliktami wewnętrznymi.

Jedzenie/nie jedzenie staje się formą zmagania się młodych ludzi, stojących u progu dorosłości z licznymi problemami natury psychologicznej, takimi jak:

* problemy uczuciowe,
* naturalna w tym wieku potrzeba określenia własnej tożsamości,
* negatywny obraz własnej osoby,
* paradoks jednoczesnego odczuwania miłości i nienawiści do własnej
rodziny,
* rozwój seksualny,
* a niekiedy - urazowe przeżycia seksualne we wczesnym dzieciństwie.

Anorexia nervosa (jadłowstręt psychiczny)

POJAWIA SIĘ WCZESNIEJ NIŻ BULIMIA (miedzy 14 a 18 rż)

To
celowe dążenie do utraty wagi ciała, związane z lękiem przed otyłością i utratą zgrabnej sylwetki. Charakteryzuje dziewczęta z niska samoocena i brakiem wiary w siebie. Muszą stale utwierdzać się w swojej wartości.

Dążenie do szczupłości przybiera niekiedy cechy „idei nadwartościowej”.
Unikanie jedzenia wiąże się także ze stosowaniem
niskokalorycznej diety,
uprawiania intensywnych ćwiczeń fizycznych.
W trosce o wagę chore - po zjedzonym posiłku - prowokują wymioty, przeczyszczają się i odwadniają.

Głodzenie się doprowadza do utraty apetytu i uruchamia mechanizm braku łaknienia wzmacniają proces niedożywienia → zaburzenia metaboliczne i hormonalne.
Często dochodzi do fizycznego wyniszczenia organizmu i śmierci.

RODZINY ANOREKTYCZEK:

- zatarte granice między podsystemami wewnątrzrodzinnymi,
SPRAWY DOROSŁYCH STAJA SIĘ SPRAWAMI DZIECI
CÓRKA JEST NAJLEPSZĄ PRZYJACIÓŁKĄ MATKI
SAMA ZWIERZA SIĘ MATCE ZE WSZYSTKIEGO,
RADZI SIĘ JEJ WE WSZYSTKIM
- intensywne bycie razem
BARDZO DUŻO CZASU SPĘDZAJĄ RAZEM
RODZICE RZADKO BYWAJĄ TYLKO ZE SOBĄ →
brak prywatności;

- członkowie rodziny „wchodzą” w swoje myśli uczucia,
wiedzą lepiej kto co czuje,
- mają tendencje do rezygnowania ze swoich potrzeb na rzecz innych,
poświęcają się;

- pozornie zgodne małżeństwo -
naprawdę: ukryty konflikt,
rozczarowanie którego rozwiązania starannie się unika:
„u nas nie ma nieporozumień, my się nie kłócimy,
my się wszyscy kochamy”,

Badania nad przebiegiem jadłowstretu psychicznego wykazały, że trwałe wyleczenie bez nawrotów spotyka się u około 25% chorych. Około 45% osób osiąga masę z pogranicza normy, a miesiączka ma charakter nieregularny. U 18% osób choroba zakończyła się zgonem (najczęściej poprzez samobójstwo, nagłą niewydolność krążenia lub zaburzenia elektrolitowo-metaboliczne, takie jak niedobór potasu, hipoglikemia).

Bulimia nervosa (żarłoczność psychiczna)

Pozorne przeciwieństwo anoreksji:
naprzemienne objadanie się i wydalanie.

Koncentracja na wadze ciała.
Poszukiwanie zastępczych gratyfikacji emocjonalnych.
Napadowe objadanie się.
W przeważającej liczbie zdarza się u kobiet, które próbowały regulować swoją wagę przy pomocy licznych diet.
Jeszcze przed wystąpieniem bulimii zdarzało im się objadać,
a następnie włączać kilu- kilkunastodniową, rygorystyczna dietę by nie przytyć.

Napad bulimii zwykle poprzedza stan silnego napięcia,
którego przyczyn pacjentki nie umieją podać.
Nigdy nie podają głodu jako przyczyny objadania się.
Na jedną porcję zjadanego pożywienia składają się najczęściej pokarmy tłuste, wysokokaloryczne. Jednorazowo mogą pochłonąć nawet 12 000 kalorii.
W czasie jedzenia odczuwają niemożność przerwania uczty.
Przez krótki czas potem, odczuwają ulgę, spokój, wyciszenie.
Ale zaraz pojawia się poczucie winy za to, co zrobiły, wstręt do siebie, złość na siebie, że nie umiały się powstrzymać, że utraciły kontrolę nad swoim zachowaniem.

Zaczynają stosować zachowania kompensacyjne.

Do najczęstszych i najlepiej poznanych należy prowokowanie wymiotów.

Inny rodzaj takich zachowań to utrzymywanie ścisłego postu,
przyjmowanie leków przeczyszczających i odwadniających,
stosowanie leków „odchudzających”,
intensywny wysiłek fizyczny.

Bulimiczki maja na ogół dobre kontakty interpersonalne, są towarzyskie, łatwo wchodzą w układy towarzyskie.

Dużo trudniej zauważyć, że dzieje się coś niedobrego z bulimiczką niż z anorektyczką.
Do najczęściej obserwowalnych przez otoczenie symptomów choroby należą zmiany na skórze palców lub dłoni, spowodowane działaniem treści żołądkowej, zmiany w przełyku, gardle, jamie ustnej spowodowane częstymi wymiotami (nadżerki, stany zapalne, chrypka, ból gardła, zmiany chorobowe w obrębie dziąseł, uszkodzenie szkliwa zębów).
MNIEJ DANYCH O RODZINACH

W zasadniczych rysach są podobne do rodzin anorektycznych:
wiążące, dośrodkowe, o zatartych granicach międzypokoleniowych; ponadto są oporne na zmiany, nie dopuszczają do siebie informacji z zewnątrz, świat zewnętrzny bywa odbierany jako zagrażający trudność w odseparowaniu się, rodzice jej nie ułatwiają);

relacja miedzy rodzicami najczęściej kształtuje się wg wzoru dominacja- podporządkowanie.

W odróżnieniu od rodzin anorektycznych - konflikty w rodzinach „bulimicznych” są burzliwe i jawne.

1

---